Czasy kiedy największy wybór wśród alkoholi smakowych mieliśmy w kategorii piw i wódek smakowych dawno za nami. Obecnie warianty kolorowych trunków znajdziemy niemal w każdym segmencie: od piw, nalewek i likierów, poprzez cydry, wina i whisky po rumy czy bourbony.
Nowe możliwości, nowe doświadczenia
Coraz więcej wariantów alkoholi smakowych na rynku dla konsumentów oznacza nowe doświadczenia. „Polscy konsumenci coraz bardziej doceniają dobre smaki i eksplorują różnorodność alkoholi. To pozytywna tendencja, która otwiera nowe możliwości dla branży spirytusowej, zachęcając producentów do tworzenia innowacyjnych produktów i dostosowania się do zmieniających się preferencji konsumentów” – przyznaje Aleksandra Kossowska, Specjalista ds. komunikacji w Związku Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy.
Potwierdzeniem są wzrosty sprzedaży całej kategorii, w której smakowe warianty stanowią istotną część. „W 2022 roku branża spirytusowa odnotowała wzrosty sprzedaży ginu, whisky i rumu, a także wódek smakowych i likierów1. Odzwierciedla to rosnące zainteresowanie napojami wysokoprocentowymi wyższej jakości” – przyznaje Aleksandra Kossowska.
Smakowe warianty to idealna propozycja dla osób, które za smakiem alkoholi w klasycznych wersjach nie przepadają. „Być może według GUS średnie roczne spożycie cukru per capita w Polsce spada, nadal jednak pozostajemy w czołówce krajów, które jednak lubią słodki smak. Nie dziwi zatem fakt, że przenosi się to na inne decyzje zakupowe. Już co dziesiąty litr wypijanego alkoholu i niemal co piąta złotówka na niego wydana jest na alkohol smakowy” – mówi Anna Wagner, Client Business Partner w NielsenIQ.
Wraz ze zmianami potrzeb konsumentów, większą świadomością czy także ze względu na cenę coraz większą popularność zyskują trunki o obniżonej zawartości alkoholu bądź bezalkoholowe. Niższa zawartość alkoholu w trunkach to między innymi niższy podatek. Z tego powodu na rynku jest wiele wódek smakowych o niżej zawartości alkoholu. Idąc dalej, już nie tylko piwa ale także alkohole mocne pojawiają się w wersji bezalkoholowej. Coraz więcej konsumentów świadomie rezygnuje z picia alkoholu a wśród przyczyn takich wyborów podczas imprez jest uniknięcie negatywnych skutków następnego dnia, czyli kaca oraz docenienie ich smaku. Konsekwencją tego są bezalkoholowe nowości na rynku zarówno w kategorii piw, ginów, jak i win spokojnych czy musujących, które zyskują na zainteresowaniu.
Rynek alkoholi smakowych i kolorowych2
Konsumenci wciąż zaciskają pasa i ograniczają zakupy w związku ze wzrostem cen spowodowanym inflacją. Przekłada się to także na zmiany w sprzedaży alkoholi smakowych. „Obawy konsumenckie odnośnie rosnących cen jedzenia i rachunków, skłaniają kupujących do szukania oszczędności, aby radzić sobie z domowym budżetem. Ograniczamy wyjścia do restauracji czy barów, chodzimy do sklepów oferujących najniższe ceny, a w sklepie ograniczamy, a czasami wręcz rezygnujemy z wybranych kategorii. Produkty kupowane dla przyjemności, jak właśnie alkohol czy przekąski są wykreślane z list zakupowych w pierwszej kolejności. Wyniki sprzedażowe alkoholu to wypadkowa przeniesionej konsumpcji z HoReCa do domów, a także ograniczeń jakie na siebie nakładają konsumenci” – wyjaśnia Anna Wagner.
