Opcji na pożywne śniadanie jest wiele – zarówno w wersji słodkiej, jak i słonej. Owsianki z przeróżnymi owocami, jogurty z płatkami zbożowymi, jajka w najróżniejszych odsłonach, chrupiące tosty w wersji zbożowej lub bezglutenowej – do wyboru, do koloru! A wszystko to w akompaniamencie aromatycznej kawy lub herbaty. Jednak po jakie produkty śniadaniowe najczęściej sięgają Polacy?
Śniadanie – czy to najważniejszy posiłek dnia?
Zgodnie z zasadami Instytutu Zdrowego Żywienia powinno się spożywać 4-5 posiłków dziennie, z czego najważniejszym jest śniadanie. Najlepiej jeść je godzinę do dwóch po przebudzeniu, co korzystnie wpływa na efektywność w ciągu dnia. Rano organizm jest „wygłodzony” po nocy, dlatego należy dostarczyć mu odpowiednio zbilansowany posiłek, który go pobudzi i dostarczy energii na cały dzień. Spożywanie śniadań jest też kluczowe ze względu na zdrowie. Rano żołądek produkuje najwięcej soków trawiennych, dlatego unikanie porannego posiłku może prowadzić do chorób czy stanów zapalnych żołądka. Dietetycy twierdzą, że śniadanie powinno stanowić około 25-30% całego zapotrzebowania kalorycznego – przy potrzebie 2000 kcal będzie to odpowiednio 500-600 kalorii.
Kolejnym argumentem, który potwierdza ważność śniadania, jest fakt, że zwiększa ono zdolność koncentracji w ciągu dnia. Dobrze zbilansowany posiłek pozwala na lepsze skupienie, zapamiętywanie czy ogólną efektywność. Mimo tego, że śniadanie jest najważniejszym posiłkiem, przez wiele osób na całym świecie wciąż jest bagatelizowane. Czy Polacy również zaliczają się do tego grona?
Śniadanie w liczbach – po co Polacy sięgają najczęściej?
Z przeprowadzonego przez IPSOS dla Biedronki raportu „Zwyczaje żywieniowe w Polsce”1 wynika, że aż 88% Polaków w grupie wiekowej 18-65 je śniadania. Oprócz tego zanotowano, że aż 29% badanych nie rezygnuje z żadnego posiłku w ciągu dnia. Najczęściej pomijanymi są jednak śniadania i/lub kolacje. Najczęstszym powodem rezygnacji z pierwszego posiłku jest brak czasu (76% osób) oraz brak apetytu (42% badanych). W przypadku kolacji częstą przyczyną jest brak ochoty (59% osób) lub dieta (27% badanych). Poza tym z raportu „Nawyki śniadaniowe Polaków”, przeprowadzonego przez firmę Danae Sp. z o.o. na zlecenie McDonald’s Polska2, wynika, że aż 92% ankietowanych woli jeść śniadania w domu.
Śniadaniowe menu – co Polacy jedzą najczęściej?
Codzienny pośpiech sprawia, że śniadanie – mimo że jest najważniejszym posiłkiem dnia – wciąż traktowane jest po macoszemu, to znaczy jedzone w pośpiechu i słabo zbilansowane. Badania przeprowadzone przez firmę Danae wykazują, że Polacy najchętniej wybierają śniadania, które są smaczne (37% osób), ciepłe (35% badanych) oraz proste do przygotowania (32% ankietowanych).
Z kolei według badań Mintel z 2024 roku Polacy najczęściej przygotowują śniadania szybkie i łatwe w przyrządzeniu (55% osób), takie, które dają zastrzyk energii (55% badanych), zapewniają uczucie sytości na dłużej (47% konsumentów) oraz o obniżonej zawartości cukru (36%). Coraz więcej Polaków zwraca też uwagę na wysoką zawartość białka (30% ankietowanych) oraz błonnika (28% osób). Honorata Jarocka, Principal Analyst z Mintel, komentuje: „Konsumenci otwarci są na nowe rozwiązania, przy czym ważnym obszarem pozostają korzyści funkcjonalne.
Na przykład aż 81% polskich respondentów uznaje za atrakcyjne produkty śniadaniowe ze składnikami, które wspierają dobrostan jelit. Co warte podkreślenia, odsetek odpowiedzi twierdzących dla rynku polskiego był wyższy niż w pozostałych krajach europejskich objętych badaniem, wskazując na spory potencjał tkwiący w tym segmencie. W Hiszpanii i Włoszech jest to około siedmiu na dziesięciu respondentów, zaś w Niemczech i Francji mniej więcej trzech na pięciu”.
