Trend zdrowej żywności zyskuje na znaczeniu z roku na rok coraz mocniej. Moda na zdrowe i funkcjonalne produkty zatacza coraz szersze kręgi wśród polskiego społeczeństwa. Konsumenci szukają wyrobów „bio” i „eko”, a czysta etykieta staje się dla wielu priorytetem. Roślinne produkty są popularne w sklepach, a żywność superfoods na stałe wpisała się w codzienny jadłospis. Zdrowe odżywianie to temat bardzo szeroki i wielowymiarowy. Oferta producentów z roku na rok jest coraz bogatsza, a półki ze zdrową żywnością w sklepach to dzisiaj standard. Konsument również staje się coraz bardziej wymagający. Co zatem warto wiedzieć o bieżących trendach spożywczych i jakie produkty warto mieć na półce?
Harmonia ciała i umysłu
Trend wellbeing, czyli większa dbałość o zdrowie i dobre samopoczucie, zarówno fizyczne, jak i psychiczne – jest odpowiedzią na potrzeby współczesnego konsumenta.
Ważne jest nie tylko pielęgnowanie dobrego samopoczucia fizycznego za pomocą zdrowej diety czy aktywności fizycznej. Liczy się także sfera psychiczna, duchowa i emocjonalna, poczucie szczęścia i spełnienia. Dobre samopoczucie emocjonalne jest tak samo ważne jak dobre samopoczucie fizyczne! Jak ten trend przekłada się na wybory zakupowe Polaków? Otóż wybieramy produkty mniej przetworzone, z krótkim składem, certyfikatem „eko” czy „bio”, coraz chętniej próbujemy roślinnej kuchni, konsumujemy superfoods, także nasze polskie owoce i warzywa a w kategoriach napojowych wybieramy te bez cukru, z dodatkiem witamin czy po prostu „czystą” wodę mineralną.
Roślinne preferencje
Prawie połowa Europejczyków deklaruje, że znacznie ograniczyła spożycie mięsa, a prawie 40% zamierza spożywać go mniej w najbliższej przyszłości – wynika z badania Smart Protein. Podobne tendencje ujawniają się wśród Polaków. Do motywacji prozdrowotnych i etycznych konsumentów ostatnio dochodzą także względy środowiskowe. Roślinne alternatywy dla mięsa i nabiału zyskują więc na popularności, ale w opinii konsumentów wciąż są one zbyt drogie, a w supermarketach i restauracjach brakuje dostatecznego wyboru produktów roślinnych.
Segment roślinnych alternatyw mięsa prężnie się rozwija. Producenci oferują coraz szerszy asortyment, który znajduje swoje miejsce na sklepowych półkach.
Według danych Nielsen z 2021 roku rynek produktów roślinnych (w czterech kategoriach: napoje roślinne, wegetariańskie dania gotowe z lodówki, roślinne odpowiedniki jogurtów, wegetariańskie pasty kanapkowe z lodówki) zanotował wzrost o 29,5%. Z badania „Polacy o kuchni wegańskiej 2022” przeprowadzonego na zlecenie Pyszne.pl z okazji Veganuary wynika, że już niemal ⅔ Polek i Polaków sięga po dania w 100% roślinne regularnie, co najmniej raz w miesiącu. Polki i Polacy uważają ponadto, że obecnie roślinne odżywianie jest znacznie łatwiejsze niż jeszcze kilka lat temu. Do bezmięsnego jedzenia najczęściej przekonują nas względy zdrowotne, przy czym niemal 70% Polek i Polaków zgadza się ze stwierdzeniem, że ograniczenie ilości produktów odzwierzęcych w diecie może mieć pozytywny wpływ na zdrowie.
Z badania przeprowadzonego na zlecenie Pyszne.pl wynika, że aż 69% respondentów ocenia jedzenie wegańskie jako zdrowe. Dla żywności niewegańskiej liczba ta wynosi 31%. Co ciekawe, w przypadku pytania o pełnowartościowość diety tendencja jest odwrotna – za pełnowartościową Polacy częściej uznają dietę niewegańską (52%) niż wegańską (43%). Zaledwie 8% ankietowanych określiło wegański sposób odżywiania jako niezdrowy (aż 29% za niezdrową uznało dietę niewegańską)1.