Według NielsenIQ w przeciągu ostatnich 12 miesięcy na alkohol wydaliśmy 48 mld zł i jest to o 8% więcej niż rok wcześniej. Kupiliśmy go jednak mniej (-3%). Alkohole smakowe odzwierciedlają kondycję alkoholi ogółem. „W tym przypadku wydaliśmy o niemal 9% więcej i kupiliśmy mniej o 3%. Trzeba jednak przyznać, że przede wszystkim piwo smakowe, które stanowi niemal ¾ wszystkich smakowych alkoholi w Polsce, zaburza ten obraz, a dokładnie piwa smakowe alkoholowe. Sprzedaż tego typu produktów spadła o niemal 10% rok do roku, ale patrząc na zmianę cen w kategorii piwo, to średnia cena za litr piwa alkoholowego smakowego urosła najbardziej. Natomiast piwa smakowe bezalkoholowe nadal cieszą się powodzeniem wśród kupujących, zwłaszcza smaki takie jak: mango, limonka z miętą czy grejpfrut z pomarańczą. Ich sprzedaż rośnie zarówno pod względem wartości, jak i wielkości” – informuje Anna Wagner.
Rosnąca sprzedaż jednak nie dorównuje wzrostom jakie odnotowują smakowe odmiany alkoholi mocnych. Jak wskazuje Anna Wagner z NielsenIQ, alkohole takie jak whisk(e)y, gin, rum czy drinki i koktajle gotowe do spożycia rosną dwucyfrowo. „W przypadku whisk(e)y, jej słodsze warianty zupełnie niwelują spadki wielkości sprzedaży pozostałych, standardowych wariantów. Tylko 14% sprzedanych ginów to warianty smakowe, ale pod względem wielkości sprzedaży rosną 5 razy szybciej niż klasyczne odmiany. Najbardziej popularny smak ginu to limonkowy, ale to nie on steruje wzrostami. Giny pomarańczowe, grejpfrutowe i truskawkowe rozwijają się najszybciej na polskim rynku. Rum smakowy bije rekordy pod względem tempa rozwoju, z dynamiką rzędu 70% pod względem wielkości i wartości sprzedaży, ale nadal to tylko 7% wielkości kategorii. Warto tu też wspomnieć cydry smakowe, czyli cydry o smaku innym niż jabłkowy. One też cieszą się dwucyfrowymi wzrostami” – wymienia ekspertka.
Likiery może nie dorównują tempem rozwoju mniejszym segmentom, ale według danych NielsenIQ w przeciągu ostatnich 12 miesięcy udało im się utrzymać pozytywny wynik pod względem zmiany wielkości i wartości sprzedaży. I to nie dzięki największym i najbardziej popularnym likierom, a’la advocaat, o smaku kawy czy słonego karmelu, ale przede wszystkim smaki takie jak pistacje, kokos czy malina pozytywnie wpływają na rozwój tej kategorii.
„Ważnym segmentem wśród alkoholi smakowych są oczywiście wódki smakowe. Co piąty litr wypijanego alkoholu smakowego jest właśnie na bazie wódki. Wydaliśmy na nie 5,5 mld zł w ciągu ostatniego roku, o ponad 8% więcej niż w roku ubiegłym. Jednak coraz bardziej nadwerężone portfele Polaków sprawiły, że kupiliśmy go mniej. Są jednak smaki, które opierają się trudnym czasom i wódki z miętą, cytryną i maliną czy różnymi jagodami radzą sobie świetnie” – mówi Anna Wagner.
Coraz częściej sięgamy również po gotowe drinki i koktajle. Według NielsenIQ wielkość sprzedaży urosła o niemal 15%. „Wcale to nie dziwi, przy częstszym odmawianiu sobie wyjścia do baru, szukamy w ramach rekompensaty, ulubionych drinków w sklepach” – dodaje Anna Wagner.
