Sklepowe półki wprost uginają się od przysmaków idealnych do skomponowania śniadania zarówno w wersji wytrawnej, jak i na słodko. Twarogi, wędliny, wypieki, warzywa, owoce, sery, dżemy i wiele innych – wybór jest ogromny. Niektórzy twierdzą, że śniadanie powinno być najobfitsze, resztę posiłków można potraktować bardziej po macoszemu. W myśl przysłowia: „śniadanie zjedz sam, obiadem podziel się z przyjacielem, a kolację oddaj wrogowi” lub…
„Śniadanie jedz jak król, obiad jak książę, a kolację jak żebrak”
Królewskie śniadanie – czyli jakie? Jak już zostało zaznaczone wcześniej, taki posiłek powinien składać się z białek, tłuszczów i węglowodanów. Zapewni to nasycenie przez długi czas, dostarczy energię niezbędną do efektywnego rozpoczęcia dnia, a także pozwoli wchłonąć mikroelementy. Na stronie Instytutu Żywności i Żywienia znajduje się rekomendacja odnośnie zalecanej ilości posiłków – jest to 4-5 dań spożywanych co 3-4 godziny. Tak zaplanowany jadłospis zapewni nie tylko uczucie sytości, ograniczając chęć sięgania po przekąski, ale także umożliwi utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi i ułatwi zachowanie odpowiedniej masy ciała.
Skoro wiadomo już, ile należy jeść posiłków dziennie, to z ilu kalorii powinno składać się śniadanie? Zgodnie z opinią Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej: „Rozpoczynając dzień od śniadania dostarczamy organizmowi energię niezbędną do efektywnego rozpoczęcia dnia. Najlepiej, aby śniadanie stanowiło 25-30% energii całodziennej diety, czyli przy diecie 2000 kcal powinno dostarczyć 500-600 kcal”. Taka solidna dawka energii doskonale pobudzi organizm i przygotuje go do codziennych wyzwań. Przyrządzone z białka, tłuszczów i węglowodanów doskonale zaspokoi głód na kilka godzin i wpłynie na wydajność – podniesie poziom koncentracji i zapamiętywania, a także przyczyni się do pozytywnego samopoczucia.
Odpowiednio zbilansowane śniadanie przygotujesz na słodko lub wytrawie – ile gustów, tyle pomysłów. Warto jednak pamiętać, aby składało się z produktów pełnoziarnistych, będących źródłem błonnika pokarmowego, które zapewniają uczycie sytości: może to być pieczywo, płatki, omlet na bazie mąki zbożowej. W dobrze skomponowanym śniadaniu nie może zabraknąć też węglowodanów złożonych (np. mleko, owoce, soki owocowe czy warzywa strączkowe). Są one powoli trawione i wchłaniane do krwi, dzięki czemu stopniowo dostarczają organizmowi energii. Wolne tempo sprawia, że nie dochodzi do nagłych wahań glukozy we krwi.
Śniadaniowe menu Polaków
Mimo że śniadanie uznawane jest za najważniejszy posiłek dnia, to wielu osobom wciąż trudno znaleźć na nie czas. O poranku większość spieszy się do pracy, szkoły, na spotkanie, zajęcia na uczelni itp. Nieubłagalnie przesuwające się na tarczy zegara wskazówki sprawiają, że większość Polaków spożywa śniadanie w pośpiechu. Jednak mimo to, że o poranku czas „przyspiesza”, zdecydowana większość krajanów zgadza się z tezą, że jest to najważniejszy posiłek dnia. Jak wynika z badań Ipsos, opracowanych w 2021 roku1, 89% Polaków nie rezygnuje z niego: „Aż 89% z nas deklaruje jedzenie śniadania regularnie, przynajmniej 5-6 razy w tygodniu. Jednocześnie, o ile 11% z nas rezygnuje od czasu do czasu ze zjedzenia kolacji, to jedynie 5% przyznaje, że pomija śniadanie częściej niż raz w miesiącu. Wygląda więc na to, że egzamin z regularności Polacy zdali i tylko nieliczni chodzą pół dnia z pustym żołądkiem”.
A co z tymi, którzy decydują się pomijać śniadania? Z raportu „Zwyczaje żywieniowe w Polsce”2 wynika, że motywacją dla takiej decyzji dla 76% Polaków jest brak czasu, a dla 46% apetytu. Z kolei z raportu Ipsos możemy wyczytać, że krajanie uważają na to, co ląduje na ich śniadaniowych talerzach. „Co ciekawe, Polacy swoje śniadania uważają za zdrowe i pożywne. Ważne jednak, aby zrozumieć, co stoi za pojęciem zdrowia w tym kontekście. Sekretem zdrowego śniadania nie są dla przeciętnego konsumenta modne, eko, fit składniki, lecz przede wszystkim świeże pieczywo, samodzielne wykonanie (»wiem, co jem«) oraz prostota i brak zbędnych, sztucznych dodatków”. Cieszy fakt, że Polacy są coraz bardziej świadomi roli zdrowego odżywiania. Co więc znajduje się w ich śniadaniowym menu?
Królowa śniadań – kanapka
Z uwagi na poranny pośpiech nie dziwi fakt, że takim błyskawicznym posiłkiem, którym przeważająca część krajanów rozpoczyna dzień, jest… kanapka. Na śniadanie sięga po nią aż 88% Polaków. Szybka w przygotowaniu, smaczna, pożywna – nic dziwnego, że skradła nasze serca i opanowała śniadaniowe menu. Jednak sandwich sandwichowi nierówny – jakie kanapki śniadaniowe krajanie komponują najczęściej?
W raporcie opracowanym przez Ipsos czytamy: „Poranki są zdominowane przez kanapki – aż 88% Polaków deklaruje, że to one pojawiają się u nich na śniadanie najczęściej. Nasze badania etnograficzne pokazują, że są to często bardzo proste kompozycje – zazwyczaj składające się wyłącznie z pieczywa, masła i sera/wędliny, a dodatek warzyw nie jest oczywistością. Dlaczego tak się dzieje? To nie zamiłowanie do niewyszukanych posiłków czy lenistwo, ale zwyczajny brak czasu determinuje konieczność robienia bardzo prostych śniadań. 87% ankietowanych je śniadanie jeszcze w domu przed wyjściem, a ci, którzy spieszą się do pracy i muszą jeszcze wysłać dzieci do szkoły, raczej nie mają czasu na skrupulatne przygotowywanie wieloskładnikowych dań”.
Na pytanie wielokrotnego wyboru „Co najczęściej jada Pani/Pan na śniadanie?”, które znajduje się w raporcie „Zwyczaje żywieniowe w Polsce”, 72% badanych wskazało na kanapkę z wędliną, 56% na kanapkę z serem lub serem topionym, a na kanapkę z białym serem 47% ankietowanych. Po sandwiche na słodko, to znaczy z miodem, dżemem lub kremem do smarowania, sięga 25% osób, a tosty lub inne kanapki na ciepło wybiera 18% badanych. Choć kanapka na początek dnia wydaje się skromnym wyborem, to dobrze skomponowana dostarczy niezbędnych składników odżywczych. Jak zostało zaznaczone wcześniej, pełnowartościowe śniadanie powinno składać się z węglowodanów złożonych, białka, błonnika i tłuszczów. Tak więc doskonałym wyborem śniadaniowym będą, dla przykładu, kanapki z pełnowartościowego lub bezglutenowego pieczywa, posmarowane masłem z dodatkiem sałaty, wędliny drobiowej, twarogu i warzyw. Weganom składnik mięsny doskonale zastąpią wyroby roślinne.
Jak się okazuje, kanapka jest nie tylko królową śniadań, ale również kolejnego posiłku – drugiego śniadania. W tym przypadku Polacy podobnie najchętniej wybierają proste kompozycje. „Kanapka dla 77% ankietowanych jest najczęściej jedzoną potrawą na drugie śniadanie. I znowu są to zazwyczaj bardzo proste kompozycje, często nawet bez listka sałaty. Polacy sami robią sobie kanapki albo robi je dla nich inny członek rodziny – aż 91% kanapek jedzonych w czasie pracy jest przygotowywanych w domu. Dla tych, którzy nie zdążyli przygotować nic w domu, zawsze jest prosta i tania alternatywa – szybka wizyta w sklepie osiedlowym i kupno świeżego pieczywa oraz niezawodnych dodatków: paczki kabanosów, serka wiejskiego, kefiru, ryby w puszcze lub gotowej sałatki śledziowej” – czytamy w przygotowanym przez Ipsos opracowaniu badania.