Warzywa i owoce powinny stanowić połowę tego co jemy
Konsumpcja warzyw i owoców staje się świadomym wyborem wielu Polaków. Jak wynika z badania przeprowadzonego przez Kantar Public dla Krajowego Związku Grup Producentów Owoców i Warzyw, blisko 98% Polaków uważa, że owoce i warzywa są zdrowe, i że są najlepszym źródłem witamin, minerałów i antyoksydantów. Jedzenie warzyw i owoców jest dla Polaków najpopularniejszym sposobem zapewnienia odpowiedniego poziomu witamin w organizmie (71%). Ponad połowa z nas, aby zapewnić sobie witaminy, polega jedynie na warzywach i owocach. 58% zauważa korelację jakości tego co je i ogólnego zdrowia, a nawet odporności i zwraca uwagę na to, żeby sposób odżywiania wzmacniał odporność.
Ponad 1/3 Polaków chciałby zmienić swój sposób odżywiania i jeść więcej owoców i warzyw. Wiemy, że są zdrowe, chcemy jeść ich więcej, ale nie wiemy, że są niezbędne w dużych ilościach w każdym posiłku, i że powinny stanowić połowę tego co jemy.
Wzorce konsumpcji, w tym rolę owoców i warzyw w codziennym odżywianiu, popularyzują kolejne diety. Nie jest jednak tak, że czym dieta popularniejsza, tym chętniej promowana przez dietetyków.
Bio tylko dla „zetki”?
Polska znajduje się w drugiej dziesiątce w Europie pod względem wielkości sprzedaży produktów „bio” czy „eko”. Szansą na dalszy rozwój krajowego rynku żywności ekologicznej może być pokolenie Z, czyli osoby urodzone po 1995 r., dla których troska o planetę jest wysoko w hierarchii wartości. To oni, spośród innych pokoleń, najczęściej sięgają po żywność ekologiczną – 39% co najmniej raz w tygodniu. Zgodnie z raportem Nielsen IQ z 2021 r. „Żywność ekologiczna w Polsce”, rynek polskiej żywności certyfikowanej plasuje się na 14. miejscu pod względem wielkości sprzedaży produktów bio oraz 7. miejscu pod względem liczby gospodarstw i przetwórców ekologicznych w Europie.
Żywność ekologiczna stanowi w Polsce ok. 0,5% konsumowanej żywności, a wydatki polskich konsumentów na eko produkty są niewielkie w porównaniu z krajami Europy Zachodniej czy Skandynawii. Dane SW Research pokazują, że 64% respondentów deklaruje kupowanie produktów ekologicznych. Co trzeci badany (33%) sięga po żywność certyfikowaną co najmniej raz w tygodniu, a 40% decyduje się na żywność bio co najmniej dwa razy w miesiącu. Kupując żywność certyfikowaną, najczęściej sięgamy po świeże warzywa i owoce (48%), nabiał (15%) czy przetwory z warzyw i owoców, w tym soki i napoje – 12%. Wśród badanych znalazły się osoby, które nie kupują żywności ekologicznej (36%). Głównym powodem, wskazanym przez tych respondentów, jest wysoka cena produktów certyfikowanych (59%). Jednocześnie większość badanych przyznała, że kupowałaby więcej produktów ekologicznych, gdyby nie musiała liczyć się z kosztami – 65%. Badanie pokazało, że Polacy wiedzą, z czego wynikają wyższe ceny produktów certyfikowanych. 62% wskazało, że żywność ekologiczna jest droższa, ponieważ jej wytworzenie jest trudniejsze, a co drugi badany uważa, że za żywność certyfikowaną warto zapłacić więcej – 52%2.
