FPP i CALPE: Nowa ustawa o zatorach płatniczych – lepsza ochrona MŚP

Jednym z najważniejszych problemów polskich przedsiębiorców – który szczególnie dotyka firm małych i średnich – są wydłużające się terminy płatności i rosnące zatory płatnicze. Już ponad połowa przedsiębiorców deklaruje, że opóźnienia w płatnościach są barierą dla prowadzonej przez nich działalności¹.

„Poradzenie sobie z problemem zatorów płatniczych zdecydowanie poprawi konkurencyjność firm na polskim rynku. W dużych przedsiębiorstwach średni odsetek przeterminowanych należności jest znacznie niższy niż w małych i średnich – zatory płatnicze są więc dla takich firm uniemożliwieniem zdrowego działania na rynku zamówien publicznych. Małe i średnie firmy są wypychane z rynku zamówień publicznych przez wchodzące na ich miejsce większe – często zagraniczne – podmioty, które mają siłę i możliwości finansowe. W konsekwencji zamawiający kupują znacznie drożej usługi i produkty – mogłyby one być znacznie tańsze, gdyby tylko konkurencja na rynku nie była zaburzona. FPP od lat zauważa ten problem i proponowało ustawodawcy szereg rozwiązań dla uzdrowienia sytuacji polskich przedsiębiorstw. W nowej ustawie – wzorem rozwiązań francuskich – wprowadzono kary finansowe dla podmiotów, które nadmiernie opóźniają się w spełnieniu swoich świadczeń pieniężnych wobec kontrahentów. W ten sposób powstanie realny mechanizm wymuszający dokonywanie płatności w terminie w obawie przed sankcją. Zestaw mechanizmów zastosowanych w ustawie powinien zadziałać uzdrawiająco na rynek” – mówi Marek Kowalski, przewodniczący Federacji Przedsiębiorców Polskich, prezes Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE).

Najważniejszymi propozycjami w ustawie w celu ograniczenia zatorów płatniczych zdaniem FPP są:

1. Skrócenie terminów zapłaty – sektor publiczny ma dokonywać płatności nie później niż w terminie 30-dniowym, bez możliwości wydłużenia, z wyjątkiem podmiotów leczniczych, dla których pozostawiony ma być termin 60 dni.
2. Wprowadzenie sztywnego, ustawowego terminu 60 dni zapłaty – bez możliwości wydłużania – w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem MŚP.
3. Wprowadzenie uproszczonej procedury zabezpieczającej w sprawach o roszczenia pieniężne z tytułu transakcji handlowych.
4. Wprowadzenie ulgi na „złe długi” w podatkach PIT i CIT, na wzór mechanizmu funkcjonującego w podatku VAT.
5. Uznanie działania polegającego na „nieuzasadnionym wydłużaniu terminów zapłaty za dostarczone towary lub wykonane usługi” za czyn nieuczciwej konkurencji.
6. Podwyższenie wysokości stopy odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych o 2 p.p. – przy obecnej stopie referencyjnej NBP stawka będzie wynosić 11,5% zamiast 9,5% (z wyjątkiem publicznych podmiotów leczniczych).
7. Wzmocnienie pozycji wierzycieli w relacji do dłużników – w tym przede wszystkim przerzucenie ciężaru dowodu na dłużnika, że ustalony w umowie termin zapłaty nie jest rażąco nieuczciwy.
8. Przyznanie wierzycielowi uprawnienia do odstąpienia albo wypowiedzenia umowy, jeżeli termin zapłaty w umowie jest rażąco wydłużony, bo przekracza aż 120 dni.
9. Zobligowanie największych dłużników do ujawniania swoich praktyk w zakresie stosowanych terminów zapłaty.
10. Uprawnienie prezesa UOKiK do ścigania przedsiębiorców, którzy nadmiernie opóźniają się z zapłatą za dostarczone towary lub usługi, wprowadzenie kar finansowych – Szef KAS będzie przekazywał Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów informacje, w tym zawierające dane stanowiące tajemnicę skarbową, bankową lub zawodową, o ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień w spełnianiu przez największych podatników. Informacja ma obejmować także dane wynikające z JPK_VAT oraz dane wynikające z informacji i zestawień STIR, dotyczące faktur zapłaconych po terminie 60 dni od dnia ich otrzymania.
11. Wprowadzenie dodatkowych rekompensat za opóźnienie płatności:
    a.  Dotychczasowe 40 euro – dla kwot niższych niż 5.000 zł
    b.  70 euro – dla kwot w przedziale 5.000 – 50.000 zł
    c.  100 euro – dla kwot wyższych niż 50.000 zł
    

„Nie ulega wątpliwości, że zaproponowane w ustawie rozwiązania są dobre dla uczciwych przedsiębiorców. Patologie rynku wynikające z zatorów płatniczych były jednym z czynników, które doprowadziły do bardzo dużej liczby upadłości firm. Tylko w 2018 roku łącznie ogłoszono 1081 upadłości i restrukturyzacji przedsiębiorstw, a szacuje się, że w 2019 roku łączna liczba upadłości i restrukturyzacji wzrośnie o 11% i wyniesie około 1200 podmiotów². Wierzymy, że wprowadzenie ustawowych terminów zapłaty oraz wzmocnienie pozycji wierzycieli przyczyni się do zmniejszenia ilości bankrutujących przedsiębiorstw”– dodaje Grzegorz Lang, ekspert Federacji Przedsiębiorców Polskich i Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE).

JAK DZIAŁA GŁOS PRZEDSIĘBIORCY?

Za pośrednictwem formularza online każdy przedsiębiorca może zgłaszać swoje pomysły i inicjatywy ustawodawcze, które następnie są oceniane przez internautów i weryfikowane przez specjalistów z administracji. Projekty mogą dotyczyć siedmiu kategorii: rozwój działalności gospodarczej, prawa i obowiązki przedsiębiorcy, finansowanie, wprowadzanie innowacyjnych produktów i usług na rynek, handel zagraniczny, informacje dla przedsiębiorców, inwestowanie w Polsce.

W przypadku, gdy sygnalizowany problem zostanie oceniony jako istotny, a jego rozwiązanie możliwe do wprowadzenia w obecnych warunkach, pomysł przekazywany jest do resortu właściwego dla danej sprawy.

JAK ZGŁOŚCIĆ POMYSŁ?

Przedsiębiorca na stronie https://www.biznes.gov.pl/glos-przedsiebiorcy/ klika przycisk ZGŁOŚ NOWY POMYSŁ.
Każdy zalogowany użytkownik może zgłosić swój pomysł bez zbędnych formalności.
Dzięki opcji komentarzy każdy pomysłodawca może sprawdzić, jak jego pomysł oceniają inni przedsiębiorcy, oraz sam może skomentować i ocenić koncepcje innych.
Status pomysłu (np. czy został odrzucony, przekazany do konsultacji albo wdrożony) jest publikowany na portalu – tym samym wszyscy zainteresowani mają aktualną informacje o danym pomyśle.

---

¹  P. Białowolski, A. Łaszek, Forum Obywatelskiego Rozwoju, „Zatory Płatnicze: Duży problem małych firm”, marzec 2017.
²  https://www.kuke.com.pl/serwis-ekonomiczny/upadlosci-firm/prognoza-upadlosci-i-restrukturyzacji-na-2019-rok,32.html