Alkohole oraz napoje bezalkoholowe to jedne z najchętniej kupowanych przez Polaków kategorii w 2021 roku. Porównując średnie wydatki w roku 2021 do roku poprzedniego szczególny wzrost można zauważyć w jednej z największych kategorii w handlu tradycyjnym, czyli kategorii wódki, która zanotowała wynik +13,9% (2021 vs 2020)1.
„Podobnie wzrosły nasze wydatki na kategorię alkoholi mocnych, jak whisky, rum, gin czy likiery (+11,3%). Kilkuprocentowym wzrostem charakteryzowały się zaś napoje bezalkoholowe, kawa, herbata i kakao, piwo czy wyroby tytoniowe” – mówi Ewa Rybołowicz, Dyrektor ds. analiz rynkowych w M/platform.
Najprawdopodobniej wydatki będą dalej rosnąć, nie tylko ze względu na zainteresowanie kategorią, ale również wzrost cen. Od 1 stycznia 2022 roku weszły bowiem w życie przepisy podnoszące poziom akcyzy na używki (alkohole i papierosy), ale już w ostatnich miesiącach ubiegłego roku mogliśmy zaobserwować kilkunastoprocentowe wzrosty cen alkoholi mocnych, takich jak wódka, ale także whisky, rum, gin czy likiery. W grudniu 2021 vs grudzień 2020 o 7,6% wzrosły również ceny napojów bezalkoholowych. Blisko 5% sięgnęły grudniowe podwyżki win. Podwyżki w granicach 1,8-3,8% towarzyszyły zaś takim kategoriom, jak gotowe posiłki, piwo czy środki czystości2.
Aromatyczne piwa
Piwa smakowe to dynamicznie rozwijająca się kategoria od kilku ładnych lat. Polacy na sklepowych półkach poszukują nowych aromatycznych połączeń i zaskakujących propozycji. Nic więc dziwnego, że z roku na rok producenci coraz bardziej rozszerzają swoje smakowe oferty i prześcigają się pomysłami. Według danych zebranych przez ABR SESTA i SYNO Polska, spośród piw alkoholowych, Polacy najchętniej sięgają po warianty jasne (27% wskazań), jednak smakowe propozycje znajdują się na drugim miejscu zestawienia z wynikiem 22%.
„Nieco ponad 14% wartości sprzedaży piwa, największej kategorii w koszyku alkoholowym w Polsce, stanowią piwa smakowe. Podczas gdy w ostatnim czasie kategoria piwa odnotowuje spadki sprzedaży, to segment piw smakowych dynamicznie się rozwija. W okresie luty 2021-styczeń 2022 piwa smakowe odnotowały 11% wzrost wartości sprzedaży, przy 1% spadku sprzedaży całej kategorii piwa3” – mówi Anna Anasik, Senior Client Consultant w NielsenIQ.
Czy wpływ na taką sytuację miała pandemia COVID-19? Co sprawiło, że Polacy zwrócili się w stronę smakowych wariantów?
„Nasi browarnicy mają za sobą bardzo trudny rok. Dane pokazują, że piwo zostało doświadczone podwyżkami podatku akcyzowego, inflacją i COVID-19 najbardziej na rynku alkoholowym. Obecna sytuacja geopolityczna, tląca się nadal pandemia, rosnące koszty oraz perspektywa dalszych wzrostów akcyzy (o 5% rocznie do 2027 roku) nie napawają optymizmem, ale liczymy, że w 2022 roku uda nam się powstrzymać dalsze kurczenie się rynku piwa w Polsce. Browarnicy będą też pracować nad podtrzymaniem pozytywnych trendów. Mimo, że największa kategoria piwna – alkoholowe lagery zanotowała po raz kolejny spadek względem poprzedniego roku, sprzedaż alkoholowych smakowych lagerów wzrosła o 7,9%, a alkoholowych specjalności o 2,1% w ujęciu wartościowym. Również w segmencie piw bezalkoholowych, wzrostowi całej kategorii o ponad 150 mln zł, towarzyszył sukces bezalkoholowych smakowych lagerów, których sprzedaż wolumenowa osiągnęła 85,1 mln l, w porównaniu do 79,8 mln l w 2020 r. To oczywiście daje browarom impuls do dalszego rozwijania tych segmentów i oferowania konsumentom nowych, ciekawych smaków. Mamy też nadzieję na podtrzymanie w tym roku trendu, który określamy premiumizacją rynku piwa. Polscy piwosze, nawet w trudnych czasach, chętniej sięgają po piwa z wyższej półki (wzrost segmentu top i ultra premium o 20,7% w 2021 r., przy jednoczesnym spadku wszystkich pozostałych: economy, mainstream i premium). Pijemy mniej, ale lepiej, w piwie poszukujemy doznań smakowych, a nie procentów, co potwierdza spadek sprzedaży piw mocnych o 5,2% względem 2020 i przewidujemy, że to się nie zmieni” – mówi Bartłomiej Morzycki, dyrektor generalny Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie.
Wódka nie zawsze czysta
Na sklepowych półkach z roku na rok pojawia się coraz więcej kolorów, a to wszystko za sprawą wódek smakowych. Ta kategoria to świetny zamiennik czystej wódki, której smak nie każdemu przypada do gustu. Kolorowe trunki to także idealna baza do owocowych koktajli.