Co więc znajduje się w śniadaniowym menu Polaków? Skoro wielu z nich stawia na prostotę przygotowania, nie dziwnym jest, że zdecydowana większość wybiera kanapkę – a ta jest zarówno smaczna, jak i nadająca się do zjedzenia na ciepło. W raporcie IPSOS znajdziemy, że w odpowiedzi na pytanie wielokrotnego wyboru: „Co najczęściej jada Pani/Pan na śniadanie?” najwięcej osób odpowiedziało, że kanapkę z wędliną (72% głosów), kanapkę z serem lub serem topionym (56% opinii), kanapki z białym serem (47% badanych). Jedzenie śniadań na ciepło – takich jak jajecznica/ jajka na miękko/sadzone, parówki, naleśniki itp. – deklaruje 39% osób. Po kanapki na słodko, to znaczy z miodem, dżemem lub kremem do smarowania, sięga 25% osób, tosty lub inne kanapki na ciepło wybiera 18% badanych, a na zupę mleczną lub płatki z mlekiem decyduje się 15% ankietowanych. Rzadziej wybieranymi opcjami śniadaniowymi są warzywa w różnej postaci (14% głosów), jogurty owocowe (11% odpowiedzi), owoce (11% badanych), jogurt naturalny lub jogurt z musli (9% odpowiedzi) i owsianka (9% głosów). Najrzadziej wybieranymi opcjami śniadaniowymi są kefiry lub maślanki (3% odpowiedzi), słodycze (2% głosów) oraz fast foody typu zapiekanka lub hot dog (1% badanych).
Śniadanie podano – jak wygląda oferta produktów śniadaniowych?
Jak śniadanie na szybko, to w jadłospisie Polaków nie może zabraknąć płatków śniadaniowych, po które sięgają zarówno dorośli, jak i dzieci. W odpowiedzi na zapotrzebowanie konsumentów, producenci stawiają na innowacje w kategorii płatków śniadaniowych. Zgodnie z raportem GNPD Mintel z 2022 roku (Global New Products Database/Globalna Baza Nowych Produktów), najczęściej stosowanymi ulepszeniami dla produktu jest wykorzystywanie organicznych składników (34%), kolejno wprowadzanie wersji pełnoziarnistych (32%) i o podwyższonej zawartości błonnika (25%). Coraz więcej producentów wprowadza również wersje bez dodatku cukru lub alternatywy wegańskie. Najczęściej wybieranymi markami płatków śniadaniowych są Nestlé, Lubella i Bakalland.
Jako dodatek do śniadania Polacy chętnie sięgaja po jogurty – dobrze komponują się zarówno z kanapkami, jak i, przede wszystkim, płatkami śniadaniowymi. Produkt ten można podzielić na pitny, którego wolumen sprzedaży wzrasta od 2019 roku, naturalny oraz tak zwany łyżeczkowy. Oprócz tego – znów w odpowiedzi na oczekiwania konsumentów – na półkach sklepowych coraz częściej pojawiają się jogurty bez laktozy czy oznaczone jako BIO. W sklepach małoformatowych najczęściej kupowane są jogurty łyżeczkowe (38%), kolejno jogurty naturalne (34%), a za 28% sprzedaży odpowiadają wersje pitne. Najczęściej wybieranymi wariantami, według danych CMR z 2019 roku, są jogurty łyżeczkowe o gramaturze 150 g. Konsumenci najchętniej sięgali po marki Zott (43%), Danone (30%) oraz Bakoma (15%). Jeżeli chodzi o jogurty pitne, to rynek zdominowany jest przez firmę Danone, Bakoma, SM Mlekpol oraz Lactis.
Polacy kochają mięso i to ono jest najczęstszym dodatkiem do kanapek Wiele osób też za pełnowartościowy posiłek uważa tylko ten, w którym jest mięso. Konsumenci bardzo chętnie sięgają również po parówki, które są pożywne i szybkie do przygotowania. Mimo że trend na ograniczenie spożycia mięsa, zwłaszcza czerwonego, rośnie, to jednak Polacy wciąż bardzo chętnie po nie sięgają. Z danych CMR z 2020 roku wynika, że w pierwszym jego kwartale sprzedaż parówek była o 5% wyższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Warto też dodać, że najsilniejszą marką jest Animex, której parówki z sklepach małoformatowych do 300 mkw. wybierało 65% konsumentów. Poza tym Polacy chętnie decydują sie na produkty Tarczyński i Sokołów.