Polscy mięsożercy – sprzedaż wędlin paczkowanych
Jak zostało już przedstawione, Polacy stawiają na prostotę i ich ulubionym składnikiem na kanapki jest wędlina. Czasem też, kiedy w domu zabrakło czasu na przygotowanie posiłku, wybierają się do pobliskiego sklepu w celu kupienia świeżego pieczywa i dodatku – np. kabanosów. Dokładne dane sprzedaży wędlin paczkowanych w 2023 roku przedstawiają badania CMR. Wynika z nich, że w sklepach małoformatowych i supermarketach za 31% udziału sprzedaży odpowiadały parówki, za 20% kabanosy, a za 17% wędliny paczkowane i inne. Badania opisuje także udział poszczególnych producentów w wartości sprzedaży kategorii. W sklepach małoformatowych za 35% wartości sprzedaży odpowiadał Animex, za 26% Tarczyński, a za 12% Sokołów. Jeżeli chodzi o supermarkety, to podium wartości sprzedaży zajmują ci sami producenci, w tej samej kolejności – jednak z nieco innym udziałem procentowym w wartości sprzedaży. I tak Animex odpowiada za 29%, Tarczyński za 23%, a Sokołów za 13% wartości sprzedaży kategorii.
Z danych CMR wynika też, że wartość sprzedaży wędlin paczkowanych w 2023 roku wzrosła względem roku poprzedniego zarówno w sklepach małoformatowych, jak i supermarketach – odpowiednio o 3% i 14%. Za zwyżkę nie odpowiada jednak wolumen sprzedaży, a wzrost cen. Biorąc pod uwagę wolumen sprzedaży, to spadł zarówno w sklepach małoformatowych do 300 mkw. (o 9%), jak i supermarketach (o 4%). W supermarketach wzrost wielkości sprzedaży zanotowały jednak paczkowane kiełbasy i tzw. inne wędliny paczkowane – takie jak salami czy pasztetowe. Wędliny paczkowane dostępne są w każdym supermarkecie oraz w 8 na 10 sklepów małoformatowych do 300 mkw. W drugim z wymienionych kanałów sprzedaży najłatwiej dostępne są parówki paczkowane (8 na 10 sklepów) i kabanosy (7 na 10 sklepów). Najsłabiej dystrybuowane są zaś kiełbasy paczkowane, które można znaleźć w zaledwie 4 na 10 sklepów małoformatowych. W 2023 roku w supermarketach klienci mogli wybierać spośród 82 rodzajów wędlin paczkowanych, w sklepach małoformatowych zaś mieli do wyboru 22 warianty tego produktu. W supermarketach średnia cena za kilogram wędlin paczkowanych wzrosła o 19%, a w sklepach małoformatowych do 300 mkw. o 14%.
Z danych zebranych przez Kantar w okresie styczeń 2023-grudzień 2023 roku wynika, że aż 25,5% Polaków deklarujących spożywanie wędlin, sięga po nie codziennie, a raz w tygodniu lub rzadziej – 6% badanych. Najwięcej, bo ponad 32%, spożywa wędliny 3-4 razy w tygodniu. Polacy najchętniej sięgają po szynkę – 48% badanych, kiełbasę – ponad 30% odpowiedzi, a także parówki – 27,5% ankietowanych.
Zdrowy składnik śniadań, czyli sery żółte, kanapkowe i serki wiejskie
Sery żółte, kanapkowe czy serki wiejskie to doskonały dodatek do kanapki czy śniadania nie tylko dla wegetarian, ale także osób dbających o zdrowie. Produkty te są doskonałym i smacznym źródłem białka, zawierają także wiele cennych mikro- i makroelementów niezbędnych w codziennej diecie. Jednak, jak podaje CMR, od stycznia do marca 2022 roku wolumen sprzedaży tych produktów w sklepach małoformatowych do 300 mkw. nieznacznie spadł, czego powodem mogą być stale rosnące ceny. Co ciekawe, w tym samym czasie wartość sprzedaży każdej z kategorii w tym kanale wzrosła o kilkanaście procent. Zarówno sery żółte, jak i kanapkowe czy serki wiejskie znajdziemy w 9 na 10 sklepów małoformatowych. W przypadku pierwszych z wymienionych najszerzej dostępne są produkty firmy SM Mlekpol. Marka Hochland odpowiada za największą osiągalność serków kanapkowych, a OSM Piątnica – serków wiejskich. W sklepach małoformatowych klienci znajdą średnio 10 wariantów serów żółtych, 3 rodzaje serków wiejskich i około 13 wersji serków kanapkowych.
W okresie styczeń-marzec 2022 roku wzrosła cena każdej z wymienionych kategorii w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej. Średnia cena za opakowanie serka kanapkowego w sklepie małoformatowym do 300 mkw. wynosiła 3,70 zł, czyli o 30 gr więcej, niż w 2021 roku. Taki sam wzrost cen zanotowały serki wiejskie, kosztując w tamtym okresie 2,65 zł. Największy wzrost cen zanotowały sery żółte, których opakowanie w okresie styczeń-marzec 2022 roku kosztowało średnio 5,75 zł, czyli około 90 gr więcej niż w analogicznym okresie rok wcześniej.
Z danych CMR z 2022 roku wynika, że w kategorii serów kanapkowych za 40% udziałów wartości sprzedaży całej kategorii w sklepach małoformatowych odpowiadał Hochland, 19% SM Mlekpol, a za 17% OSM Piątnica. Najchętniej wybieranym produktem był śmietankowy serek Almette w kubku 150 g od firmy Hochland. Liderem sprzedaży serków wiejskich w tym kanale sprzedaży był OSM Piątnica. W tamtym okresie firma ta zanotowała 68% udziałów w wartości sprzedaży całej kategorii. Naturalny Serek Wiejski 200 g tego producenta zanotował aż 35% udziałów w liczbie transakcji z udziałem produktów z tej kategorii.
Jeżeli chodzi o sery żółte, to z badań Kantar pochodzących z okresu październik 2022-wrzesień 2023 roku wynika, że ponad 27% Polaków deklarujących spożywanie żółtych serów sięga po nie 3-4 razy w tygodniu. Najmniej, bo 10,5% przyznaje, że je ser żółty codziennie, a rzadziej niż raz w tygodniu sięga po niego 13,5% badanych deklarujących jego spożywanie. W czołówce najchętniej spożywanych marek uplasowały się Mlekovita (ponad 25% odpowiedzi), Światowid (19% badanych) oraz Hochland (16% ankietowanych).
Niezastąpiony dodatek do kanapek – masło
Jak już zostało wspomniane wcześniej, tłuszcze są niezbędne w diecie, powinny też stanowić znaczący element śniadania. Z tego też powodu kanapka posmarowana masłem bądź wariantem roślinnym będzie nie tylko smacznym, ale także zdrowym wyborem. „W okresie styczeń-maj 2024 r. wartość sprzedaży masła w sklepach w Polsce spadła o 10% w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej. Co ważne, jest to spadek spowodowany wyraźnie niższymi cenami niż w roku ubiegłym, ponieważ w tym samym czasie liczba sprzedanych opakowań masła wzrosła aż o 11%. Za zwyżkę tę odpowiadają przede wszystkim dyskonty, gdzie wzrosła zarówno liczba paragonów, na których znalazło się masło (o 12%), jak i właśnie liczba jego sprzedanych opakowań – o 21%. Ta różnica w dynamice wzrostu liczby paragonów z masłem oraz liczby sprzedanych opakowań może być spowodowana częstymi promocjami w tym kanale sprzedaży, które wymagają od klientów zakupu więcej niż jednego opakowania” – mówi Nikodem Pankowiak, analityk danych w CMR.
Z danych wynika, że dla sprzedaży masła z roku na rok rośnie znaczenie dyskontów – w okresie od stycznia do maja tego roku wygenerowały one aż 65% sprzedaży dla całej kategorii. Jest to równoznaczne ze wzrostem o 1 p.p. w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej. Co jest warte podkreślenia, 3 na 4 opakowania masła w Polsce są nabywane właśnie w dyskontach. Wpływ na to mogą mieć konkurencyjne ceny – przede wszystkim masła z logo marek własnych – a także kuszące promocje. Jeżeli chodzi o sklepy małoformatowe do 300 mkw., to w okresie styczeń-maj 2024 roku wygenerowały 13% sprzedaży całej kategorii. Oznacza to, że wartość sprzedaży masła zmalała o 11%, natomiast liczba sprzedanych opakowań o 13%. Hipermarkety i supermarkety do 2500 mkw. wygenerowały we wspomnianym okresie sprzedaż masła na poziomie odpowiednio 7% i 15%.
Warto też podkreślić, że w okresie styczeń-maj 2024 roku średnia cena masła w Polsce wynosiła 4,69 zł – oznacza to spadek o 19% w stosunku do analogicznego okresu rok wcześniej. Mimo to dysproporcje cen w różnych kanałach sprzedaży są ogromne – w dyskontach za kostkę masła trzeba zapłacić około 4,16 zł, co daje spadek ceny o 23% względem okresu styczeń-maj 2023 roku. W sklepach małoformatowych do 300 mkw. za kostkę masła trzeba zapłacić już około 6,97 zł, co daje wzrost o 2% względem analogicznego okresu rok wcześniej. W supermarketach i hipermarketach średnia cena masła w analizowanych czasie wynosi nieco ponad 6 zł.