Krótko znaczy dobrze
Gro krytyków kulinarnych na całym świecie jako modelową restaurację, serwującą zdrowe i świeże jedzenie wskaże tę, która oferuje klientom dania z tak zwanego krótkiego menu. Im mniej potraw w jadłospisie tym lepiej. Świadczy to bowiem o tym, że są one przygotowane na bieżąco z najlepszych, najświeższych i starannie dobranych składników. Czy kogokolwiek trzeba przekonywać do takiego sposobu komunikacji z klientem? – takie retoryczne pytanie stawia Kamil Kruk, Director of Sales Support Department ASM Sales Force Agency. Wielu producentów żywności już dawno wybrało ten sposób a kolejni dołączają do tej grupy. Przekładając to wprost na produkt – producenci coraz częściej oferują konsumentom towar opatrzony jasną, krótką etykietą. Najważniejsze jest jednak to, że tak zwana czysta etykieta informuje o jak najlepszym składzie produktu – bez konserwantów, regulatorów i wszelkiego rodzaju „ulepszaczy”.
„Świadomość klientów z roku na rok jest coraz większa, coraz liczniejsza jest grupa tych, którzy chcą wiedzieć co kupują i co potem serwują swojej rodzinie. Dlatego konsumenci przed dokonaniem zakupu sprawdzają skład i pochodzenie produktów spożywczych. Liczy się nie tylko zawartość poszczególnych towarów ale także sposób ich wytworzenia. Najlepsi producenci żywności coraz częściej informują o zastosowanych procedurach technologicznych, bezpieczeństwie produkcji czy posiadanych certyfikatach. Rozwijanie produkcji z czystą etykietą to ukłon w kierunku klientów, którzy chcą kupować i odżywiać się świadomie. Dlatego także handlowcy w coraz większym stopniu zabiegają o tych, którzy wybierają produkty oparte na bazie naturalnych, zdrowych produktów najwyższej jakości. W najbliższych latach sieci handlowe powinny bardzo mocno postarać się o rozbudowanie oferty opartej na produktach zawierających prostą i krótką listę składników. Odpowiedzialni konsumenci będą bowiem wybierać te towary, które nie zawierają konserwantów, sztucznych barwników, antybiotyków, regulatorów i „ulepszaczy”. Produkty ze sklepowej półki zawierające składniki postrzegane jako naturalne, zdrowe i uchodzące za odżywcze będą mieć coraz większą grupę odbiorców. I ten trend wcale nie dziwi, tak jak nie dziwi fakt, że do najlepszych na świecie restauracji z tak zwanym „krótkim menu”, o czym wspomnieliśmy na początku, rezerwację trzeba zrobić z wielotygodniowym wyprzedzeniem” – komentuje Kamil Kruk.
Czysta etykieta – tego chcą konsumenci
Świadomość konsumencka rośnie z roku na rok, co widać w wynikach ankiety przeprowadzonej przez SW Research3 w maju 2022 r. Wynika z nich, że niemal sześć na dziesięć osób (59,3%) uważnie czyta etykiety produktów, które kupuje, w tym 18,3% respondentów wskazało, że zdecydowanie zgadza się z powyższym stwierdzeniem. Z kolei 14,1% badanych stwierdziło, że nie studiuje tych etykiet uważnie. Jednocześnie 63,9% respondentów deklaruje, że stara się kupować tylko te produkty, które nie zawierają barwników, konserwantów lub polepszaczy smaku, a 11,2% badanych zaprzeczyło temu twierdzeniu. Z kolei 73,9% respondentów deklaruje, że ważne jest dla nich, aby produkty, które kupują miały prosty i krótki skład. Przeciwną postawę prezentuje 8% badanych.
Prawie dwie trzecie badanych (65,1%) wskazuje, że jest w stanie zapłacić więcej za produkt z lepszym składem, w tym 16,3% osób zdecydowanie zgadza się z tym twierdzeniem. Jeden na dziesięciu respondentów (10,5%) odpowiedział natomiast, że nie byłby skłonny zapłacić więcej za tego typu produkt.
Zebrane dane wyraźnie pokazują, że „czysta etykieta” ma coraz większe znaczenie. Polacy chcą dbać o swoje zdrowie i dobre samopoczucie poprzez wybory żywieniowe, za które często są gotowi zapłacić więcej.