Sklepy osiedlowe głównym miejscem zakupu
Po smakowe warianty alkoholi, podobnie jak po klasyczne wersje, często konsumenci udają się do sklepów osiedlowych. „Dla wielu kategorii alkoholowych sklepy małoformatowe do 300 mkw. to najważniejszy kanał dystrybucji. Jest to widoczne zwłaszcza latem, kiedy w wielu kategoriach i podkategoriach, takich jak piwa smakowe, drinki czy cydry odnotowujemy sezonowe, nieraz gigantyczne wzrosty sprzedaży” – mówi Roman Szymanda, Manager ds. Rozwoju Produktu, CMR. Według Centrum Monitorowania Rynku alkohol stanowi ok. 23% udziału w wartości sprzedaży i prawie 31% transakcji w sklepach do 300 mkw. (okres styczeń-czerwiec 2023 r.). Jakie jest natomiast znaczenie małego formatu dla alkoholu? „Sklepy do 300 mkw. generują ok. 67% wartości sprzedaży kategorii alkoholowych i 77% liczby transakcji z ich udziałem. Dla piwa wartości te są jeszcze wyższe – sklepy małoformatowe odpowiadają za ok. 74% wartości sprzedaży tej kategorii. Są jednak alkohole, dla których mały format nie jest już aż tak istotny, np. likiery czy whisky rozkładają się prawie równo (po ok. 30%) między małymi sklepami a dyskontami, z kolei gin sprzedawany jest w ponad 50% w dyskontach” – przyznaje ekspert CMR.
Piwa w sklepach małego formatu
Przechodząc do poszczególnych kategorii, nie sposób nie zacząć od piwa, które wolumenowo stanowi wg danych CMR ok. 90% obrotu alkoholi w sklepach do 300 mkw., a wartościowo, zwłaszcza w sezonie letnim, osiąga prawie 60%. Okres letni oznacza dla kategorii piwa rozpoczęcie sezonu najlepszej sprzedaży, który zwyczajowo trwa od maja do września, oczywiście ze znacznym wpływem pogody na wynik ostateczny.
Ubiegły rok był dla kategorii piwa trudny we wszystkich formatach sprzedaży. „Szereg czynników, ze wzrostem cen na czele spowodował, że rok 2022 skończył się w sklepach do 300 mkw. wolumenem sprzedaży na poziomie roku 2021, ale już 7% spadkiem w odniesieniu do roku 2020. Wartościowo wynik był oczywiście lepszy, 2022 to sprzedaż wyższa o ok. 10% niż rok wcześniej. Ubiegłe lata pokazują, że miesiące letnie to wzrost sprzedaży, zwłaszcza segmentów piw bezalkoholowych i smakowych” – wyjaśnia Roman Szymanda.
Oba wspomniane segmenty, czyli piwa bezalkoholowe i smakowe, według CMR w roku 2022 łącznie po raz pierwszy wolumenowo wyprzedziły w sezonie piwa mocne, które są wiceliderem po lagerach w zestawieniu wolumenu sprzedaży w sklepach małoformatowych. „Piwa bezalkoholowe i smakowe są już dostępne, zwłaszcza w sezonie letnim, w ponad 9 na 10, a więc prawie we wszystkich sklepach sprzedających kategorię piwo. Sezonowością wykazują się także radlery, natomiast ich znaczenie od dłuższego czasu systematycznie spada” – mówi Roman Szymanda.
Piwa bezalkoholowe w sklepach do 300 mkw. są drugą liczebnie po lagerach kategorią, która latem wzrasta z ok. 18-20 produktów do nawet ponad 30 na sklep. Jak wskazuje Roman Szymanda z CMR, udział piw bezalkoholowych w okresie letnim to ponad 5% wolumenu kategorii (pamiętajmy, że lagery to niemal 78%). Najsilniejszą marką jest w tym segmencie Lech Free Smakowy, natomiast co roku istotną rolę odgrywają w tej grupie produktów nowości – w sezonie 2022 nowe produkty generowały nawet ponad 1,5% wartości sprzedaży całej kategorii piwo.
Piwa smakowe według danych CMR to w sklepach do 300 mkw. oferta, która szerokością nieznacznie ustępuje wcześniej omawianym piwom bezalkoholowym. O ile poza sezonem średnio klient sklepów małoformatowych znajdzie ok. 16-18 piw smakowych, o tyle w sezonie oferta wzrasta do ok. 25 produktów. „Zarówno w piwach bezalkoholowych, jak i smakowych lata 2020 – 2022 przynosiły systematyczny wzrost oferty, nie tylko zresztą w sezonie, ale także poza nim. Udział piw smakowych w wolumenie sprzedaży w sezonie to ponad 4,5%, natomiast warto zaznaczyć, że piwa smakowe miały w sezonie 2022 najwyższą dynamikę wolumenu sprzedaży w stosunku do sezonu 2021, która wyniosła ok 14%” – informuje ekspert CMR. Najczęściej wybieraną marką w piwach bezalkoholowych według danych CMR jest Desperados.