A co poza kanapką?
Mimo że kanapka w różnych wydaniach opanowała śniadaniowe menu znacznej większości Polaków, to nie jest ona jedynym posiłkiem, którym krajanie rozpoczynają swój dzień. Jak można wyczytać w raporcie „Zwyczaje żywieniowe w Polsce”, 39% jedzących śniadania Polaków decyduje się zjeść je na ciepło – np. w postaci jajecznicy, parówek, jajek na miękko, naleśników, racuchów itp. 15% badanych przyznaje, że rozpoczyna dzień od zupy mlecznej lub płatków z mlekiem, a 14% na śniadanie wybiera warzywa. Pomysłem na rozpoczęcie dnia dla 11% Polaków są jogurty owocowe i dla tylu samo krajanów owoce. Po 9% badanych na śniadanie wybiera jogurt naturalny, jogurt naturalny z musli lub owsiankę, a pozostałe 5% Polaków swój dzień rozpoczyna od kefiru lub maślanki, słodyczy bądź fast-foodów – na przykład zapiekanek czy hot-dogów. O ile dwie ostatnie pozycje są najmniej zdrowymi wyborami, o tyle pociesza fakt, że decyduje się na nie najmniejszy odsetek ankietowanych.
Świadomość Polaków odnośnie zdrowego odżywiania i roli śniadania w codziennym funkcjonowaniu rośnie. Coraz większa liczba krajanów otwiera się na nowości, które oferuje rynek, nie zamykając się tylko na to, co znane – chętniej sięgają również po propozycje, które wspierają funkcjonowanie organizmu. „Konsumenci otwarci są na nowe rozwiązania, przy czym ważnym obszarem pozostają korzyści funkcjonalne. Na przykład, aż 81% polskich respondentów uznaje za atrakcyjne produkty śniadaniowe ze składnikami, które wspierają dobrostan jelit. Co warte podkreślenia, odsetek odpowiedzi twierdzących dla rynku polskiego był wyższy niż w pozostałych krajach europejskich objętych badaniem, wskazując na spory potencjał tkwiący w tym segmencie. W Hiszpanii i Włoszech jest to około siedmiu na dziesięciu respondentów, zaś w Niemczech i Francji mniej więcej trzech na pięciu” – komentuje Honorata Jarocka, Principal Analyst w Mintel.
Płatki śniadaniowe na dobry początek dnia
Jak już zostało zaznaczone, po płatki na śniadanie sięga 15% badanych Polaków. Szybkie, smaczne i pożywne – nic więc dziwnego, że są częstym wyborem zwłaszcza na śniadanie, gdy brakuje czasu. Płatki dają też możliwość łączenia je z różnymi dodatkami, dzięki czemu zyskują na smaku i wartościach odżywczych – można do nich dodać świeże lub suszone owoce, miód, ziarna, orzechy i wiele innych smakołyków. Klienci mają też szeroki wybór płatków śniadaniowych – sklepowe półki wprost uginają się od różnorodnych wariantów. Na rynku dostępne są płatki kukurydziane, owsiane, musli, wielozbożowe i wiele innych. „Okazja śniadaniowa jest istotnym obszarem dla innowacji, przy czym jedną z kluczowym kategorii adresujących potrzeby zarówno dorosłych, jak i dzieci pozostają płatki śniadaniowe. Bazując na danych konsumenckich Mintel, jedynie 16% respondentów w Polsce twierdzi, że nie je płatków śniadaniowych. Przyglądając się preferencjom w gronie osób jedzących płatki, najczęstszym wyborem są płatki naturalne (bez nut smakowych) oraz warianty czekoladowe” – komentuje Honorata Jarocka, Principal Analyst w Mintel.
Oferta płatków śniadaniowych wciąż się rozrasta. Z badań przeprowadzonych przez Mintel w kwietniu 2022 roku na jedzących płatki osobach w wieku 16 lat i więcej wynika, że w 56% z nich wybiera opcje naturalne, bez dodatku nut smakowych, a niewiele mniej, to znaczy 54%, decyduje się na warianty czekoladowe. Dużą popularnością cieszą się też opcje z dodatkiem owoców lub orzechów – 46% – oraz płatki miodowe bądź miodowo-orzechowe. Dużo mniejszym powodzeniem cieszą się płatki w polewie cukrowej (9% badanych). 12% Polaków wybiera inne niż wymienione opcje. Jak już zostało wspomniane, płatki są nie tylko opcją śniadaniową – są także traktowane jako przekąska pomiędzy posiłkami. Z uwagi na rosnącą świadomość Polaków na znaczenie zdrowego odżywiania, a tym samym zwracania uwagi na etykiety produktów i ich właściwości, producenci płatków stoją przed wyzwaniem sprostania oczekiwaniom konsumentów i dostosowania swojej oferty do ich potrzeb.
„Silnym trendem pozostaje ulepszanie i upraszczanie receptur, a także oferowanie wartości dodanej. Ilustrują to prozdrowotne postawy konsumenckie. Na przykład aż 80% konsumentów w Polsce w kategorii płatków deklaruje, że wolą oni warianty, które wykorzystują naturalnie słodkie składniki (np. kawałki suszonych owoców) w porównaniu z wariantami słodzonymi cukrem rafinowanym. Myśląc o budowaniu wartości dodanej, warto wskazać na zainteresowanie benefitami funkcjonalnymi. Jedną ze ścieżek są produkty wspierające zdrowie jelit. Na zainteresowanie zakupem takich płatków wskazuje aż 58% polskich respondentów” – podsumowuje Honorata Jarocka. Dane Mintel wykazują również, że konsumenci zainteresowani są nie tylko brakiem dodanych cukrów prostych, ale także spójnością płatków z dietą wegańską. Istotną kwestią dotyczącą wyboru płatków na śniadanie lub przekąskę w ciągu dnia, jest także cena. Jest to produkt, który spełnia oczekiwania całej rodziny, to znaczy zarówno dorosłych, jak i dzieci. Przystępność cenowa sprawia, że spożywanie płatków na początek dnia jest tańszą opcją w porównaniu do innych wariantów śniadaniowych.
Płatki śniadaniowe w sklepach małoformatowych
Z danych CMR z okresu kwiecień 2021-marzec 2022 roku wynika, że w analizowanym czasie sprzedaż płatków śniadaniowych i zbożowych w sklepach małoformatowych do 300 mkw. spadła o około 7% w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej, jednocześnie nieznacznie wzrosła w I kwartale 2022 roku w stosunku do I kwartału 2021 roku. Największy procentowy wzrost wartości sprzedaży w określonym czasie dotyczył owsianek. Popularność płatków śniadaniowych i zbożowych sprawia, że znajdują się one w średnio 9 na 10 sklepów małoformatowych. Największe problemy z dostępnością dotyczą wariantów dla dzieci, które można znaleźć w 8 na 10 tego typu placówek sprzedażowych.
Warto też zwrócić uwagę na cenę płatków śniadaniowych i zbożowych. Średnia wartość za opakowanie tych produktów wynosiła w okresie kwiecień 2021-marzec 2022 roku 4,70 zł. Jednak należy mieć przy tym na uwadze to, że cena za paczkę płatków śniadaniowych i zbożowych może się różnić, biorąc pod uwagę rodzaj czy poszczególną kategorię – dla przykładu opakowanie błonnika kosztowało średnio 8,70 zł, podczas gdy cena płatków owsianych wynosiła około 3,80 zł. W sklepach małoformatowych do 300 mkw. można znaleźć średnio 15 wariantów płatków śniadaniowych i zbożowych. Mniejszy wybór mają konsumenci poszukujący płatków śniadaniowych dla dzieci – mogą wybierać spośród około 6 rodzajów.
Raport CMR z omawianego okresu przedstawia udziały wartościowe poszczególnych kategorii w sprzedaży płatków śniadaniowych i zbożowych w sklepach małoformatowych do 300 mkw. Wynika z niego, że największy, bo aż 42%, udział wartości sprzedaży zanotowały płatki śniadaniowe dla dzieci. Drugie miejsce z wynikiem 19% zajęły płatki śniadaniowe dla dorosłych. Podium zamykają te owsiane z wynikiem 17%.