Co Polacy najchętniej piją do śniadania, czyli kilka słów o kawie i herbacie
Nieważne czy śniadanie jesz w pośpiechu, czy poświęcasz na nie więcej czasu – do porannego posiłku doskonale pasuje kawa lub herbata, po które Polacy chętnie sięgają. I choć to pierwszy z napojów nieodłącznie kojarzy się ze śniadaniem jako ten, który pobudza, to coraz więcej konsumentów sięga również po herbatę, której na rynku dostępnych jest wiele rodzajów – czarna, zielona, czerwona, smakowa i wiele więcej. Spore grono osób wybiera też kawę zbożową – są to najczęściej młodsi konsumenci. Dane Food Research Institute podają, że 66% Polaków pije kawę, a w światowym rankingu jesteśmy na 11. miejscu jej konsumpcji – statystyczny krajan wypija jej 95 l rocznie, co stanowi około 2,5 kg ziaren. Polacy chętniej wybierają kawę mieloną niż rozpuszczalną – odpowiednio 72% i 16% konsumentów – z czego 34% najczęściej sięga po kawę mix, stanowiącą mieszankę różnych gatunków ziaren. Topowymi markami kaw mielonych są Jacobs (34%), Prima (29%) i Costa Coffee (23%).
Jeżeli chodzi o kawę rozpuszczalną, to zdecydowaną przewagę ma tu marka Nescafé (73%). Kolejni gracze na podium to Jacobs (20%) oraz Tchibo (4%). Herbata zaś jest drugim najczęściej wybieranym napojem w Polsce – laureatem jest oczywiście woda. Jesteśmy na czwartym miejscu w światowym rankingu herbacianym, kupując rokrocznie około 30 tys. ton suszu herbacianego w całej Polsce. Herbatę pijemy nawet kilka razy dziennie – aż 34% respondentów deklaruje, że sięga po nią 2-3 razy w ciągu dnia. Oprócz tego co najmniej jedną herbatę wypija 30% osób, a 11% sięga po nią co najmniej 4 razy dziennie. Zgodnie z danymi CMR z 2023 roku najchętniej wybieranymi herbatami są ekspresowa czarna (29%), ekspresowa ziołowa (22%) i ekspresowa owocowa (17%). Podium producentów herbat ekspresowych zajmują Lipton (48%), ex aequo Saga i Minutka (po 12%) i Dilmah (11%). W kategorii herbat sypanych wygrywają z takim samym wynikiem Lipton Yellow Label i Dilmah (po 19%), Saga (13%) i Tetley (10%). Widać więc, że najchętniej wybierani producenci her bat to Lipton, Saga i Dilmah, które pojawiły się w obu kategoriach.
Usiądź i zjedz – jak Polacy jedzą śniadania?
Cieszy fakt, że aż 88% Polaków, jak zostało podane wcześniej, je śniadania i zdaje sobie sprawę z ważności tego posiłku, jednak pozostałe 12% wciąż uważa je za niezdrowe lub nawet bardzo niezdrowe. Mimo to świadomość Polaków w kwestii zdrowego żywienia wciąż rośnie. Nie zmienia to jednak faktu, że – z uwagi na ciągły pośpiech – zjadają ten posiłek zbyt szybko. Z danych podanych na portalu dietetycy. org3 wynika, że aż 54% Polaków nie przeznacza na wykonanie i zjedzenie śniadania więcej niż 5-10 minut, 22% osób robi to w mniej niż 5 minut, a zaledwie 3% badanych na przyrządzenie i zjedzenie śniadania przeznacza więcej niż 20 minut. Zdaniem dietetyków oraz Instytutu Żywności i Żywienia posiłki powinny być spożywane powoli, a każdy kęs dokładnie przeżuwany. Ma to wpływ na zdrowie, ponieważ dzięki temu żołądek łatwiej trawi pokarmy.