Smakowe alkohole uzupełniają półkę
Według CMR, kolejną kolorową kategorią po piwach w ujęciu wolumenowym są wódki smakowe. To grupa produktów szeroko reprezentowana w sklepach małoformatowych do 300 mkw. Średnia liczba wariantów w sklepie to około 60, i liczba ta jest w miarę stabilna w ostatnich 3 latach, chociaż nieznacznie spada. „Wódki smakowe należą do segmentów rosnących wolumenowo w małych sklepach i stanowią ok. 2% wolumenu alkoholi (zimą wzrasta do ok. 3%), ale wartościowo jest to 13-15%” – zaznacza Roman Szymanda. Czołową marką pod kątem wartościowym jest Żołądkowa Gorzka (Stock), wiceliderem Cytrynówka Lubelska (Stock), a pierwszym w rankingu produktem Żołądkowa Gorzka z Miętą 30% 90 ml.
Kolejna grupa produktów, to whisky i bourbony. Kategoria znacznie mniejsza, jej wartościowy udział w sklepach do 300 mkw. to ok. 4%, który w okresach świątecznych rośnie do ponad 5%. Na klientów czeka w sklepie średnio 12 wariantów, a czołową marką w wartości sprzedaży jest Ballantine’s (Pernod Ricard), przy czym w ostatnim okresie znacznie przybliżył się do niego Jack Daniels (Brown Forman). Czerwcowe dane CMR pokazują między nimi symboliczną różnicę w udziałach wartościowych. W rankingu sprzedaży wartościowej to Jack Daniels 40% 700 ml jest liderem.
W przeglądzie alkoholi „kolorowych” warto też wspomnieć o niewielkiej, ale rosnącej systematycznie kategorii drinków. Tą grupę produktów charakteryzuje także sezonowość związana z okresem letnim, a sklepy małoformatowe oferują klientom średnio 4 produkty, latem poszerzając asortyment o kolejny produkt. W sklepach małoformatowych numerem1 wartościowo jest Jim Beam z Colą (puszka 330 ml, Stock).
Sprzedaż cydrów rośnie
Cydr to także grupa produktów, o której w kontekście lata nie sposób zapomnieć. Podczas gdy kategoria w ostatnich latach doświadczała stagnacji czy nawet spadków, obecnie sprzedaż w końcu zaczęła rosnąć. A wszystko dlatego, że branża winiarska w zeszłym roku otrzymała zgodę na produkcję cydrów o smakach innych niż jabłkowy. Ciepłe miesiące to ponad dwukrotnie wyższa sprzedaż cydru, niż w pozostałych sezonach. Zdecydowanie poprawia się dostępność tego produktu w sezonie letnim – według CMR można go wtedy znaleźć w prawie połowie sklepów małopowierzchniowych, podczas kiedy poza sezonem tylko w ok. 37%.
Jak komentują przedstawiciele branży, wzrosty sprzedaży są efektem dwóch decyzji. „Jedną z nich była zmiana ustawy, która wprowadziła możliwość produkcji cydrów o smakach i aromatach innych niż jabłkowy. Druga natomiast, niezwykle istotna, to wyłączenie cydrów zawierających do 5% alkoholu z corocznych podwyżek akcyzy. Wystarczyło tak niewiele, żeby cydr z kategorii będącej w ostatnich latach liderem spadków, stał się taką, która radzi sobie zdecydowanie lepiej niż większość innych alkoholi i ciągle ma potencjał” – komentuje Magdalena Zielińska.
„Obserwujemy bardzo pozytywny odbiór przeróżnych wersji smakowych cydru” – mówi Grzegorz Bartol, Wiceprezes firmy Bartex. „Nasi klienci szczególnie chętnie wybierają smak mango brzoskwini, arbuza czy truskawki” – dodaje.
Z kolei Jakub Nowak, Prezes firmy JNT przyznaje, że w branży alkoholowej warianty smakowe stanowią znaczącą część biznesu. „To daje kategorii ogromny potencjał, ponieważ po warianty smakowe cydrów chętnie sięgają nowe grupy konsumentów: kobiety i młodzi ludzie 20+” – mówi.