„Wódki smakowe stanowią niemal jedną trzecią wartości sprzedaży całej wódki, drugiej największej kategorii alkoholowej w Polsce. W ostatnich 12 miesiącach (luty 2021-styczeń 2022) segment ten odnotował 8,6% wzrost wartości sprzedaży, podczas gdy cała kategoria odnotowała mniejszy wzrost wynoszący 2,8%4” – dodaje Anna Anasik.
Sytuacja sprzedażowa wygląda więc podobnie jak przy kategorii piwa. Polacy zwracają się w stronę wariantów smakowych, a przy tym również o mniejszej zawartości procentów. Jednak w rynek wódek kolorowych uderzył wprowadzony na początku 2021 roku podatek cukrowy. Mowa tu o tzw. małpkach, czyli wódkach w butelkach o mniejszych pojemnościach. Z danych CMR wynika, że w sklepach małoformatowych do 300 mkw. pojemności 90/100 ml oraz 200 ml odpowiadają za około 75% wolumenu sprzedaży wódek smakowych5.
„Na rynku smakowym najmniejsze pojemności raportują podobne spadki, jednakże dwusetki osiągają niższy wolumen sprzedaży o „jedyne” 8%. Oczywiście różnice w wartości sprzedaży nie są aż tak duże, ze względu na wyższą cenę. Wartość sprzedaży czystych małpek w styczniu-lutym 2021 w stosunku do zeszłego roku była niższa o około 8%, a smakowych o około 4%” – mówi Joanna Stankiewicz, analityczka danych sprzedażowych CMR.
Wariacje na półce z mocnymi alkoholami
Jak mówi Anna Anasik z NielsenIQ, także w mniejszych kategoriach alkoholowych, obserwujemy dynamiczny rozwój segmentów smakowych. „Wśród alkoholi mocnych, rosną nie tylko wódki smakowe. Także w kategoriach takich jak whisky i gin, sprzedaż segmentów smakowych rosła szybciej niż wariantów tradycyjnych6” – komentuje ekspertka.
Warianty smakowe to urozmaicenie klasycznej półki alkoholowej. Sięgają po nie poszukiwacze nowych smaków i doznań. Dzięki nim zarówno trunki podawane saute, jak i w koktajlach zyskują nowy wymiar. Kiedy najchętniej wybieramy alkohole smakowe?
„Sprzedaż whisky smakowych co prawda nie przyjęła się wszędzie, ale w okresie noworocznym i karnawałowym trafiają one na bardziej podatny grunt i znajdują swoje grono odbiorców. Co istotne, znaczący wzrost sprzedaży tej kategorii alkoholi widoczny jest również w lecie. Whisky smakowa to kategoria alkoholu przyciągająca głównie tipplerów, którzy są zupełnymi nowicjuszami w piciu whisky. Nie bez powodu wielu ekspertów nazywa ją „whisky starterową”. Dynamiczne ożywienie tego segmentu w ostatnim czasie to w dużej mierze zasługa sukcesu wódek smakowych oraz wzrostu jej sprzedaży w hipermarketach i sklepach winno-cukierniczych. Z drugiej strony dyskonty skupiły się na portfolio whisky klasycznej, zmniejszając swoje zaangażowane w produkty smakowe. Mimo tego, że whisky smakowe wciąż stanowią niewielki procent obrotów alkoholami w sklepach małoformatowych, pojawiają się w ofertach największych, rynkowych graczy. Jeśli chodzi o whisky z dodatkiem smakowym, prawie każdy z czołowych producentów wprowadził je na rynek. Dziś rynek oferuje szerokie spektrum takich trunków, od smaków owocowych, przez wanilię i przyprawę cynamonową, po słony karmel” – komentuje Jarosław Buss, organizator festiwalu Whisky Live Warsaw, właściciel sieci sklepów Ballantines oraz firmy dystrybucyjnej Tudor House.
Likiery i kremy
Prócz whisky konsumenci mogą wybierać także spośród szerokiej gamy likierów. Są to napoje alkoholowe kojarzone przede wszystkim ze słodkawym smakiem i aromatyczną, gęstą konsystencją. Nazwa „likier” jest pochodną łacińskiego słowa „liquerfacere” oznaczającego rozpuszczanie lub mieszanie. Tego typu trunki najczęściej dodawane są do ciast, deserów lub drinków, jednak są również amatorzy kosztowania likierów solo, w małym kieliszku. Zawierają one zazwyczaj 15-23% alkoholu w przypadku kremów, 25-30% dla likierów deserowych oraz 35-45% dla likierów mocnych. Bazą smakową są zazwyczaj owoce, zioła oraz połączenie korzeni z ziołami. Istnieje także kategoria tzw. likierów emulsyjnych, do których zaliczamy m.in. likiery jajeczne czy mleczne7.