Popularność płatków śniadaniowych potwierdzają badania Kantar pochodzące z okresu styczeń-grudzień 2023 roku. Wynika z nich, że ponad 40% badanych deklarujących spożywanie płatków śniadaniowych, sięga po nie raz w tygodniu lub rzadziej, jednak prawie 9% ankietowanych wybiera je codziennie. 2 razy w tygodniu płatki śniadaniowe je prawie 24% respondentów, a ponad 19% spożywa je 3-4 razy w ciągu tygodnia. Najmniej, bo niecałe 8% deklarujących spożywanie płatków śniadaniowych sięga po nie 5-6 razy w tygodniu. Z danych Kantar wynika, że najchętniej spożywanymi są Corn Flakes marki Nestlé (21,55%), Corn Flakes od Lubelli (15,44%) oraz Cini Minis produkowane przez Nestlé (10,19%).
Kawa czy herbata?
Śniadanie jest niezaprzeczalnie niezwykle istotnym elementem dnia, jednak w jego skład wchodzi nie tylko posiłek, ale również napój. Tu wybór również jest ogromny, jednak z dodatkiem do śniadania najczęściej kojarzymy kawę lub herbatę. Tezę tę potwierdzają też dane z raportu „Zwyczaje śniadaniowe Polaków” opracowanego przez Ipsos i Kantar dla Nutella® Polska3. Wynika z nich, że 61% krajanów do śniadania wybiera herbatę, a 42% kawę. 5% Polaków do pierwszego posiłku dnia pije wodę, 4% sięga po kakao, a 3% po sok. Mimo że większość badanych krajanów do śniadania wybiera herbatę, to jednak wielu z nich właśnie kawą rozpoczyna swój dzień. Aromatyczna, pobudzająca, z różnymi dodatkami – nic dziwnego, że nie tylko Polacy nie potrafią się jej oprzeć. Z raportu „Spożycie kawy na świecie, w Europie i Polsce”4 wynika, że kawa jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie, a światowy rynek napoju w 2021 roku osiągnął 107,93 mld dolarów i wszystko wskazuje na jego wzrost w kolejnych latach.
Z badań wynika, że w światowym rankingu kawoszy zajmujemy 11. miejsce z wynikiem nieco ponad 2 kg ziaren na osobę rocznie. Aż 80% Polaków przyznaje, że spożywa kawę regularnie, a nawet 60% codziennie. Z raportu przygotowanego przez Listonic5 wynika, że Polacy do listy zakupów zdecydowanie częściej dodają kawę ziarnistą niż rozpuszczalną. „Obserwujemy także większe przywiązanie do konkretnych marek w przypadku kawy ziarnistej. Wskaźnik Brand Loyalty Index, który określa stopień przywiązania do marki, podkreśla tę tendencję. W roku 2023 wartość BLI dla kaw rozpuszczalnych wyniosła 10,97%, natomiast dla kaw ziarnistych – 14,31%” – czytamy w raporcie.
W kategorii kaw rozpuszczalnych najpopularniejszą marką jest Nescafé – z raportu wynika, że osiągnęła aż 72,93% udziałów sprzedaży. Kolejne miejsca zajęły kawa Jacobs (19,5%) oraz Tchibo (4,01%). W rankingu kaw ziarnistych pierwsze miejsce zajęła marka Jacobs (33,87%). Konsumenci chętnie wybierają również kawę Prima (28,99%) oraz Costa Coffee (22,85%).
Z raportu sporządzonego przez CMR w 2023 r. wynika, że sklepach małoformatowych do 300 mkw. konsumenci mogą wybierać średnio spośród 26 wariantów kaw, przy czym największy wybór mają wśród kaw mielonych – 11 rodzajów – oraz kaw rozpuszczalnych – 7 wariantów. Z danych zebranych przez CMR wynika, że w 2023 roku średnia cena kawy wzrosła o około 18% w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej. Należy też zwrócić uwagę na to, że w 2023 roku kawa zanotowała wzrost wartości sprzedaży, wynoszący ponad 7% przy jednoczesnym spadku wolumenu sprzedaży na niemal dwucyfrowym poziomie. Z raportu przygotowanego przez CMR wynika, że w analizowanym okresie klienci sklepów małoformatowych do 300 mkw. najczęściej wybierali kawę mieloną, której cena za opakowanie wzrosła o ponad 15% w porównaniu do 2022 roku.
Najczęściej wybieranym napojem śniadaniowym jest herbata. Na rynku dostępna jest ogromna liczba jej odmian – czarna, zielona, owocowa, czerwona itp. – oraz form, w jakich są sprzedawane: herbaty liściaste, ekspresowe, granulowane. Każdy smakosz suszu herbacianego bez problemu znajdzie taką odmianę, która spełni jego oczekiwania smakowe. Z portalu Czas na Herbatę6 wynika, że do Polski rokrocznie jest sprowadzanych ponad 30 000 ton herbaty, głownie odmiany czarnej. Przeciętny krajan w ciągu roku spożywa około kilograma suszu – plasuje nas to na 4. miejscu w Europie i 8. na świecie. Na portalu Świeżo Palona7 znajdziemy informacje, że najczęściej kupowanymi herbatami są te w torebkach (85%). Wariant liściasty stanowi 11% wartości rynku, zaś granulowany 4%. Konsumenci najchętniej sięgają po herbatę czarną (87,5%). Kolejne miejsca zajęły herbata owocowa (14,8%), ziołowa (12,1%), Earl Grey (11,1%), zielona (8,1%) oraz czerwona (1,3%).
Śniadaniowe rytuały, czyli jak i o której Polacy jedzą śniadania
Jak już zostało wspomniane wcześniej, choć śniadanie jest najważniejszym posiłkiem dnia, to jednak Polakom bardzo często brakuje na nie czasu. Dlatego, jak wynika z badania Mintel z 2024 roku, 55% krajanów wybiera takie śniadanie, które jest szybkie i łatwe w przygotowaniu. Dla takiego samego odsetka badanych w śniadaniu najważniejszy jest zastrzyk energii, a dla 47% zapewnienie uczucia sytości na dłużej. 36% Polaków deklaruje, że wiodącymi atrybutami, które poszukują w śniadaniu jest niska zawartość cukru, 30% badanych przyznaje, że jest to wysoka zawartość białka, a 28% biorących udział w badaniu przyznaje, że jest to duża ilość błonnika.
Jak wynika z raportu „Zwyczaje śniadaniowe Polaków”, aż 86% krajanów pierwszy posiłek dnia spożywa w domu. 9% badanych je śniadanie przed 6:00 rano, 25% robi to między 9:00 a 11:00, natomiast zaledwie 2% ankietowanych udzieliło odpowiedzi, że pierwszy posiłek dnia je po 11:00. Najwięcej, bo 64% Polaków, spożywa śniadanie między 6:00 a 9:00. Czy to kanapka, czy inne danie, 69% jedzących śniadania w domu Polaków przyznało, że spożywa je w kuchni, 31% zaś je w salonie. Jak wynika z opracowanego raportu, największa ilość – 49% – krajanów lubi spożywać śniadanie w samotności, 31% badanych robi to ze współmałżonkiem lub partnerem, 13% ankietowanych je pierwszy posiłek z dziećmi, a 7% biorących udział w badaniu spożywa śniadanie ze znajomymi.
W wersji wytrawnej lub na słodko – śniadanie można stworzyć w niemal nieograniczonej ilości wariantów. Na rynku dostępna jest ogromna liczba produktów, która umożliwia przygotowanie posiłku, który będzie nie tylko pyszny, ale także zdrowy i pożywny. Z uwagi na rosnącą świadomość Polaków w kwestii żywienia, producenci proponują ofertę produktów, która zaspokaja potrzeby każdego z nich. Smaczne i wartościowe śniadanie to gwarancja udanego dnia, dlatego warto zadbać o to, z czego będzie się składać.
Katarzyna Jastrzębska
Redaktor
1 źródło: Ipsos, „Trendy w zwyczajach żywieniowych Polaków. Edycja 2021”. Realizacja badania: od lipca do sierpnia 2021, metoda TAPI (w domach respondentów przy użyciu tabletów) na ogólnopolskiej próbie osób w wieku 15+, reprezentatywnej ze względu na: płeć, wiek, wykształcenie, region i wielkość miejscowości; N=804.
2 źródło: Ipsos dla Biedronki „Zwyczaje żywieniowe w Polsce”. Realizacja badania: lipiec-sierpień 2021 r., metoda CAWI (na panelu Ipsos z respondentami w wieku 18-65) na ogól nopolskiej próbie osób w wieku 18-65 lat, reprezentatywnej ze względu na: płeć, wiek, wykształcenie, region i wielkość miejscowości; N=2000.
3 źródło: https://www.nutella.com/pl/pl/inspiracje/zwyczaje-sniadaniowe-polakow, dostęp: 22.08.24 r.
4 źródło: https://b2b.coffeedesk.pl/blog/2022/11/22/spozycie-kawy/, dostęp: 23.08.24 r.
5 źródło: https://ads.listonic.com/aktualnosci/kawa-ranking/, dostęp: 25.08.24 r.
6 źródło: https://czasnaherbate.net/blog/artykuly/herbata-w-liczbach/, dostęp: 25.08.24 r.