Wina nie pozostają w tyle
Kolejną kategorią oferującą smakowe warianty trunków są wina. Według NielsenIQ, wina owocowe i aromatyzowane w 2021 roku vs. 2020 osiągnęły wzrost wolumenowy na poziomie +18,7%. Jak potwierdza Jakub Nowak, Prezes firmy JNT, wina aromatyzowane, inaczej smakowe, to jedna z najszybciej rozwijających się kategorii win na polskim rynku, a najbardziej dynamiczna marka – Monte Santi należąca do JNT Group – odnotowała w ubiegłym roku 20-procentowy wzrost sprzedaży. „Monte Santi ma bardzo szerokie, dobrze zdywersyfikowane portfolio, które pozwala dotrzeć do najbardziej wymagających klientów. Obecnie na rynku bowiem dominują zarówno smaki owocowe, deserowe, jak i popularnych drinków, np. Mojito. Mocny trend to wina aromatyzowane musujące i delikatnie musujące jak Monte Santi Frizzante, które doskonale sprzedają się zwłaszcza w sezonie letnim. Obserwujemy także coraz większe zainteresowanie winami smakowymi o zerowej bądź niskiej zawartości alkoholu” – mówi prezes JNT.
Jak dodaje: wina aromatyzowane i dalszy wzrost tej kategorii mają szczególne znaczenie dla branży. Często stanowią one o pierwszym doświadczeniu klienta z winem i wpływają na jego decyzję o spróbowaniu bardziej wymagających win gronowych.
Także w kategorii prosecco w tym roku pojawiły się smakowe warianty. „Mionetto Prosecco szturmem zdobywa rynek w segmencie prosecco, a jego rosnąca popularność jest dla nas motywacją do dalszego rozwoju. Staramy się dopasowywać naszą ofertę do różnych oczekiwań naszych konsumentów. Dlatego szczególnie z myślą o osobach żyjących w ciągłym pośpiechu, otwartych na nowości i ceniących sobie przyjemnie owocowe nuty, wprowadzamy nową linię koktajli Mionetto. Są one idealnym połączeniem lekko musującego wina z subtelnym aromatem owoców. Dostępne w 3 smakach: przyjemnie pomarańczowy Spritz Aperitivo, Bella Fragola ze słodkimi nutami soczystej truskawki oraz Estate Tropicale, które orzeźwia smakiem mango i Maraku” – mówi Hanna Hausman, Kierownik Marketingu w firmie Henkell Friexenet Polska
Smaki sezonu 2023
A jeśli mowa o nowościach, tegoroczny sezon letni przywitał nas wieloma smakowymi propozycjami w kategorii alkoholi. Jedną z ostatnich nowości jest m.in. linia Fresh Żu marki Żubrówka Bison Grass. Cztery nowe smaki to kwaśne jabłko, orzeźwiająca mięta, kwaśna cytryna i rześki rokitnik. Producent zdecydował się na ten krok w związku z rosnącą popularnością alkoholi smakowych wśród Polaków.
Soplica już na początku roku wprowadziła Cytrynówkę zawierającą 100% naturalny macerat owocowy. Według danych CMR do czerwca 2023 roku to właśnie Soplica Cytrynówka 28% 500 ml wśród tegorocznych nowości uzyskała największy udział wartościowy.
Ten sam producent, czyli CEDC, w swojej kolejnej marce, czyli Rajskiej wprowadził na rynek w tym roku smaki inspirowane najpiękniejszymi zakątkami świata. Pierwsza z nowości to Lime Liqueur with a hint of Tequila – orzeźwiający likier łączący soczystą limonkę z nutą meksykańskiej Tequili. Kolejna to Orange Liqueur with a hint of rum – delikatna słodycz pomarańczy połączona z subtelną nutą rumu.
Również nowe pozycje smakowe oferuje marka wódek Adam Mickiewicz. Wśród tegorocznych nowości pojawiła się pozycja o smaku gorzkiej pomarańczy oraz kolejna o smaku żurawiny. Obie o mocy 30% vol. Dodatkowo w wersji premium pojawiły się warianty: Adam Mickiewicz Premium Likier o smaku czarnej trufli (15%) oraz Adam Mickiewicz Premium Likier o smaku wiśni w ciemnej czekoladzie (15%).
