Vademecum BHP

Bezpieczeństwo i higiena pracy to nie tylko dbałość o czysty uniform czy częste mycie rąk. To także zorganizowany system działania polegający na określonym porządku wykonywania obowiązków służbowych czy zakaz wykonywania pewnych czynności – jak palenie czy używanie niektórych z urządzeń bez przeszkolenia.

Obowiązki

Zasady bhp, do których musimy się stosować znajdziemy nie tylko w ustawach, ale też w regulaminie zakładowym. O ile pracodawca musi zagwarantować pracownikowi miejsce pracy niezagrażające jego życiu i zdrowiu, to zatrudniony ma obowiązek stosować się do reguł panujących w zakładzie, a także norm przewidzianych dla konkretnego stanowiska, które zajmuje.

Od obowiązków ciążących na pracownikach istnieją pewne odstępstwa. Np. jeśli zatrudniony poczuje się zagrożony, ponieważ zauważył dym mogący skutkować pożarem, może bez informowania o tym przełożonych oddalić się z miejsca pracy. Podobnie jest z wykonywaniem poleceń. Jeśli zlecona praca może zagrażać życiu, choćby ze względu na zły stan obsługiwanych urządzeń, to nie jest on zobowiązany do jej wykonania.

Szkolenia

Każdy pracownik przed przystąpieniem do wykonywania swoich obowiązków musi przejść tzw. szkolenie wstępne z zakresu zasad bhp. Przeprowadzenie go leży po stronie zatrudniającego i musi się odbyć na jego koszt. Pracownik musi z kolei podpisać dokumenty potwierdzające fakt przeszkolenia.

Jednak na szkoleniu wstępnym się nie kończy. Każdy pracownik musi okresowo potwierdzać swoją wiedzę na temat zasad bhp. W zależności od charakteru wykonywanej pracy częstotliwość ich wykonywania jest różna. Np. pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych muszą do nich podchodzić nie rzadziej niż raz na trzy lata. A administracyjno-biurowi – przynajmniej raz na sześć lat.



Są to jednak wymogi minimalne – jeśli pracodawca uzna to za konieczne – może przeprowadzać je częściej. Każde ze szkoleń okresowych kończy się egzaminem. Po jego zaliczeniu pracownik musi dostać zaświadczenie potwierdzające ten fakt.

Kary

Przestrzeganie zasad bhp jest obowiązkiem. Nie dziwi zatem fakt, że za ich łamanie grożą kary. Jakie? Przepisy przewidują, że za nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca może ukarać podwładnego upomnieniem, naganą lub karą finansową.

Upomnienie jest najłagodniejszą z form. Ma na celu ostrzeżenie pracownika przed możliwością nałożenia kolejnych kar w razie, gdyby w dalszym ciągu nie stosował się do poleceń lub uchylał się od wykonywania swoich obowiązków.    

Nagana jest surowszą formą dyscyplinowania pracowników. Występuje w dwóch formach. Ustnej i z wpisem do akt. Ta druga może niestety odbić się na późniejszym rozwoju kariery, dlatego wybór tej formy musi być przez pracodawcę właściwie uargumentowany. Za co grozi nagana w kontekście bhp? M.in. za:

• używanie urządzeń czy maszyn znajdujących się w zakładzie niezgodnie z ich przeznaczeniem,
• ignorowanie poleceń o obowiązku używania kasków lub obuwia ochronnego,
• niedostosowanie się do ustalonego porządku pracy,
• stwarzanie zagrożenia poprzez palenie papierosów w niedozwolonych strefach.
  

Najbardziej dotkliwą jest oczywiście kara finansowa. Wymierzana jest w momencie, gdy zachowanie pracownika naraziło innych na niebezpieczeństwo lub wynikało z umyślnego niestosowania się do panujących w miejscu pracy zasad. W literaturze na ten temat znajdziemy m.in. następujące powody nałożenia na pracownika kary pieniężnej:

• przyjście do pracy lub jej wykonywanie pod wpływem alkoholu lub innych niedozwolonych środków,
• spożywanie alkoholu w zakładzie pracy,
• opuszczenie stanowiska pracy bez wiedzy przełożonych.
  

Na ukaranie pracownika pracodawca ma 14 dni od momentu, kiedy dowie się o przewinieniu, jednak nie może tego zrobić, gdy od wydarzenia minęły co najmniej 3 miesiące. Zawsze też musi poinformować pracownika o swojej decyzji na piśmie, a wcześniej wysłuchać wyjaśnień samego zainteresowanego. Zatrudniony ma też prawo do odwołania, jeśli w jego ocenie kara została nałożona bezprawnie. Warto też pamiętać o tym, że pracodawca ma obowiązek traktować pracowników w ten sam sposób – jeśli ukarał jednego z nich naganą to za to samo przewinienie nie może nałożyć na innego kary pieniężnej.

Nie tylko pracownik może zostać ukarany za uchybienia w kontekście bezpieczeństwa pracy. Obowiązkiem zatrudniającego jest nie tylko zapewnienie warunków pracy zgodnych z zasadami bhp, ale też dbanie o ich przestrzeganie. Jeśli narazi on swoich podwładnych na utratę zdrowia lub życia to zgodnie z przepisami grozi mu grzywna – od 1 do 30 tys. złotych. W skrajnych przypadkach, gdy pracownik ulegnie z jego winy wypadkowi skutkującemu śmiercią lub trwałym kalectwem, właściciel zakładu może zostać pozwany i narazić się na bardzo kosztowne odszkodowania.

Joanna Kowalska