7 źródło: https://swiezopalona.pl/blog/jak-polki-polacy-pija-herbate-chetniej-siegamy-czarna-czy-zielona-lisciasta-czy-torebkach, dostęp: 25.08.24 r.
„Śniadanie jedz jak król, obiad jak książę, a kolację jak żebrak”
Królewskie śniadanie – czyli jakie? Jak już zostało zaznaczone wcześniej, taki posiłek powinien składać się z białek, tłuszczów i węglowodanów. Zapewni to nasycenie przez długi czas, dostarczy energię niezbędną do efektywnego rozpoczęcia dnia, a także pozwoli wchłonąć mikroelementy. Na stronie Instytutu Żywności i Żywienia znajduje się rekomendacja odnośnie zalecanej ilości posiłków – jest to 4-5 dań spożywanych co 3-4 godziny. Tak zaplanowany jadłospis zapewni nie tylko uczucie sytości, ograniczając chęć sięgania po przekąski, ale także umożliwi utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi i ułatwi zachowanie odpowiedniej masy ciała.
Skoro wiadomo już, ile należy jeść posiłków dziennie, to z ilu kalorii powinno składać się śniadanie? Zgodnie z opinią Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej: „Rozpoczynając dzień od śniadania dostarczamy organizmowi energię niezbędną do efektywnego rozpoczęcia dnia. Najlepiej, aby śniadanie stanowiło 25-30% energii całodziennej diety, czyli przy diecie 2000 kcal powinno dostarczyć 500-600 kcal”. Taka solidna dawka energii doskonale pobudzi organizm i przygotuje go do codziennych wyzwań. Przyrządzone z białka, tłuszczów i węglowodanów doskonale zaspokoi głód na kilka godzin i wpłynie na wydajność – podniesie poziom koncentracji i zapamiętywania, a także przyczyni się do pozytywnego samopoczucia.
Odpowiednio zbilansowane śniadanie przygotujesz na słodko lub wytrawie – ile gustów, tyle pomysłów. Warto jednak pamiętać, aby składało się z produktów pełnoziarnistych, będących źródłem błonnika pokarmowego, które zapewniają uczycie sytości: może to być pieczywo, płatki, omlet na bazie mąki zbożowej. W dobrze skomponowanym śniadaniu nie może zabraknąć też węglowodanów złożonych (np. mleko, owoce, soki owocowe czy warzywa strączkowe). Są one powoli trawione i wchłaniane do krwi, dzięki czemu stopniowo dostarczają organizmowi energii. Wolne tempo sprawia, że nie dochodzi do nagłych wahań glukozy we krwi.
Śniadaniowe menu Polaków
Mimo że śniadanie uznawane jest za najważniejszy posiłek dnia, to wielu osobom wciąż trudno znaleźć na nie czas. O poranku większość spieszy się do pracy, szkoły, na spotkanie, zajęcia na uczelni itp. Nieubłagalnie przesuwające się na tarczy zegara wskazówki sprawiają, że większość Polaków spożywa śniadanie w pośpiechu. Jednak mimo to, że o poranku czas „przyspiesza”, zdecydowana większość krajanów zgadza się z tezą, że jest to najważniejszy posiłek dnia. Jak wynika z badań Ipsos, opracowanych w 2021 roku1, 89% Polaków nie rezygnuje z niego: „Aż 89% z nas deklaruje jedzenie śniadania regularnie, przynajmniej 5-6 razy w tygodniu. Jednocześnie, o ile 11% z nas rezygnuje od czasu do czasu ze zjedzenia kolacji, to jedynie 5% przyznaje, że pomija śniadanie częściej niż raz w miesiącu. Wygląda więc na to, że egzamin z regularności Polacy zdali i tylko nieliczni chodzą pół dnia z pustym żołądkiem”.
A co z tymi, którzy decydują się pomijać śniadania? Z raportu „Zwyczaje żywieniowe w Polsce”2 wynika, że motywacją dla takiej decyzji dla 76% Polaków jest brak czasu, a dla 46% apetytu. Z kolei z raportu Ipsos możemy wyczytać, że krajanie uważają na to, co ląduje na ich śniadaniowych talerzach. „Co ciekawe, Polacy swoje śniadania uważają za zdrowe i pożywne. Ważne jednak, aby zrozumieć, co stoi za pojęciem zdrowia w tym kontekście. Sekretem zdrowego śniadania nie są dla przeciętnego konsumenta modne, eko, fit składniki, lecz przede wszystkim świeże pieczywo, samodzielne wykonanie (»wiem, co jem«) oraz prostota i brak zbędnych, sztucznych dodatków”. Cieszy fakt, że Polacy są coraz bardziej świadomi roli zdrowego odżywiania. Co więc znajduje się w ich śniadaniowym menu?
Królowa śniadań – kanapka
Z uwagi na poranny pośpiech nie dziwi fakt, że takim błyskawicznym posiłkiem, którym przeważająca część krajanów rozpoczyna dzień, jest… kanapka. Na śniadanie sięga po nią aż 88% Polaków. Szybka w przygotowaniu, smaczna, pożywna – nic dziwnego, że skradła nasze serca i opanowała śniadaniowe menu. Jednak sandwich sandwichowi nierówny – jakie kanapki śniadaniowe krajanie komponują najczęściej?
W raporcie opracowanym przez Ipsos czytamy: „Poranki są zdominowane przez kanapki – aż 88% Polaków deklaruje, że to one pojawiają się u nich na śniadanie najczęściej. Nasze badania etnograficzne pokazują, że są to często bardzo proste kompozycje – zazwyczaj składające się wyłącznie z pieczywa, masła i sera/wędliny, a dodatek warzyw nie jest oczywistością. Dlaczego tak się dzieje? To nie zamiłowanie do niewyszukanych posiłków czy lenistwo, ale zwyczajny brak czasu determinuje konieczność robienia bardzo prostych śniadań. 87% ankietowanych je śniadanie jeszcze w domu przed wyjściem, a ci, którzy spieszą się do pracy i muszą jeszcze wysłać dzieci do szkoły, raczej nie mają czasu na skrupulatne przygotowywanie wieloskładnikowych dań”.
Na pytanie wielokrotnego wyboru „Co najczęściej jada Pani/Pan na śniadanie?”, które znajduje się w raporcie „Zwyczaje żywieniowe w Polsce”, 72% badanych wskazało na kanapkę z wędliną, 56% na kanapkę z serem lub serem topionym, a na kanapkę z białym serem 47% ankietowanych. Po sandwiche na słodko, to znaczy z miodem, dżemem lub kremem do smarowania, sięga 25% osób, a tosty lub inne kanapki na ciepło wybiera 18% badanych. Choć kanapka na początek dnia wydaje się skromnym wyborem, to dobrze skomponowana dostarczy niezbędnych składników odżywczych. Jak zostało zaznaczone wcześniej, pełnowartościowe śniadanie powinno składać się z węglowodanów złożonych, białka, błonnika i tłuszczów. Tak więc doskonałym wyborem śniadaniowym będą, dla przykładu, kanapki z pełnowartościowego lub bezglutenowego pieczywa, posmarowane masłem z dodatkiem sałaty, wędliny drobiowej, twarogu i warzyw. Weganom składnik mięsny doskonale zastąpią wyroby roślinne.
Jak się okazuje, kanapka jest nie tylko królową śniadań, ale również kolejnego posiłku – drugiego śniadania. W tym przypadku Polacy podobnie najchętniej wybierają proste kompozycje. „Kanapka dla 77% ankietowanych jest najczęściej jedzoną potrawą na drugie śniadanie. I znowu są to zazwyczaj bardzo proste kompozycje, często nawet bez listka sałaty. Polacy sami robią sobie kanapki albo robi je dla nich inny członek rodziny – aż 91% kanapek jedzonych w czasie pracy jest przygotowywanych w domu. Dla tych, którzy nie zdążyli przygotować nic w domu, zawsze jest prosta i tania alternatywa – szybka wizyta w sklepie osiedlowym i kupno świeżego pieczywa oraz niezawodnych dodatków: paczki kabanosów, serka wiejskiego, kefiru, ryby w puszcze lub gotowej sałatki śledziowej” – czytamy w przygotowanym przez Ipsos opracowaniu badania.