Oleje z wartością dodaną
Oleje roślinne nie zawierają cholesterolu! To chyba jeden z ważniejszych powodów ich prozdrowotnego zastosowania, oczywiście poza walorami smakowymi i kulinarnymi.
Oleje roślinne zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), które chronią przed chorobami układu krwionośnego i nowotworami. Im więcej nienasyconych kwasów tłuszczowych (a mniej nasyconych), tym lepiej.
Oleje roślinne otrzymuje się z tłuszczów roślinnych pozyskanych z nasion lub owoców roślin oleistych. Podstawę produkcji olejów roślinnych (jadalnych) stanowią następujące surowce: rzepak, palma oleista i jej nasiona, soja, słonecznik, bawełna, oliwa z oliwek oraz orzechy. Olej roślinny, dla którego podstawą są wspomniane surowce, wykazuje się bardzo dobrymi wskaźnikami jakościowymi i zdrowotnymi4.
W ostatnich latach sprzedaż i konsumpcja olejów roślinnych bardzo wzrosła. Na naszych stołach goszczą nie tylko znane i powszechnie stosowane oleje takie jak: rzepakowy, słonecznikowy czy oliwa z oliwek, ale także inne, mniej znane oleje roślinne, które zdobywają coraz większą popularność dzięki właściwościom prozdrowotnym. Na znaczeniu zyskują także między innymi oleje ryżowe, lniane, z pestek dyni, ostropestu czy konopne. Na topie są także oleje rzepakowe z „dodatkami” takimi jak len czy czarnuszka.
Matcha – na zdrowie!
Matcha jest pełna przeciwutleniaczy, dlatego przez ekspertów polecana jest jako ta, która może zapobiegać nowotworom, poprawiać pamięć oraz redukować niepokój i stres. To wystarczy, by przekonać do picia matchy niemal każdego.
Matcha to rodzaj zielonej herbaty wytwarzanej przez zbieranie młodych liści herbaty i mielenie ich na jasnozielony proszek. Proszek następnie zalewa się gorącą wodą. Różni się ona od zwykłej zielonej herbaty, gdyż liście są zaparzane w wodzie, a następnie usuwane. W matchy pijemy całe liście herbaty, które są właśnie zmielone.
Liście matcha rosną na krzakach zielonej herbaty w cieniu. Zwiększa to zawartość chlorofilu w liściach, dzięki czemu są one jasnozielone i pełne składników odżywczych. Liście są zbierane ręcznie, a łodygi i żyłki są usuwane.
Herbata matcha jest bogatym źródłem katechin. Spośród wszystkich przeciwutleniaczy, wyróżniają je szczególne właściwości w neutralizowaniu aktywności wolnych rodników. Katechiny zmniejszają ryzyko miażdżycy, działają przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, obniżają poziom cholesterolu we krwi. Odgrywają dużą rolę w procesie ochrony skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego. Szczególnie silnym antyoksydantem jest obecna w matchy pochodna katechiny o nazwie EGCG. Ten organiczny związek chemiczny wykazuje silne działanie przeciwnowotworowe i jest przeciwutleniaczem 100 razy silniejszym niż witamina C. Ponieważ pijąc matchę, spożywamy całe zmielone liście herbaciane, jedna filiżanka tej herbaty pod względem zawartości antyoksydantów odpowiada 10 wypitym filiżankom zwykłego naparu z zielonej herbaty.
Według badań, osoby regularnie pijące matchę mają niższy poziom złego cholesterolu LDL, a wyższy dobrego cholesterolu HDL. Mężczyźni pijący matchę wykazywali o 11% mniejszą zachorowalność na choroby serca niż ci, którzy jej nie pili5.
Matchę można pić samodzielnie bądź dodawać ją do ulubionych napojów czy dań. Sprawdza się między innymi do latte, koktajli mlecznych, napojów gazowanych, gorącej czekolady, smoothies, a nawet do deserów, takich jak lody czy brownie. Z kolei matcha w połączeniu z limonką – zaserwowana na zimno, to sposób na doskonałe i zdrowe orzeźwienie. W sam raz na zbliżające się ciepłe miesiące.
Naturalnie – nabiał!