Według najnowszego sondażu CBM Indicator8, najczęściej kupowanymi pojemnościami likierów i kremów są 0,5 l lub 0,7 l. Jedynie 7% konsumentów deklaruje zakup pojemności 1 l. Głównym powodem zakupów trunków z tej kategorii jest tzw. własna konsumpcja, na którą wskazuje niemal 1/3 respondentów. Prawie ¼ badanych odpowiedziała, że zwykle kupuje ten rodzaj alkoholu przy okazji spotkań ze znajomymi, a 16% ankietowanych wybiera likiery i kremy na uroczystości rodzinne.
Jednymi z popularniejszych likierów są słodko-gorzkie trunki na bazie wermuta z dodatkiem ziół i przypraw. Tradycję produkcji i konsumpcji tego typu trunków rozwinęli głównie Włosi. Wyróżniają oni m.in. takie aperitify jak amaro, alpino amaro, carciofo czy fernet.
Likiery emulsyjne i mleczne to propozycje dużo słodsze i bardziej gęste. Na sklepowej półce najczęściej znaleźć można warianty kawowe, o smaku słonego karmelu czy bardzo popularny, szczególnie w okresie świątecznym, advocat. Jednak w 2021 roku likiery mleczne straciły w ujęciu wolumenowym i odnotowały spadek na poziomie – 14%9.
Nie tylko z winogron
Wina owocowe były pierwszymi tego typu trunkami na ziemiach polskich, jako że w naszym kraju nie było winogron, które do produkcji wykorzystywali Włosi, Francuzi czy Hiszpanie. Nic więc dziwnego, że obok tradycyjnej polskiej wódki w naszych korzeniach zapisane są również wina z owoców, miody pitne oraz cydr. I choć obecnie wina gronowe odpowiadają za 80% wydatków na tego typu trunki, to wina owocowe zyskują na popularności i obecnie stanowią 10% rynku. Podobny udział mają wina wzmacniane i aromatyzowane10. Jako Polska, jesteśmy jednym z największych w Unii Europejskiej producentem między innymi jabłek, truskawek, czarnych porzeczek i wiśni11.
Choć przez długi czas wina owocowe uważane były za trunki tanie i niekoniecznie wysokiej jakości, obecnie producenci zrywają z nieprzychylnym wizerunkiem i wychodzą naprzeciw oczekiwaniom konsumentów, którzy coraz częściej poszukują na półkach zaskakujących smaków. Z danych Nielsena wynika, że w 2021 segment win z owoców premium osiągnął wartość 25 mln złotych, co wskazuje na wzrost względem roku poprzedniego o 21%12.
„Rocznie na Roztoczu zbierane jest aż 46% całej krajowej produkcji porzeczek, 40% agrestu i 78% malin. W poprzednim roku zbiory przyniosły owoce doskonale nadające się do produkcji lekkich win. Ogromny potencjał czerwonej i czarnej porzeczki ujawnił się, gdy w Winiarni poprowadzono je w kierunku wina o delikatnym i przyjemnie orzeźwiającym smaku. Efektem naszej pracy jest nowa linia trzech win o niższej zawartości alkoholu, aromatycznych i przyjemnie «słodko-kwaśnych»” – mówi Artur Dubaj, winemaker, główny technolog AMBRA13.
Według danych NielsenIQ, wina owocowe i aromatyzowane były jedną z trzech kategorii cechujących się najwyższym wzrostem wolumenowym rdr. – odnotowano wynik na poziomie +18,7% (2021 r. vs 2020 r.). Nieco wyżej uplasował się rum (+18,9%), a niżej – gin (+11,6%).
„Wśród win, wina aromatyzowane i owocowe rozwijają się dynamiczniej niż wina stołowe czy deserowe. Jedynie segment win musujących odnotował wyższą dynamikę wzrostu wartości sprzedaży niż wina aromatyzowane i owocowe, które stanowią 8% rynku wina w Polsce14” – dodaje Anna Anasik.
Trend na brak procentów
IWSR przewiduje, że konsumpcja bezalkoholowa i niskoalkoholowa na świecie wzrośnie o 31% do 2024 roku. Trend powstrzymywania się od alkoholu panuje na świecie już od kilku lat i nie traci na znaczeniu. Wiele osób swoją abstynencję tłumaczy chęcią poprawy swojego zdrowia i zmysłów, a także wydajności w pracy. Obok zwolenników zdrowego stylu życia znajdują się również ci, którzy z różnych powodów nie mogą spożywać alkoholu – są to m.in. kobiety w ciąży, kierowcy czy osoby, którym nie pozwala na to stan zdrowia15.
Według danych zebranych przez ABR SESTA i SYNO Polska po piwa bezalkoholowe sięga już 9% Polaków, przy czym 11% wybiera warianty niskoprocentowe (typu radler). Ten rodzaj trunku najczęściej wybierany przy takich okazjach jak spotkania przy grillu, wyjazdy wakacyjne czy uroczystości rodzinne. Piwo bezalkoholowe zyskuje na popularności również w restauracjach, do których często wybieramy się samochodem. Udział tego trunku w lokalach gastronomicznych w Polsce wynosi 5% – to mniej niż w Hiszpanii (18%) i Niemczech (7%), ale więcej niż we Włoszech (4%) i Francji (2%)16.