Polscy mięsożercy – sprzedaż wędlin paczkowanych
Jak zostało już przedstawione, Polacy stawiają na prostotę i ich ulubionym składnikiem na kanapki jest wędlina. Czasem też, kiedy w domu zabrakło czasu na przygotowanie posiłku, wybierają się do pobliskiego sklepu w celu kupienia świeżego pieczywa i dodatku – np. kabanosów. Dokładne dane sprzedaży wędlin paczkowanych w 2023 roku przedstawiają badania CMR. Wynika z nich, że w sklepach małoformatowych i supermarketach za 31% udziału sprzedaży odpowiadały parówki, za 20% kabanosy, a za 17% wędliny paczkowane i inne. Badania opisuje także udział poszczególnych producentów w wartości sprzedaży kategorii. W sklepach małoformatowych za 35% wartości sprzedaży odpowiadał Animex, za 26% Tarczyński, a za 12% Sokołów. Jeżeli chodzi o supermarkety, to podium wartości sprzedaży zajmują ci sami producenci, w tej samej kolejności – jednak z nieco innym udziałem procentowym w wartości sprzedaży. I tak Animex odpowiada za 29%, Tarczyński za 23%, a Sokołów za 13% wartości sprzedaży kategorii.
Z danych CMR wynika też, że wartość sprzedaży wędlin paczkowanych w 2023 roku wzrosła względem roku poprzedniego zarówno w sklepach małoformatowych, jak i supermarketach – odpowiednio o 3% i 14%. Za zwyżkę nie odpowiada jednak wolumen sprzedaży, a wzrost cen. Biorąc pod uwagę wolumen sprzedaży, to spadł zarówno w sklepach małoformatowych do 300 mkw. (o 9%), jak i supermarketach (o 4%). W supermarketach wzrost wielkości sprzedaży zanotowały jednak paczkowane kiełbasy i tzw. inne wędliny paczkowane – takie jak salami czy pasztetowe. Wędliny paczkowane dostępne są w każdym supermarkecie oraz w 8 na 10 sklepów małoformatowych do 300 mkw. W drugim z wymienionych kanałów sprzedaży najłatwiej dostępne są parówki paczkowane (8 na 10 sklepów) i kabanosy (7 na 10 sklepów). Najsłabiej dystrybuowane są zaś kiełbasy paczkowane, które można znaleźć w zaledwie 4 na 10 sklepów małoformatowych. W 2023 roku w supermarketach klienci mogli wybierać spośród 82 rodzajów wędlin paczkowanych, w sklepach małoformatowych zaś mieli do wyboru 22 warianty tego produktu. W supermarketach średnia cena za kilogram wędlin paczkowanych wzrosła o 19%, a w sklepach małoformatowych do 300 mkw. o 14%.
Z danych zebranych przez Kantar w okresie styczeń 2023-grudzień 2023 roku wynika, że aż 25,5% Polaków deklarujących spożywanie wędlin, sięga po nie codziennie, a raz w tygodniu lub rzadziej – 6% badanych. Najwięcej, bo ponad 32%, spożywa wędliny 3-4 razy w tygodniu. Polacy najchętniej sięgają po szynkę – 48% badanych, kiełbasę – ponad 30% odpowiedzi, a także parówki – 27,5% ankietowanych.
Zdrowy składnik śniadań, czyli sery żółte, kanapkowe i serki wiejskie
Sery żółte, kanapkowe czy serki wiejskie to doskonały dodatek do kanapki czy śniadania nie tylko dla wegetarian, ale także osób dbających o zdrowie. Produkty te są doskonałym i smacznym źródłem białka, zawierają także wiele cennych mikro- i makroelementów niezbędnych w codziennej diecie. Jednak, jak podaje CMR, od stycznia do marca 2022 roku wolumen sprzedaży tych produktów w sklepach małoformatowych do 300 mkw. nieznacznie spadł, czego powodem mogą być stale rosnące ceny. Co ciekawe, w tym samym czasie wartość sprzedaży każdej z kategorii w tym kanale wzrosła o kilkanaście procent. Zarówno sery żółte, jak i kanapkowe czy serki wiejskie znajdziemy w 9 na 10 sklepów małoformatowych. W przypadku pierwszych z wymienionych najszerzej dostępne są produkty firmy SM Mlekpol. Marka Hochland odpowiada za największą osiągalność serków kanapkowych, a OSM Piątnica – serków wiejskich. W sklepach małoformatowych klienci znajdą średnio 10 wariantów serów żółtych, 3 rodzaje serków wiejskich i około 13 wersji serków kanapkowych.
W okresie styczeń-marzec 2022 roku wzrosła cena każdej z wymienionych kategorii w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej. Średnia cena za opakowanie serka kanapkowego w sklepie małoformatowym do 300 mkw. wynosiła 3,70 zł, czyli o 30 gr więcej, niż w 2021 roku. Taki sam wzrost cen zanotowały serki wiejskie, kosztując w tamtym okresie 2,65 zł. Największy wzrost cen zanotowały sery żółte, których opakowanie w okresie styczeń-marzec 2022 roku kosztowało średnio 5,75 zł, czyli około 90 gr więcej niż w analogicznym okresie rok wcześniej.
Z danych CMR z 2022 roku wynika, że w kategorii serów kanapkowych za 40% udziałów wartości sprzedaży całej kategorii w sklepach małoformatowych odpowiadał Hochland, 19% SM Mlekpol, a za 17% OSM Piątnica. Najchętniej wybieranym produktem był śmietankowy serek Almette w kubku 150 g od firmy Hochland. Liderem sprzedaży serków wiejskich w tym kanale sprzedaży był OSM Piątnica. W tamtym okresie firma ta zanotowała 68% udziałów w wartości sprzedaży całej kategorii. Naturalny Serek Wiejski 200 g tego producenta zanotował aż 35% udziałów w liczbie transakcji z udziałem produktów z tej kategorii.
Jeżeli chodzi o sery żółte, to z badań Kantar pochodzących z okresu październik 2022-wrzesień 2023 roku wynika, że ponad 27% Polaków deklarujących spożywanie żółtych serów sięga po nie 3-4 razy w tygodniu. Najmniej, bo 10,5% przyznaje, że je ser żółty codziennie, a rzadziej niż raz w tygodniu sięga po niego 13,5% badanych deklarujących jego spożywanie. W czołówce najchętniej spożywanych marek uplasowały się Mlekovita (ponad 25% odpowiedzi), Światowid (19% badanych) oraz Hochland (16% ankietowanych).
Niezastąpiony dodatek do kanapek – masło
Jak już zostało wspomniane wcześniej, tłuszcze są niezbędne w diecie, powinny też stanowić znaczący element śniadania. Z tego też powodu kanapka posmarowana masłem bądź wariantem roślinnym będzie nie tylko smacznym, ale także zdrowym wyborem. „W okresie styczeń-maj 2024 r. wartość sprzedaży masła w sklepach w Polsce spadła o 10% w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej. Co ważne, jest to spadek spowodowany wyraźnie niższymi cenami niż w roku ubiegłym, ponieważ w tym samym czasie liczba sprzedanych opakowań masła wzrosła aż o 11%. Za zwyżkę tę odpowiadają przede wszystkim dyskonty, gdzie wzrosła zarówno liczba paragonów, na których znalazło się masło (o 12%), jak i właśnie liczba jego sprzedanych opakowań – o 21%. Ta różnica w dynamice wzrostu liczby paragonów z masłem oraz liczby sprzedanych opakowań może być spowodowana częstymi promocjami w tym kanale sprzedaży, które wymagają od klientów zakupu więcej niż jednego opakowania” – mówi Nikodem Pankowiak, analityk danych w CMR.
Z danych wynika, że dla sprzedaży masła z roku na rok rośnie znaczenie dyskontów – w okresie od stycznia do maja tego roku wygenerowały one aż 65% sprzedaży dla całej kategorii. Jest to równoznaczne ze wzrostem o 1 p.p. w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej. Co jest warte podkreślenia, 3 na 4 opakowania masła w Polsce są nabywane właśnie w dyskontach. Wpływ na to mogą mieć konkurencyjne ceny – przede wszystkim masła z logo marek własnych – a także kuszące promocje. Jeżeli chodzi o sklepy małoformatowe do 300 mkw., to w okresie styczeń-maj 2024 roku wygenerowały 13% sprzedaży całej kategorii. Oznacza to, że wartość sprzedaży masła zmalała o 11%, natomiast liczba sprzedanych opakowań o 13%. Hipermarkety i supermarkety do 2500 mkw. wygenerowały we wspomnianym okresie sprzedaż masła na poziomie odpowiednio 7% i 15%.
Warto też podkreślić, że w okresie styczeń-maj 2024 roku średnia cena masła w Polsce wynosiła 4,69 zł – oznacza to spadek o 19% w stosunku do analogicznego okresu rok wcześniej. Mimo to dysproporcje cen w różnych kanałach sprzedaży są ogromne – w dyskontach za kostkę masła trzeba zapłacić około 4,16 zł, co daje spadek ceny o 23% względem okresu styczeń-maj 2023 roku. W sklepach małoformatowych do 300 mkw. za kostkę masła trzeba zapłacić już około 6,97 zł, co daje wzrost o 2% względem analogicznego okresu rok wcześniej. W supermarketach i hipermarketach średnia cena masła w analizowanych czasie wynosi nieco ponad 6 zł.