Nie ulega wątpliwości, że produkty mleczne odgrywają bardzo ważną rolę w żywieniu dzieci i młodzieży. Przez zawartość wapnia, białka i witaminy D3 warunkują prawidłowy wzrost i kondycję kości. Poza tym zapobiegają powstaniu osteoporozy i chorobom przyzębia. Badania dowodzą, że wapń działa również korzystnie na cholesterol, masę ciała i ciśnienie krwi. Np., białko serwatkowe, będące białkiem mlecznym, wspomaga procesy odchudzania poprzez zwiększenie sytości, a tym samym zmniejszenie apetytu.
Napoje mleczne, do których zalicza się jogurty, kefiry, zsiadłe mleko, polecane są przede wszystkim tym osobom, które cierpią na nietolerancję laktozy. Bakterie w nich zawarte hamują rozwój bakterii chorobotwórczych, w naturalny sposób wzmacniają błonę śluzową, łagodzą dolegliwości jelitowe, działają przeciwzapalnie i wzmacniają układ odpornościowy. Zdrowa dieta bogata w jogurty jest źródłem łatwo przyswajalnego białka, a także wapnia, fosforu, potasu i witamin z grupy B6.
Redefining Value
Innova Market Insights uznała Redefining Value (redefiniowanie wartości) za najważniejszy trend w branży Food & Beverage na rok 2023, ponieważ konsumenci dostosowują się do globalnego kryzysu kosztów utrzymania w obliczu niestabilności gospodarczej i politycznej. Poza tym klienci poszukują marek, które zapewniają jakość, zaufanie i pewność oraz odpowiadają na wyznawane przez nich wartości, np. poprzez szerzenie działań w zakresie zrównoważonego rozwoju. Oprócz zwiększonego zapotrzebowania na konkurencyjne ceny konsumenci powiedzieli Innova, że nadal szukają wartości odżywczych i oczekują ciągłej wspólnej odpowiedzialności za bezpieczeństwo środowiska. Tymczasem młodsze pokolenia, które dorastały w integracyjnej epoce cyfrowej, zdobywają coraz większy wpływ, zmieniając rynki i tworząc nowe możliwości dla producentów7.
Znajomość diet
Kolejny rok comiesięcznych badań konsumpcji owoców i warzyw Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw rozpoczął od oceny znajomości „diet”. W pierwszej fali badania 2023 roku Kantar Public zapytał respondentów o to, jakie diety są im znane.
Polacy deklarują, w pierwszej kolejności, znajomość diet bezmięsnych. Dietę wegetariańską zna 34% badanych, a wegańską – 25%. Co piąty respondent (21%) wymienił dietę Kwaśniewskiego lub kapuścianą, natomiast tylko 16% ankietowanych wskazało na dietę śródziemnomorską.
Do najmniej znanych sposobów odżywiania się można zaliczyć diety: raw, Atkinsa, makrobiotyczną, paleo oraz garstkową – wskazane przez 3% badanych. 2% respondentów wspomniało o diecie DASH, planetarnej oraz Fleksitarianizmie.
41% Polaków nie zna założeń żadnej z najczęściej opisywanych diet8.
Dbanie o zdrowie i dobre samopoczucie, poprzez wybór odpowiedniej oferty spożywczej jest kluczowe dla każdego konsumenta. Bowiem tylko takie holistyczne podejście daje gwarancję dobrego samopoczucia w każdym wymiarze. A o to przecież chodzi!
Monika Górka
Zastępca Redaktora Naczelnego
Fot: AdobeStock
1 źródło: https://www.horecatrends.pl
2 źródło: https://www.wirtualnemedia.pl
3 źródło: Badanie przeprowadzone przez SW Research, maj 2022 r., N=834.
4 źródło: poradnikzdrowie.pl
5 źródło: American Journal of Clinical Nutrition, 2011.
6 źródło: Żywienie.abczdrowie.pl
7 źródło: Biotechnologia.pl
8 źródło: Kantar Public, 1/2023, w ramach projektu „CORE TEAM - promocja konsumpcji owoców i warzyw i forum współpracy sektora, II etap”, realizowany dla KZGPOiW