Piwa bezalkoholowe są obecnie najbardziej dynamicznie rozwijającym się segmentem – stanowią 5,7% wartości całego rynku piwa w Polsce, a wartość ich sprzedaży przekroczyła w 2020 r. 1 mld zł. Spośród wszystkich dostępnych wariantów pozbawionych procentów najchętniej kupowane były warianty smakowe, które odnotowały wzrost o 34%. Na drugim miejscu znalazły się bezalkoholowe lagery, notując wynik +13%. Cała kategoria ma dużo do zaoferowania, bowiem każdy konsument może znaleźć w ofercie coś dla siebie, a piwo bezalkoholowe bezspornie wygrywa z każdym innym słodkim napojem pod wieloma względami, jak m.in.: właściwości orzeźwiające, obecność składników prozdrowotnych czy walory smakowe. Wraz z rozwojem tego segmentu obserwuje się, że to młodzi ludzie stają się najważniejszą grupą konsumentów piw bezalkoholowych17.
Jednak Polacy poszukują nie tylko piw bezalkoholowych, ale również innych trunków. Na celowniku poszukiwaczy wariantów 0% znalazły się między innymi wina. Wino bezalkoholowe produkuje się podobnie jak wino alkoholowe, czyli w procesie fermentacji soku z winogron zwanym winifikacją, jednak kolejnym krokiem jest ekstrakcja próżniowa, mająca na celu usunięcie alkoholu. Proces ten polega na umieszczeniu trunku w starannie dobranych i kontrolowanych warunkach i doprowadzeniu do wrzenia w temperaturze około 30 stopni Celsjusza – wówczas alkohol ulega odparowaniu18.
„Trend, który już teraz nabiera rozpędu, to wina o niskiej zawartości alkoholu, szczególnie wśród konsumentów, którzy starają się ograniczać spożycie, ale nie chcą w pełni rezygnować ze swoich rytuałów” – mówiła serwisowi „Decanter” Margaux Reaume, współzałożycielka platformy winiarskiej Argaux19.
Alkohole smakowe to kategoria, która coraz bardziej przybiera na sile i potrafi wyprzedzić klasyczne warianty piw czy wódek. Warto, szczególnie w sezonie letnim, przygotować szeroką ofertę kolorowych i niskoprocentowych alkoholi, a także przeznaczyć spore miejsce na dynamicznie rozwijającą się kategorię 0%.
Weronika Nowak
Redaktor
1 źródło: „Podsumowanie roku 2021 w handlu tradycyjnym” Comp Platforma usług.
2 źródło: Ibidem.
3 źródło: NielsenIQ, Panel Handlu Detalicznego, cała Polska z dyskontami (Food), okresy skumulowane: luty 2021 – styczeń 2022 względem okresu luty 2020 – styczeń 2021, Fakty: sprzedaż i udziały wartościowe w PLN; kategorie: Piwo, Wódka, Wino, Whisky, Gin.
4 źródło: Ibidem.
5 źródło: https://www.rp.pl/przemysl-spozywczy/art193411-podatek-cukrowy-uderzyl-w-wodki-smakowe
6 źródło: NielsenIQ, Panel Handlu Detalicznego, cała Polska z dyskontami (Food), okresy skumulowane: luty 2021 – styczeń 2022 względem okresu luty 2020 – styczeń 2021, Fakty: sprzedaż i udziały wartościowe w PLN; kategorie: Piwo, Wódka, Wino, Whisky, Gin.
7 źródło: „Likiery i kremy” Jan Garlicki, Centrum Badań Marketingowych Indicator, marzec 2021.
8 38. Tura badań rynku napojów alkoholowych w Polsce została przeprowadzona przez Centrum Badań Marketingowych Indicator w grudniu 2020 r. i styczniu 2021 r. Badaniu poddano reprezentatywną próbę dorosłych mieszkańców Polski liczącą 1000 osób. Pomiar został przeprowadzony techniką ankiety online na panelu konsumenckim inetpanel.pl.
9 źródło: http://pro-log.com.pl/infomarket/rynek-alkoholi-w-2020-i-2021-roku
10 źródło: https://www.farmer.pl/produkcja-roslinna/inne-uprawy/polacy-znowu-chetnie-kupuja-wina-owocowe,111552.html
11 źródło: https://spirits.com.pl/winnice-roztocza/
12 źródło: Ibidem.
13 źródło: Ibidem.
14 źródło: NielsenIQ, Panel Handlu Detalicznego, cała Polska z dyskontami (Food), okresy skumulowane: luty 2021 – styczeń 2022 względem okresu luty 2020 – styczeń 2021, Fakty: sprzedaż i udziały wartościowe w PLN; kategorie: Piwo, Wódka, Wino, Whisky, Gin.
15 źródło: https://winicjatywa.pl/5-winnych-trendow-2022-roku/#
16 źródło: https://www.money.pl/gospodarka/sa-drozsze-od-klasycznych-piw-ale-polacy-je-pokochali-zainteresowanie-bedzie-tylko-rosnac-6646746608896832a.html
17 źródło: FoodFakty NAWIGATOR Piwo bezalkoholowe – rynek • surowce • technologie
18 źródło: https://stronakuchni.pl/wino-musujace-rozowe-a-moze-wino-pomaranczowe-poznaj-5-goracych-trendow-na-rynku-wina-w-2022-roku/ar/c17-16026027
19 źródło: https://www.well.pl/life/148/dobre_wino_6_goracych_trendow_na_rynku_wina_na_ktore_warto_zwrocic_uwage_w_2022_roku,8943.html
„Podobnie wzrosły nasze wydatki na kategorię alkoholi mocnych, jak whisky, rum, gin czy likiery (+11,3%). Kilkuprocentowym wzrostem charakteryzowały się zaś napoje bezalkoholowe, kawa, herbata i kakao, piwo czy wyroby tytoniowe” – mówi Ewa Rybołowicz, Dyrektor ds. analiz rynkowych w M/platform.