A co poza kanapką?
Mimo że kanapka w różnych wydaniach opanowała śniadaniowe menu znacznej większości Polaków, to nie jest ona jedynym posiłkiem, którym krajanie rozpoczynają swój dzień. Jak można wyczytać w raporcie „Zwyczaje żywieniowe w Polsce”, 39% jedzących śniadania Polaków decyduje się zjeść je na ciepło – np. w postaci jajecznicy, parówek, jajek na miękko, naleśników, racuchów itp. 15% badanych przyznaje, że rozpoczyna dzień od zupy mlecznej lub płatków z mlekiem, a 14% na śniadanie wybiera warzywa. Pomysłem na rozpoczęcie dnia dla 11% Polaków są jogurty owocowe i dla tylu samo krajanów owoce. Po 9% badanych na śniadanie wybiera jogurt naturalny, jogurt naturalny z musli lub owsiankę, a pozostałe 5% Polaków swój dzień rozpoczyna od kefiru lub maślanki, słodyczy bądź fast-foodów – na przykład zapiekanek czy hot-dogów. O ile dwie ostatnie pozycje są najmniej zdrowymi wyborami, o tyle pociesza fakt, że decyduje się na nie najmniejszy odsetek ankietowanych.
Świadomość Polaków odnośnie zdrowego odżywiania i roli śniadania w codziennym funkcjonowaniu rośnie. Coraz większa liczba krajanów otwiera się na nowości, które oferuje rynek, nie zamykając się tylko na to, co znane – chętniej sięgają również po propozycje, które wspierają funkcjonowanie organizmu. „Konsumenci otwarci są na nowe rozwiązania, przy czym ważnym obszarem pozostają korzyści funkcjonalne. Na przykład, aż 81% polskich respondentów uznaje za atrakcyjne produkty śniadaniowe ze składnikami, które wspierają dobrostan jelit. Co warte podkreślenia, odsetek odpowiedzi twierdzących dla rynku polskiego był wyższy niż w pozostałych krajach europejskich objętych badaniem, wskazując na spory potencjał tkwiący w tym segmencie. W Hiszpanii i Włoszech jest to około siedmiu na dziesięciu respondentów, zaś w Niemczech i Francji mniej więcej trzech na pięciu” – komentuje Honorata Jarocka, Principal Analyst w Mintel.
Płatki śniadaniowe na dobry początek dnia
Jak już zostało zaznaczone, po płatki na śniadanie sięga 15% badanych Polaków. Szybkie, smaczne i pożywne – nic więc dziwnego, że są częstym wyborem zwłaszcza na śniadanie, gdy brakuje czasu. Płatki dają też możliwość łączenia je z różnymi dodatkami, dzięki czemu zyskują na smaku i wartościach odżywczych – można do nich dodać świeże lub suszone owoce, miód, ziarna, orzechy i wiele innych smakołyków. Klienci mają też szeroki wybór płatków śniadaniowych – sklepowe półki wprost uginają się od różnorodnych wariantów. Na rynku dostępne są płatki kukurydziane, owsiane, musli, wielozbożowe i wiele innych. „Okazja śniadaniowa jest istotnym obszarem dla innowacji, przy czym jedną z kluczowym kategorii adresujących potrzeby zarówno dorosłych, jak i dzieci pozostają płatki śniadaniowe. Bazując na danych konsumenckich Mintel, jedynie 16% respondentów w Polsce twierdzi, że nie je płatków śniadaniowych. Przyglądając się preferencjom w gronie osób jedzących płatki, najczęstszym wyborem są płatki naturalne (bez nut smakowych) oraz warianty czekoladowe” – komentuje Honorata Jarocka, Principal Analyst w Mintel.
Oferta płatków śniadaniowych wciąż się rozrasta. Z badań przeprowadzonych przez Mintel w kwietniu 2022 roku na jedzących płatki osobach w wieku 16 lat i więcej wynika, że w 56% z nich wybiera opcje naturalne, bez dodatku nut smakowych, a niewiele mniej, to znaczy 54%, decyduje się na warianty czekoladowe. Dużą popularnością cieszą się też opcje z dodatkiem owoców lub orzechów – 46% – oraz płatki miodowe bądź miodowo-orzechowe. Dużo mniejszym powodzeniem cieszą się płatki w polewie cukrowej (9% badanych). 12% Polaków wybiera inne niż wymienione opcje. Jak już zostało wspomniane, płatki są nie tylko opcją śniadaniową – są także traktowane jako przekąska pomiędzy posiłkami. Z uwagi na rosnącą świadomość Polaków na znaczenie zdrowego odżywiania, a tym samym zwracania uwagi na etykiety produktów i ich właściwości, producenci płatków stoją przed wyzwaniem sprostania oczekiwaniom konsumentów i dostosowania swojej oferty do ich potrzeb.
„Silnym trendem pozostaje ulepszanie i upraszczanie receptur, a także oferowanie wartości dodanej. Ilustrują to prozdrowotne postawy konsumenckie. Na przykład aż 80% konsumentów w Polsce w kategorii płatków deklaruje, że wolą oni warianty, które wykorzystują naturalnie słodkie składniki (np. kawałki suszonych owoców) w porównaniu z wariantami słodzonymi cukrem rafinowanym. Myśląc o budowaniu wartości dodanej, warto wskazać na zainteresowanie benefitami funkcjonalnymi. Jedną ze ścieżek są produkty wspierające zdrowie jelit. Na zainteresowanie zakupem takich płatków wskazuje aż 58% polskich respondentów” – podsumowuje Honorata Jarocka. Dane Mintel wykazują również, że konsumenci zainteresowani są nie tylko brakiem dodanych cukrów prostych, ale także spójnością płatków z dietą wegańską. Istotną kwestią dotyczącą wyboru płatków na śniadanie lub przekąskę w ciągu dnia, jest także cena. Jest to produkt, który spełnia oczekiwania całej rodziny, to znaczy zarówno dorosłych, jak i dzieci. Przystępność cenowa sprawia, że spożywanie płatków na początek dnia jest tańszą opcją w porównaniu do innych wariantów śniadaniowych.
Płatki śniadaniowe w sklepach małoformatowych
Z danych CMR z okresu kwiecień 2021-marzec 2022 roku wynika, że w analizowanym czasie sprzedaż płatków śniadaniowych i zbożowych w sklepach małoformatowych do 300 mkw. spadła o około 7% w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej, jednocześnie nieznacznie wzrosła w I kwartale 2022 roku w stosunku do I kwartału 2021 roku. Największy procentowy wzrost wartości sprzedaży w określonym czasie dotyczył owsianek. Popularność płatków śniadaniowych i zbożowych sprawia, że znajdują się one w średnio 9 na 10 sklepów małoformatowych. Największe problemy z dostępnością dotyczą wariantów dla dzieci, które można znaleźć w 8 na 10 tego typu placówek sprzedażowych.
Warto też zwrócić uwagę na cenę płatków śniadaniowych i zbożowych. Średnia wartość za opakowanie tych produktów wynosiła w okresie kwiecień 2021-marzec 2022 roku 4,70 zł. Jednak należy mieć przy tym na uwadze to, że cena za paczkę płatków śniadaniowych i zbożowych może się różnić, biorąc pod uwagę rodzaj czy poszczególną kategorię – dla przykładu opakowanie błonnika kosztowało średnio 8,70 zł, podczas gdy cena płatków owsianych wynosiła około 3,80 zł. W sklepach małoformatowych do 300 mkw. można znaleźć średnio 15 wariantów płatków śniadaniowych i zbożowych. Mniejszy wybór mają konsumenci poszukujący płatków śniadaniowych dla dzieci – mogą wybierać spośród około 6 rodzajów.
Raport CMR z omawianego okresu przedstawia udziały wartościowe poszczególnych kategorii w sprzedaży płatków śniadaniowych i zbożowych w sklepach małoformatowych do 300 mkw. Wynika z niego, że największy, bo aż 42%, udział wartości sprzedaży zanotowały płatki śniadaniowe dla dzieci. Drugie miejsce z wynikiem 19% zajęły płatki śniadaniowe dla dorosłych. Podium zamykają te owsiane z wynikiem 17%.
Popularność płatków śniadaniowych potwierdzają badania Kantar pochodzące z okresu styczeń-grudzień 2023 roku. Wynika z nich, że ponad 40% badanych deklarujących spożywanie płatków śniadaniowych, sięga po nie raz w tygodniu lub rzadziej, jednak prawie 9% ankietowanych wybiera je codziennie. 2 razy w tygodniu płatki śniadaniowe je prawie 24% respondentów, a ponad 19% spożywa je 3-4 razy w ciągu tygodnia. Najmniej, bo niecałe 8% deklarujących spożywanie płatków śniadaniowych sięga po nie 5-6 razy w tygodniu. Z danych Kantar wynika, że najchętniej spożywanymi są Corn Flakes marki Nestlé (21,55%), Corn Flakes od Lubelli (15,44%) oraz Cini Minis produkowane przez Nestlé (10,19%).