Pozostając w mocniejszych kategoriach – w segmencie ginów pojawił się smak marakui. Gordon’s Topical Passionfruit Gin łączy w sobie rześki i soczysty smak marakui z botanicznymi nutami jałowca.
Również w kategorii likierów pojawiły się nowe smaki. Do oferty marki Biały Bocian dołączył smaki: pistacja i delicja pomarańczowa. Te dwa warianty uzupełniły szeroką dotychczasową ofertę, w której dostępne są m.in.: słony karmel, tiramisu, pina colada czy panna cotta.
W kategorii drinków RTD marka Biały Bocian do swoich propozycji w puszce w tym roku dodała kolejne nowe smaki. Orange Spitz, Cuba Libre, Strawberry, Sun & Grapes oraz Mojito to nowe propozycje marki Biały Bocian KLE KLE.
Marka Somersby postawiła w tym sezonie na orzeźwiające smaki. Nowością jest wariant Somersby Cherry & Apple oraz Somersby Strawberry & Mint 0,0%. Kolejnym oferowanym smakiem na lato został – co prawda nie debiutujący ale wracający na prośbę klientów – wariant Somersby Elderflower & Lime 4,5%, czyli smak kwiatu bzu w wersji z limonką.
Marka Desperados poszerzyła swoje bezalkoholowe portfolio o dwa nowe warianty: Desperados After Party 0.0% Mango & Chili oraz Desperados After Party 0.0% Cactus & Lime.
Z kolei wśród alkoholowych wariantów Desperadosa pojawiły się w tym roku: Desperados Piña Colada Crush z nutą rumu oraz smakiem kokosa i ananasa; Desperados Papaya Smash, czyli kompozycja egzotycznej papai z wyrazistym smakiem alkoholu cachaça, Desperados Cuba Libre, czyli wariant z dodatkiem rumu, Desperados Melon Cooler – aromatyzowane ginem piwo o smaku melona.
Marka Garage wprowadzila nowy wariant popularnego napoju piwnego – Garage Melon&Lime Madness 4,6%.
W kategorii piw bezalkoholowych w sublinii Lecha Free czyli Lech Free Active Hydrate pojawiły się dwa smaki: Liczi i Cytryna. To piwo bezalkoholowe o działaniu nawadniającym. Kompania Piwowarska to także marka Captain Jack, która w tym roku wprowadziła wariant Captain Jack Blue Lagoon.
Żywiec wprowadził na rynek nową linię bezalkoholowych piw smakowych: Żywiec Lemonż z nutą Cola 0,0%, Żywiec Grejpfruż z nutą Acai 0,0%, Żywiec Tropikaż z nutą Imbiru 0,0% oraz w sieci sklepów Żabka – Żywiec Pomelonż z Cytrusami 0,0%. Grupa Żywiec to także nowości pod marką Warka, a wśród nich: Warka Ice Coffe z Nutką Wanilii.
Na rynku pojawiają się jednak nie tylko coraz to nowe warianty smakowe, ale także innowacje, jak piwa o właściwościach energetyków, takie jak Warka Energy Mango i Cytrusy (Grupa Żywiec) czy Harnaś Piwny Energetyk (Carlsberg).
To tylko niektóre z nowości tego sezonu. W ofertach producentów z pewnością pojawiło się więcej wyjątkowych smaków i wariantów zarówno z alkoholem, jak i w wariantach bezalkoholowych. Wakacje sprzyjają odkrywaniu i próbowaniu nowych smaków, dlatego takich pozycji nie może zabraknąć na półkach sklepowych.
Monika Książek
Redaktor
1 źródło: Nielsen, dane w stosunku do roku 2021.
2 źródło: NielsenIQ, Panel Handlu Detalicznego, Cała Polska, sprzedaż wartościowa i wolumenowa, udział w sprzedaży wartościowej w okresach skumulowanych: ostatni rok (czerwiec 2022 – maj 2023) i rok poprzedni (czerwiec 2021 – maj 2022), kategoria: alkohol = alkohole mocne + piwo&cydr + wino