Najprawdopodobniej wydatki będą dalej rosnąć, nie tylko ze względu na zainteresowanie kategorią, ale również wzrost cen. Od 1 stycznia 2022 roku weszły bowiem w życie przepisy podnoszące poziom akcyzy na używki (alkohole i papierosy), ale już w ostatnich miesiącach ubiegłego roku mogliśmy zaobserwować kilkunastoprocentowe wzrosty cen alkoholi mocnych, takich jak wódka, ale także whisky, rum, gin czy likiery. W grudniu 2021 vs grudzień 2020 o 7,6% wzrosły również ceny napojów bezalkoholowych. Blisko 5% sięgnęły grudniowe podwyżki win. Podwyżki w granicach 1,8-3,8% towarzyszyły zaś takim kategoriom, jak gotowe posiłki, piwo czy środki czystości2.
Aromatyczne piwa
Piwa smakowe to dynamicznie rozwijająca się kategoria od kilku ładnych lat. Polacy na sklepowych półkach poszukują nowych aromatycznych połączeń i zaskakujących propozycji. Nic więc dziwnego, że z roku na rok producenci coraz bardziej rozszerzają swoje smakowe oferty i prześcigają się pomysłami. Według danych zebranych przez ABR SESTA i SYNO Polska, spośród piw alkoholowych, Polacy najchętniej sięgają po warianty jasne (27% wskazań), jednak smakowe propozycje znajdują się na drugim miejscu zestawienia z wynikiem 22%.
„Nieco ponad 14% wartości sprzedaży piwa, największej kategorii w koszyku alkoholowym w Polsce, stanowią piwa smakowe. Podczas gdy w ostatnim czasie kategoria piwa odnotowuje spadki sprzedaży, to segment piw smakowych dynamicznie się rozwija. W okresie luty 2021-styczeń 2022 piwa smakowe odnotowały 11% wzrost wartości sprzedaży, przy 1% spadku sprzedaży całej kategorii piwa3” – mówi Anna Anasik, Senior Client Consultant w NielsenIQ.
Czy wpływ na taką sytuację miała pandemia COVID-19? Co sprawiło, że Polacy zwrócili się w stronę smakowych wariantów?
„Nasi browarnicy mają za sobą bardzo trudny rok. Dane pokazują, że piwo zostało doświadczone podwyżkami podatku akcyzowego, inflacją i COVID-19 najbardziej na rynku alkoholowym. Obecna sytuacja geopolityczna, tląca się nadal pandemia, rosnące koszty oraz perspektywa dalszych wzrostów akcyzy (o 5% rocznie do 2027 roku) nie napawają optymizmem, ale liczymy, że w 2022 roku uda nam się powstrzymać dalsze kurczenie się rynku piwa w Polsce. Browarnicy będą też pracować nad podtrzymaniem pozytywnych trendów. Mimo, że największa kategoria piwna – alkoholowe lagery zanotowała po raz kolejny spadek względem poprzedniego roku, sprzedaż alkoholowych smakowych lagerów wzrosła o 7,9%, a alkoholowych specjalności o 2,1% w ujęciu wartościowym. Również w segmencie piw bezalkoholowych, wzrostowi całej kategorii o ponad 150 mln zł, towarzyszył sukces bezalkoholowych smakowych lagerów, których sprzedaż wolumenowa osiągnęła 85,1 mln l, w porównaniu do 79,8 mln l w 2020 r. To oczywiście daje browarom impuls do dalszego rozwijania tych segmentów i oferowania konsumentom nowych, ciekawych smaków. Mamy też nadzieję na podtrzymanie w tym roku trendu, który określamy premiumizacją rynku piwa. Polscy piwosze, nawet w trudnych czasach, chętniej sięgają po piwa z wyższej półki (wzrost segmentu top i ultra premium o 20,7% w 2021 r., przy jednoczesnym spadku wszystkich pozostałych: economy, mainstream i premium). Pijemy mniej, ale lepiej, w piwie poszukujemy doznań smakowych, a nie procentów, co potwierdza spadek sprzedaży piw mocnych o 5,2% względem 2020 i przewidujemy, że to się nie zmieni” – mówi Bartłomiej Morzycki, dyrektor generalny Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie.
Wódka nie zawsze czysta
Na sklepowych półkach z roku na rok pojawia się coraz więcej kolorów, a to wszystko za sprawą wódek smakowych. Ta kategoria to świetny zamiennik czystej wódki, której smak nie każdemu przypada do gustu. Kolorowe trunki to także idealna baza do owocowych koktajli.