Niezwykle ważne jest również to, jak jemy śniadania. Dietetycy zgodnie twierdzą, że podczas posiłku powinniśmy swoją uwagę skupić na jedzeniu, a nie rozpraszaniu się wiadomościami z telewizora czy smartfona. Według portalu dietetycy.org coraz więcej Polaków ma świadomość ważności celebrowania posiłku. Z danych wynika, że aż 22,9% jedzących śniadanie rozmawia w tym czasie z domownikami, a 21,5% w całości skupia się na posiłku, nie wykonując w międzyczasie żadnych dodatkowych czynności. Jednak wciąż wielu Polaków ma niezdrowe nawyki i podczas śniadania przegląda Internet (20,9% badanych), ogląda telewizję (13,3% respondentów), słucha radia (11,2% głosów), czyta gazetę (5,2% badanych) lub sprawdza maila (5,1% odpowiedzi).
Co powinno znaleźć się w śniadaniowym menu?
Wiadomo, że codzienny natłok obowiązków nie zawsze pozwala na przygotowanie naprawdę sycącego i wartościowego śniadania. Warto jednak zadbać o to, aby znalazły się w nim składniki, które pozytywnie wpłyną na zdrowie, a także poprawią samopoczucie i koncentrację. Należy też podkreślić, że świadomość Polaków w kwestii zdrowego odżywiania znacznie wzrosła. Z tego też powodu coraz więcej osób komponuje śniadania i inne posiłki w odpowiedni sposób, a podczas zakupów zwraca uwagę na etykiety oraz kraj pochodzenia produktów.
Potwierdzeniem tej tezy są badania firmy Mintel4 z których wynika, że aż 2/3 Polaków przyznaje, że je lub stara się jeść zdrowo przez cały czas. Poza tym aż 63% badanych zadeklarowało, że sprawdza tabele odżywcze przed zakupem produktu. Dodatkowo aż 65% badanych przyznało, że stara się wybierać artykuły z jak najkrótszą liczbą składników, ponieważ są one zdrowsze. Według wskazań WHO idealny rozkład makroelementów na śniadanie to 20% dziennego zapotrzebowania białka, 25- 30% tłuszczów i 50-55% węglowodanów. Doskonałą propozycją na pierwszy posiłek są płatki zbożowe (owsiane, gryczane, jaglane, żytnie), pieczywo pełnoziarniste lub musli czy otręby, które są dobrym źródłem błonnika pokarmowego. Świetnym dodatkiem do płatków zbożowych są mleko, jogurty, kefiry lub maślanki. Jeżeli na śniadanie wybieramy pieczywo, warto sięgnąć po różnego rodzaju wędliny, najlepiej drobiowe lub z warzyw strączkowych, które są doskonałym źródłem białka. Wciąż poszerzająca się oferta sklepowa ma też rozwiązanie dla osób, które z różnych powodów zrezygnowały z przetworów zbożowych – na rynku dostępny jest szeroki wybór pieczywa bezglutenowego, które w połączeniu z dodatkami będzie pysznym i pożywnym śniadaniem.
Mimo że królem polskiego śniadania wciąż pozostaje szybka i smaczna kanapka, to świadomość Polaków w kwestii zdrowego żywienia stale rośnie, dlatego nawet tak prosta potrawa urozmaicana jest warzywami i innymi bogatymi w błonnik składnikami. Co ciekawe, to pandemia zwiększyła uwagę Polaków na to, co ląduje na ich talerzach (16% więcej osób zauważyło wpływ diety na zdrowie). Według danych Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej 58% zwraca uwagę na to, aby posiłki wzmacniały odporność, a aż 98% z nich twierdzi, że najlepszym źródłem witamin, minerałów i antyoksydantów są owoce. Rosnące zainteresowanie wpływem śniadań i całodziennej diety na zdrowie jest dobrym prorokiem na przyszłość.
Katarzyna Jastrzębska
Redaktor
1 źródło: IPSOS dla Biedronka „Zwyczaje żywieniowe w Polsce”. Realizacja badania: lipiec-sierpień 2021 r., metoda CAWI (na panelu Ipsos z respondentami w wieku 18-65) na ogólnopolskiej próbie osób w wieku 18-65 lat, reprezentatywnej ze względu na: płeć, wiek, wykształcenie, region i wielkość miejscowości; N=2000.
2 źródło: Danae sp. z o. o. dla McDonalds „Nawyki śniadaniowe Polaków”, 2018 r.
3 źródło: O nawykach śniadaniowych Polaków, „dietetycy.org” 30.07.18 r., online: HYPERLINK "https://dietetycy.org.pl/nawyki-sniadaniowe-polakow/"O nawykach śniadaniowych Polaków (dietetycy.org.pl), dostęp: 11.04.24 r.
4 źródło: Honorata Jarocka/Principal Analyst, Mintel