Kawa czy herbata?
Śniadanie jest niezaprzeczalnie niezwykle istotnym elementem dnia, jednak w jego skład wchodzi nie tylko posiłek, ale również napój. Tu wybór również jest ogromny, jednak z dodatkiem do śniadania najczęściej kojarzymy kawę lub herbatę. Tezę tę potwierdzają też dane z raportu „Zwyczaje śniadaniowe Polaków” opracowanego przez Ipsos i Kantar dla Nutella® Polska3. Wynika z nich, że 61% krajanów do śniadania wybiera herbatę, a 42% kawę. 5% Polaków do pierwszego posiłku dnia pije wodę, 4% sięga po kakao, a 3% po sok. Mimo że większość badanych krajanów do śniadania wybiera herbatę, to jednak wielu z nich właśnie kawą rozpoczyna swój dzień. Aromatyczna, pobudzająca, z różnymi dodatkami – nic dziwnego, że nie tylko Polacy nie potrafią się jej oprzeć. Z raportu „Spożycie kawy na świecie, w Europie i Polsce”4 wynika, że kawa jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie, a światowy rynek napoju w 2021 roku osiągnął 107,93 mld dolarów i wszystko wskazuje na jego wzrost w kolejnych latach.
Z badań wynika, że w światowym rankingu kawoszy zajmujemy 11. miejsce z wynikiem nieco ponad 2 kg ziaren na osobę rocznie. Aż 80% Polaków przyznaje, że spożywa kawę regularnie, a nawet 60% codziennie. Z raportu przygotowanego przez Listonic5 wynika, że Polacy do listy zakupów zdecydowanie częściej dodają kawę ziarnistą niż rozpuszczalną. „Obserwujemy także większe przywiązanie do konkretnych marek w przypadku kawy ziarnistej. Wskaźnik Brand Loyalty Index, który określa stopień przywiązania do marki, podkreśla tę tendencję. W roku 2023 wartość BLI dla kaw rozpuszczalnych wyniosła 10,97%, natomiast dla kaw ziarnistych – 14,31%” – czytamy w raporcie.
W kategorii kaw rozpuszczalnych najpopularniejszą marką jest Nescafé – z raportu wynika, że osiągnęła aż 72,93% udziałów sprzedaży. Kolejne miejsca zajęły kawa Jacobs (19,5%) oraz Tchibo (4,01%). W rankingu kaw ziarnistych pierwsze miejsce zajęła marka Jacobs (33,87%). Konsumenci chętnie wybierają również kawę Prima (28,99%) oraz Costa Coffee (22,85%).
Z raportu sporządzonego przez CMR w 2023 r. wynika, że sklepach małoformatowych do 300 mkw. konsumenci mogą wybierać średnio spośród 26 wariantów kaw, przy czym największy wybór mają wśród kaw mielonych – 11 rodzajów – oraz kaw rozpuszczalnych – 7 wariantów. Z danych zebranych przez CMR wynika, że w 2023 roku średnia cena kawy wzrosła o około 18% w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej. Należy też zwrócić uwagę na to, że w 2023 roku kawa zanotowała wzrost wartości sprzedaży, wynoszący ponad 7% przy jednoczesnym spadku wolumenu sprzedaży na niemal dwucyfrowym poziomie. Z raportu przygotowanego przez CMR wynika, że w analizowanym okresie klienci sklepów małoformatowych do 300 mkw. najczęściej wybierali kawę mieloną, której cena za opakowanie wzrosła o ponad 15% w porównaniu do 2022 roku.
Najczęściej wybieranym napojem śniadaniowym jest herbata. Na rynku dostępna jest ogromna liczba jej odmian – czarna, zielona, owocowa, czerwona itp. – oraz form, w jakich są sprzedawane: herbaty liściaste, ekspresowe, granulowane. Każdy smakosz suszu herbacianego bez problemu znajdzie taką odmianę, która spełni jego oczekiwania smakowe. Z portalu Czas na Herbatę6 wynika, że do Polski rokrocznie jest sprowadzanych ponad 30 000 ton herbaty, głownie odmiany czarnej. Przeciętny krajan w ciągu roku spożywa około kilograma suszu – plasuje nas to na 4. miejscu w Europie i 8. na świecie. Na portalu Świeżo Palona7 znajdziemy informacje, że najczęściej kupowanymi herbatami są te w torebkach (85%). Wariant liściasty stanowi 11% wartości rynku, zaś granulowany 4%. Konsumenci najchętniej sięgają po herbatę czarną (87,5%). Kolejne miejsca zajęły herbata owocowa (14,8%), ziołowa (12,1%), Earl Grey (11,1%), zielona (8,1%) oraz czerwona (1,3%).
Śniadaniowe rytuały, czyli jak i o której Polacy jedzą śniadania
Jak już zostało wspomniane wcześniej, choć śniadanie jest najważniejszym posiłkiem dnia, to jednak Polakom bardzo często brakuje na nie czasu. Dlatego, jak wynika z badania Mintel z 2024 roku, 55% krajanów wybiera takie śniadanie, które jest szybkie i łatwe w przygotowaniu. Dla takiego samego odsetka badanych w śniadaniu najważniejszy jest zastrzyk energii, a dla 47% zapewnienie uczucia sytości na dłużej. 36% Polaków deklaruje, że wiodącymi atrybutami, które poszukują w śniadaniu jest niska zawartość cukru, 30% badanych przyznaje, że jest to wysoka zawartość białka, a 28% biorących udział w badaniu przyznaje, że jest to duża ilość błonnika.
Jak wynika z raportu „Zwyczaje śniadaniowe Polaków”, aż 86% krajanów pierwszy posiłek dnia spożywa w domu. 9% badanych je śniadanie przed 6:00 rano, 25% robi to między 9:00 a 11:00, natomiast zaledwie 2% ankietowanych udzieliło odpowiedzi, że pierwszy posiłek dnia je po 11:00. Najwięcej, bo 64% Polaków, spożywa śniadanie między 6:00 a 9:00. Czy to kanapka, czy inne danie, 69% jedzących śniadania w domu Polaków przyznało, że spożywa je w kuchni, 31% zaś je w salonie. Jak wynika z opracowanego raportu, największa ilość – 49% – krajanów lubi spożywać śniadanie w samotności, 31% badanych robi to ze współmałżonkiem lub partnerem, 13% ankietowanych je pierwszy posiłek z dziećmi, a 7% biorących udział w badaniu spożywa śniadanie ze znajomymi.
W wersji wytrawnej lub na słodko – śniadanie można stworzyć w niemal nieograniczonej ilości wariantów. Na rynku dostępna jest ogromna liczba produktów, która umożliwia przygotowanie posiłku, który będzie nie tylko pyszny, ale także zdrowy i pożywny. Z uwagi na rosnącą świadomość Polaków w kwestii żywienia, producenci proponują ofertę produktów, która zaspokaja potrzeby każdego z nich. Smaczne i wartościowe śniadanie to gwarancja udanego dnia, dlatego warto zadbać o to, z czego będzie się składać.
Katarzyna Jastrzębska
Redaktor
1 źródło: Ipsos, „Trendy w zwyczajach żywieniowych Polaków. Edycja 2021”. Realizacja badania: od lipca do sierpnia 2021, metoda TAPI (w domach respondentów przy użyciu tabletów) na ogólnopolskiej próbie osób w wieku 15+, reprezentatywnej ze względu na: płeć, wiek, wykształcenie, region i wielkość miejscowości; N=804.
2 źródło: Ipsos dla Biedronki „Zwyczaje żywieniowe w Polsce”. Realizacja badania: lipiec-sierpień 2021 r., metoda CAWI (na panelu Ipsos z respondentami w wieku 18-65) na ogól nopolskiej próbie osób w wieku 18-65 lat, reprezentatywnej ze względu na: płeć, wiek, wykształcenie, region i wielkość miejscowości; N=2000.
3 źródło: https://www.nutella.com/pl/pl/inspiracje/zwyczaje-sniadaniowe-polakow, dostęp: 22.08.24 r.
4 źródło: https://b2b.coffeedesk.pl/blog/2022/11/22/spozycie-kawy/, dostęp: 23.08.24 r.
5 źródło: https://ads.listonic.com/aktualnosci/kawa-ranking/, dostęp: 25.08.24 r.
6 źródło: https://czasnaherbate.net/blog/artykuly/herbata-w-liczbach/, dostęp: 25.08.24 r.
7 źródło: https://swiezopalona.pl/blog/jak-polki-polacy-pija-herbate-chetniej-siegamy-czarna-czy-zielona-lisciasta-czy-torebkach, dostęp: 25.08.24 r.