„Wódki smakowe stanowią niemal jedną trzecią wartości sprzedaży całej wódki, drugiej największej kategorii alkoholowej w Polsce. W ostatnich 12 miesiącach (luty 2021-styczeń 2022) segment ten odnotował 8,6% wzrost wartości sprzedaży, podczas gdy cała kategoria odnotowała mniejszy wzrost wynoszący 2,8%4” – dodaje Anna Anasik.
Sytuacja sprzedażowa wygląda więc podobnie jak przy kategorii piwa. Polacy zwracają się w stronę wariantów smakowych, a przy tym również o mniejszej zawartości procentów. Jednak w rynek wódek kolorowych uderzył wprowadzony na początku 2021 roku podatek cukrowy. Mowa tu o tzw. małpkach, czyli wódkach w butelkach o mniejszych pojemnościach. Z danych CMR wynika, że w sklepach małoformatowych do 300 mkw. pojemności 90/100 ml oraz 200 ml odpowiadają za około 75% wolumenu sprzedaży wódek smakowych5.
„Na rynku smakowym najmniejsze pojemności raportują podobne spadki, jednakże dwusetki osiągają niższy wolumen sprzedaży o „jedyne” 8%. Oczywiście różnice w wartości sprzedaży nie są aż tak duże, ze względu na wyższą cenę. Wartość sprzedaży czystych małpek w styczniu-lutym 2021 w stosunku do zeszłego roku była niższa o około 8%, a smakowych o około 4%” – mówi Joanna Stankiewicz, analityczka danych sprzedażowych CMR.
Wariacje na półce z mocnymi alkoholami
Jak mówi Anna Anasik z NielsenIQ, także w mniejszych kategoriach alkoholowych, obserwujemy dynamiczny rozwój segmentów smakowych. „Wśród alkoholi mocnych, rosną nie tylko wódki smakowe. Także w kategoriach takich jak whisky i gin, sprzedaż segmentów smakowych rosła szybciej niż wariantów tradycyjnych6” – komentuje ekspertka.
Warianty smakowe to urozmaicenie klasycznej półki alkoholowej. Sięgają po nie poszukiwacze nowych smaków i doznań. Dzięki nim zarówno trunki podawane saute, jak i w koktajlach zyskują nowy wymiar. Kiedy najchętniej wybieramy alkohole smakowe?
„Sprzedaż whisky smakowych co prawda nie przyjęła się wszędzie, ale w okresie noworocznym i karnawałowym trafiają one na bardziej podatny grunt i znajdują swoje grono odbiorców. Co istotne, znaczący wzrost sprzedaży tej kategorii alkoholi widoczny jest również w lecie. Whisky smakowa to kategoria alkoholu przyciągająca głównie tipplerów, którzy są zupełnymi nowicjuszami w piciu whisky. Nie bez powodu wielu ekspertów nazywa ją „whisky starterową”. Dynamiczne ożywienie tego segmentu w ostatnim czasie to w dużej mierze zasługa sukcesu wódek smakowych oraz wzrostu jej sprzedaży w hipermarketach i sklepach winno-cukierniczych. Z drugiej strony dyskonty skupiły się na portfolio whisky klasycznej, zmniejszając swoje zaangażowane w produkty smakowe. Mimo tego, że whisky smakowe wciąż stanowią niewielki procent obrotów alkoholami w sklepach małoformatowych, pojawiają się w ofertach największych, rynkowych graczy. Jeśli chodzi o whisky z dodatkiem smakowym, prawie każdy z czołowych producentów wprowadził je na rynek. Dziś rynek oferuje szerokie spektrum takich trunków, od smaków owocowych, przez wanilię i przyprawę cynamonową, po słony karmel” – komentuje Jarosław Buss, organizator festiwalu Whisky Live Warsaw, właściciel sieci sklepów Ballantines oraz firmy dystrybucyjnej Tudor House.
Likiery i kremy
Prócz whisky konsumenci mogą wybierać także spośród szerokiej gamy likierów. Są to napoje alkoholowe kojarzone przede wszystkim ze słodkawym smakiem i aromatyczną, gęstą konsystencją. Nazwa „likier” jest pochodną łacińskiego słowa „liquerfacere” oznaczającego rozpuszczanie lub mieszanie. Tego typu trunki najczęściej dodawane są do ciast, deserów lub drinków, jednak są również amatorzy kosztowania likierów solo, w małym kieliszku. Zawierają one zazwyczaj 15-23% alkoholu w przypadku kremów, 25-30% dla likierów deserowych oraz 35-45% dla likierów mocnych. Bazą smakową są zazwyczaj owoce, zioła oraz połączenie korzeni z ziołami. Istnieje także kategoria tzw. likierów emulsyjnych, do których zaliczamy m.in. likiery jajeczne czy mleczne7.
Według najnowszego sondażu CBM Indicator8, najczęściej kupowanymi pojemnościami likierów i kremów są 0,5 l lub 0,7 l. Jedynie 7% konsumentów deklaruje zakup pojemności 1 l. Głównym powodem zakupów trunków z tej kategorii jest tzw. własna konsumpcja, na którą wskazuje niemal 1/3 respondentów. Prawie ¼ badanych odpowiedziała, że zwykle kupuje ten rodzaj alkoholu przy okazji spotkań ze znajomymi, a 16% ankietowanych wybiera likiery i kremy na uroczystości rodzinne.
