Kary, które można nałożyć na nierzetelnego pracownikaObowiązki detalisty1. upomnienie,
2. nagana,
3. kara pieniężna,
4. rozwiązanie stosunku pracy.
Zatrudniając kierowników, ekspedientów, sprzątaczy, kierowców czy innych pracowników w sklepie, detalista przede wszystkim powinien zaznajomić ich z zakresem obowiązków jakie będą musieli wykonywać i sposobem ich realizacji. Pracodawca musi pamiętać, że to na nim ciąży obowiązek zorganizowania pracy w ten sposób, by jego podwładni w pełni wykorzystywali spędzony w niej czas.
Kupiec powinien też tak zaplanować czas oraz sposób wykonywania obowiązków, by zmniejszyć uciążliwość pracy, zwłaszcza, gdy jest ona monotonna i wykonywana w z góry ustalonym tempie. W tym przypadku detaliści często zarządzają, by ekspedienci zmieniali się na kasie czy przy wykładaniu towaru. Do obowiązków pracodawcy należy też zapewnienie odpowiednich, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W gestii detalisty leży też przeprowadzanie szkoleń w tym zakresie. Nie może on jednak przerzucić kosztów podnoszenia standardów bezpieczeństwa na osoby, które zatrudnia.
W kodeksie pracy znajduje się również przepis, który stanowi, że do obowiązków szefa należy terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzenia. Niezapłacenie za pracę stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Podwładny, w razie nieotrzymania pieniędzy może wystąpić z powództwem do sądu, a ten może zasądzić na jego rzecz zapłatę zaległych należności wraz z odsetkami.
Przepisy przewidują też konieczność ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Nawet jeśli nie jest w stanie opłacić dodatkowych kursów, szkoleń czy studiów – powinien on umożliwić pracownikowi udział w nich, jeśli ten chce się dokształcać. Ma też obowiązek zaspokajać, w miarę swoich możliwości, socjalne potrzeby pracowników.
Prowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz przechowywanie akt osobowych pracowników również leży po stronie obowiązków pracodawcy. Musi on trzymać je w warunkach, które nie narażają ich na uszkodzenie czy zniszczenie.
Obowiązki pracownika
Samo wykonywanie pracy to nie wszystko. Każdy pracownik, zgodnie z przepisami kodeksu pracy, jest zobowiązany robić to sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonego.
Solidność pracownika polegać musi przede wszystkim na przestrzeganiu czasu pracy, który jest ustalony w sklepie, a także dostosowaniu się do regulaminu, który obowiązuje w placówce. Kodeks pracy stanowi też, że musi on przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych. Do jego zadań należy też dbałość o dobro zakładu, m.in. przez ochronę jego mienia. Kodeks pracy jako jeden ze szczególnych obowiązków wymienia przestrzeganie zasad współżycia społecznego.
Kary
Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, wytycznych bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności, pracodawca może ukarać podwładnego karą upomnienia i nagany. Kara pieniężna może zostać zastosowana w przypadku opuszczenia pracy bez usprawiedliwienia, stawienia się w miejsca jej wykonywania w stanie nietrzeźwości lub spożywania alkoholu w czasie jej trwania. Taką formą sankcji może zostać też ukarany pracownik nieprzestrzegający przepisów bhp i przeciwpożarowych.
Przepisy stanowią, że kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak też za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika. Natomiast wszystkie łącznie nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia*. Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika. Sama wysokość, jak też jej rodzaj muszą być dostosowane w szczególności do charakteru naruszenia, stopnia zawinienia osoby zatrudnionej, jak też dotychczasowej jego postawy. Co istotne, kwota uzyskana z sankcji nie może być przeznaczona przez pracodawcę na dowolny cel. Musi być zainwestowana w poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.
Z wymierzaniem kar wiążą się jednak stosowne terminy. Nie może być ona nałożona po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o niedopełnieniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od tego naruszenia. Pracownik musi zostać zawiadomiony o wymierzonej karze na piśmie. Pracodawca musi w nim wskazać rodzaj naruszenia obowiązków, datę zajścia oraz poinformować w nim pracownika o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia musi być złożony do akt osobowych podwładnego. Informację o ukaraniu usuwa się z dokumentów pracownika po roku nienagannej pracy. W takim przypadku karę uważa się na niebyłą.
Odpowiedzialność za szkodę
Jeśli pracownik wyrządził swoim zachowaniem szkodę materialną – ponosi za nią odpowiedzialność. Musi być ona jednak skutkiem niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków przez osobę zatrudnioną. Kwota, do jakiej odpowiada pracownik musi odpowiadać rzeczywistej stracie poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, które doprowadziło do uszczerbku na majątku.
To na pracodawcy ciąży obowiązek wykazania okoliczności uzasadniających odpowiedzialność pracownika oraz ustalenia wysokości szkody. Jeśli pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do powstania lub zwiększenia uszczerbku, podwładny, na którego zostaje nałożony obowiązek pokrycia strat – odpowiada wyłącznie w zakresie swojego zawinienia. Tak więc jeśli szkodę wyrządziło np. kilku pracowników – suma odszkodowania rozkłada się na wszystkich w częściach uzasadniających stopień winy każdego z nich. Jeśli nie da się ustalić, kto w jakim stopniu przyczynił się do szkody, odpowiadają oni w równych częściach.
Przepisem ograniczającym wysokość odpowiedzialności pracownika za szkody jest paragraf przewidujący, że odszkodowanie nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi.
Jeśli pracownik wyrządził szkodę osobie trzeciej, np. klientowi, to obowiązek jej naprawienia ciąży na pracodawcy. Ten jednak ma prawo domagać się od niego zwrotu poniesionych kosztów. Jeżeli naprawienie szkody następuje na podstawie ugody pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, wysokość odszkodowania może być obniżona, oczywiście przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy. Ważnym aspektem jest tu stopień winy. Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.
Joanna Kowalska