Jednymi z popularniejszych likierów są słodko-gorzkie trunki na bazie wermuta z dodatkiem ziół i przypraw. Tradycję produkcji i konsumpcji tego typu trunków rozwinęli głównie Włosi. Wyróżniają oni m.in. takie aperitify jak amaro, alpino amaro, carciofo czy fernet.
Likiery emulsyjne i mleczne to propozycje dużo słodsze i bardziej gęste. Na sklepowej półce najczęściej znaleźć można warianty kawowe, o smaku słonego karmelu czy bardzo popularny, szczególnie w okresie świątecznym, advocat. Jednak w 2021 roku likiery mleczne straciły w ujęciu wolumenowym i odnotowały spadek na poziomie – 14%9.
Nie tylko z winogron
Wina owocowe były pierwszymi tego typu trunkami na ziemiach polskich, jako że w naszym kraju nie było winogron, które do produkcji wykorzystywali Włosi, Francuzi czy Hiszpanie. Nic więc dziwnego, że obok tradycyjnej polskiej wódki w naszych korzeniach zapisane są również wina z owoców, miody pitne oraz cydr. I choć obecnie wina gronowe odpowiadają za 80% wydatków na tego typu trunki, to wina owocowe zyskują na popularności i obecnie stanowią 10% rynku. Podobny udział mają wina wzmacniane i aromatyzowane10. Jako Polska, jesteśmy jednym z największych w Unii Europejskiej producentem między innymi jabłek, truskawek, czarnych porzeczek i wiśni11.
Choć przez długi czas wina owocowe uważane były za trunki tanie i niekoniecznie wysokiej jakości, obecnie producenci zrywają z nieprzychylnym wizerunkiem i wychodzą naprzeciw oczekiwaniom konsumentów, którzy coraz częściej poszukują na półkach zaskakujących smaków. Z danych Nielsena wynika, że w 2021 segment win z owoców premium osiągnął wartość 25 mln złotych, co wskazuje na wzrost względem roku poprzedniego o 21%12.
„Rocznie na Roztoczu zbierane jest aż 46% całej krajowej produkcji porzeczek, 40% agrestu i 78% malin. W poprzednim roku zbiory przyniosły owoce doskonale nadające się do produkcji lekkich win. Ogromny potencjał czerwonej i czarnej porzeczki ujawnił się, gdy w Winiarni poprowadzono je w kierunku wina o delikatnym i przyjemnie orzeźwiającym smaku. Efektem naszej pracy jest nowa linia trzech win o niższej zawartości alkoholu, aromatycznych i przyjemnie «słodko-kwaśnych»” – mówi Artur Dubaj, winemaker, główny technolog AMBRA13.
Według danych NielsenIQ, wina owocowe i aromatyzowane były jedną z trzech kategorii cechujących się najwyższym wzrostem wolumenowym rdr. – odnotowano wynik na poziomie +18,7% (2021 r. vs 2020 r.). Nieco wyżej uplasował się rum (+18,9%), a niżej – gin (+11,6%).
„Wśród win, wina aromatyzowane i owocowe rozwijają się dynamiczniej niż wina stołowe czy deserowe. Jedynie segment win musujących odnotował wyższą dynamikę wzrostu wartości sprzedaży niż wina aromatyzowane i owocowe, które stanowią 8% rynku wina w Polsce14” – dodaje Anna Anasik.
Trend na brak procentów
IWSR przewiduje, że konsumpcja bezalkoholowa i niskoalkoholowa na świecie wzrośnie o 31% do 2024 roku. Trend powstrzymywania się od alkoholu panuje na świecie już od kilku lat i nie traci na znaczeniu. Wiele osób swoją abstynencję tłumaczy chęcią poprawy swojego zdrowia i zmysłów, a także wydajności w pracy. Obok zwolenników zdrowego stylu życia znajdują się również ci, którzy z różnych powodów nie mogą spożywać alkoholu – są to m.in. kobiety w ciąży, kierowcy czy osoby, którym nie pozwala na to stan zdrowia15.
Według danych zebranych przez ABR SESTA i SYNO Polska po piwa bezalkoholowe sięga już 9% Polaków, przy czym 11% wybiera warianty niskoprocentowe (typu radler). Ten rodzaj trunku najczęściej wybierany przy takich okazjach jak spotkania przy grillu, wyjazdy wakacyjne czy uroczystości rodzinne. Piwo bezalkoholowe zyskuje na popularności również w restauracjach, do których często wybieramy się samochodem. Udział tego trunku w lokalach gastronomicznych w Polsce wynosi 5% – to mniej niż w Hiszpanii (18%) i Niemczech (7%), ale więcej niż we Włoszech (4%) i Francji (2%)16.
Piwa bezalkoholowe są obecnie najbardziej dynamicznie rozwijającym się segmentem – stanowią 5,7% wartości całego rynku piwa w Polsce, a wartość ich sprzedaży przekroczyła w 2020 r. 1 mld zł. Spośród wszystkich dostępnych wariantów pozbawionych procentów najchętniej kupowane były warianty smakowe, które odnotowały wzrost o 34%. Na drugim miejscu znalazły się bezalkoholowe lagery, notując wynik +13%. Cała kategoria ma dużo do zaoferowania, bowiem każdy konsument może znaleźć w ofercie coś dla siebie, a piwo bezalkoholowe bezspornie wygrywa z każdym innym słodkim napojem pod wieloma względami, jak m.in.: właściwości orzeźwiające, obecność składników prozdrowotnych czy walory smakowe. Wraz z rozwojem tego segmentu obserwuje się, że to młodzi ludzie stają się najważniejszą grupą konsumentów piw bezalkoholowych17.
Jednak Polacy poszukują nie tylko piw bezalkoholowych, ale również innych trunków. Na celowniku poszukiwaczy wariantów 0% znalazły się między innymi wina. Wino bezalkoholowe produkuje się podobnie jak wino alkoholowe, czyli w procesie fermentacji soku z winogron zwanym winifikacją, jednak kolejnym krokiem jest ekstrakcja próżniowa, mająca na celu usunięcie alkoholu. Proces ten polega na umieszczeniu trunku w starannie dobranych i kontrolowanych warunkach i doprowadzeniu do wrzenia w temperaturze około 30 stopni Celsjusza – wówczas alkohol ulega odparowaniu18.
„Trend, który już teraz nabiera rozpędu, to wina o niskiej zawartości alkoholu, szczególnie wśród konsumentów, którzy starają się ograniczać spożycie, ale nie chcą w pełni rezygnować ze swoich rytuałów” – mówiła serwisowi „Decanter” Margaux Reaume, współzałożycielka platformy winiarskiej Argaux19.
Alkohole smakowe to kategoria, która coraz bardziej przybiera na sile i potrafi wyprzedzić klasyczne warianty piw czy wódek. Warto, szczególnie w sezonie letnim, przygotować szeroką ofertę kolorowych i niskoprocentowych alkoholi, a także przeznaczyć spore miejsce na dynamicznie rozwijającą się kategorię 0%.
Weronika Nowak
Redaktor
1 źródło: „Podsumowanie roku 2021 w handlu tradycyjnym” Comp Platforma usług.
2 źródło: Ibidem.
3 źródło: NielsenIQ, Panel Handlu Detalicznego, cała Polska z dyskontami (Food), okresy skumulowane: luty 2021 – styczeń 2022 względem okresu luty 2020 – styczeń 2021, Fakty: sprzedaż i udziały wartościowe w PLN; kategorie: Piwo, Wódka, Wino, Whisky, Gin.
4 źródło: Ibidem.
5 źródło: https://www.rp.pl/przemysl-spozywczy/art193411-podatek-cukrowy-uderzyl-w-wodki-smakowe
6 źródło: NielsenIQ, Panel Handlu Detalicznego, cała Polska z dyskontami (Food), okresy skumulowane: luty 2021 – styczeń 2022 względem okresu luty 2020 – styczeń 2021, Fakty: sprzedaż i udziały wartościowe w PLN; kategorie: Piwo, Wódka, Wino, Whisky, Gin.
7 źródło: „Likiery i kremy” Jan Garlicki, Centrum Badań Marketingowych Indicator, marzec 2021.
8 38. Tura badań rynku napojów alkoholowych w Polsce została przeprowadzona przez Centrum Badań Marketingowych Indicator w grudniu 2020 r. i styczniu 2021 r. Badaniu poddano reprezentatywną próbę dorosłych mieszkańców Polski liczącą 1000 osób. Pomiar został przeprowadzony techniką ankiety online na panelu konsumenckim inetpanel.pl.
9 źródło: http://pro-log.com.pl/infomarket/rynek-alkoholi-w-2020-i-2021-roku
10 źródło: https://www.farmer.pl/produkcja-roslinna/inne-uprawy/polacy-znowu-chetnie-kupuja-wina-owocowe,111552.html
11 źródło: https://spirits.com.pl/winnice-roztocza/
12 źródło: Ibidem.
13 źródło: Ibidem.
14 źródło: NielsenIQ, Panel Handlu Detalicznego, cała Polska z dyskontami (Food), okresy skumulowane: luty 2021 – styczeń 2022 względem okresu luty 2020 – styczeń 2021, Fakty: sprzedaż i udziały wartościowe w PLN; kategorie: Piwo, Wódka, Wino, Whisky, Gin.
15 źródło: https://winicjatywa.pl/5-winnych-trendow-2022-roku/#
16 źródło: https://www.money.pl/gospodarka/sa-drozsze-od-klasycznych-piw-ale-polacy-je-pokochali-zainteresowanie-bedzie-tylko-rosnac-6646746608896832a.html
17 źródło: FoodFakty NAWIGATOR Piwo bezalkoholowe – rynek • surowce • technologie
18 źródło: https://stronakuchni.pl/wino-musujace-rozowe-a-moze-wino-pomaranczowe-poznaj-5-goracych-trendow-na-rynku-wina-w-2022-roku/ar/c17-16026027
19 źródło: https://www.well.pl/life/148/dobre_wino_6_goracych_trendow_na_rynku_wina_na_ktore_warto_zwrocic_uwage_w_2022_roku,8943.html
