Wielkanoc to czas, który zdecydowana większość Polaków spędza z rodziną i bliskimi. Tę tezę potwierdzają badania przeprowadzone w 2022 roku przez SW Research. Wynika z nich, że większość krajanów (64,4%) zamierzała zorganizować spotkanie wielkanocne u siebie, a największa część tej grupy (85,6%) planowała zaprosić na nie najbliższą rodzinę i przyjaciół. Z kolei niemal 15% respondentów odpowiedziało, że również planowało spędzić Wielkanoc w gronie rodziny lub przyjaciół, jednak w roli gości, nie organizatorów.
Wielkanoc to obok Bożego Narodzenia jeden z najważniejszych okresów sprzedażowych produktów z najróżniejszych kategorii – przygotowanie tradycyjnych, smakowitych potraw i ugoszczenie przy świątecznym stole rodziny i bliskich wymaga dużych zakupów, do których Polacy najczęściej przygotowują się z wyprzedzeniem. Czego nie może zabraknąć na wielkanocnych stołach i ile krajanie wydają na zakupy w tym okresie?
Wielkanocne wydatki Polaków
Choć szalejąca od kilku lat inflacja powoli zaczyna hamować, to Polacy zdążyli odczuć jej skutki w swoich portfelach. Nic więc dziwnego, że starają się ograniczyć koszty nie tylko codziennych wydatków, ale także tych wielkanocnych. Z Barometru Providenta1 wynika, że w 2024 roku krajanie planowali wydać na zakupy wielkanocne średnio 568,8 zł, czyli o 30 zł mniej niż w 2023 roku. Jednak zamiary to jedno, a rzeczywistość drugie – niemal połowa ankietowanych twierdziła, że na święta wielkanocne wyda mniej więcej tyle samo, co na te rok wcześniej, a ponad 25% przewidywała, że Wielkanoc 2024 będzie jeszcze kosztowniejsza niż poprzednia.
Przeszło 82% osób, które zakładały, że na święta wielkanocne wydadzą więcej, zadeklarowało, że głównym powodem takiej sytuacji jest inflacja oraz podwyżka cen produktów. Z kolei ci, którzy prognozowali podobne lub niższe wydatki związane z Wielkanocą w porównaniu do tych wcześniejszych, twierdzili, że jest to zasługa odpowiedniego zarządzania budżetem.
Z danych przedstawionych w Barometrze Providenta wynika, że 56,3% respondentów planowało utrzymać wydatki związane z Wielkanocą na podobnym poziomie, co w poprzednich latach. Z tej grupy 31,4% osób zamierzało zaoszczędzić, nabywając tańsze zamienniki produktów, 32% zadecydowało, że nie kupi wszystkich potrzebnych do przygotowania Wielkanocy produktów, zaś 30% planowało skorzystać z promocji. Niemal 20% respondentów zamierzało ograniczyć wydatki, celebrując święta w mniejszym gronie.
A ile dokładnie Polacy planowali wydać na zorganizowanie Wielkanocy w 2024 roku? Na to pytanie odpowiada badanie przeprowadzone przez UCE Research i Grupę Offerista2. Wynika z niego, że najwięcej, bo 17,3%, badanych na żywnościowe produkty wielkanocne zamierzało wydać 200-300 zł w przeliczeniu na jedną osobę. Autorzy badania zauważyli też, że taką kwotę deklarowali przede wszystkim mężczyźni z wyższym wykształceniem w wieku 75-80 lat, których dochody netto utrzymywały się na poziomie 3000-4999 zł.
13,9% respondentów deklarowało, że na spożywcze zakupy wielkanocne wyda ponad 500 zł w przeliczeniu na jedną osobę – była to najwyższa ze wskazanych kwot. 13,4% badanych przyznało, że nie wie jeszcze dokładnie, ile wyda na zakupy żywnościowe z okazji Wielkanocy 2024 roku. 12,5% badanych planowało przeznaczyć 150-200 zł w przeliczeniu na jedną osobę, 10,7% 300-400 zł, niecałe 10% ankietowanych wskazało kwotę 400-500 zł, a ponad 17% zamierzało przeznaczyć na zakupy spożywcze związane ze świętami wielkanocnymi nie więcej niż 150 zł na osobę.
Jak Wielkanoc to tylko do...
... Lidla, Biedronki czy jeszcze gdzieś indziej? Odpowiedzi na to pytanie udziela raport „Plany zakupowe Polaków na Wielkanoc 2024”3. Wzięli w nim udział respondenci, którzy odpowiadają za codzienne zakupy w swoich gospodarstwach domowych, korzystając przy tym z gazetek promocyjnych na smartfonach. Wynika z niego, że zakupów wielkanocnych dokonują w różnych kanałach sprzedaży, jednak najwięcej z nich wybiera dyskonty. W odpowiedzi na zawarte w raporcie pytanie: „W jakiego typu placówkach stacjonarnych głównie planujesz zrobić świąteczne zakupy?”, mogąc wybrać maksymalnie trzy, 93,6% badanych wskazało dyskonty typu Lidl, Biedronka, Aldi czy Netto – jest to spadek o 1,2 p.p. w porównaniu do 2023 roku.
Drugą najczęściej wskazywaną odpowiedzią były supermarkety (np. POLOmarket, Dino czy Lewiatan), które osiągnęły wynik 22,4%, notując przy tym wzrost o 3,5 p.p. Podium najczęściej wybieranych placówek stacjonarnych zamykają hipermarkety (np. Auchan, Kaufland czy Carrefour) z wynikiem 14,8%, co oznacza spadek o 7,2 p.p. w stosunku do 2023 roku. Więcej osób, to znaczy 14,5% (wzrost o 0,7 p.p.), planowało dokonać wielkanocnych zakupów na targowiskach lub bazarach.
Badani konsumenci udzielili też odpowiedzi na pytanie, kiedy zamierzają dokonywać zakupów świątecznych. Największa część z nich – 29,7% (spadek o 0,4 p.p w porównaniu do 2023 roku) – odpowiedziała, że planuje je zrobić na tydzień przed Wielkanocą. 22,7% badanych Polaków (spadek o 3,9 p.p.) zamierzała zacząć zakupy dwa tygodnie przed świętami, a 21,8% (spadek o 0,8 p.p.) na kilka dni przed Wielkanocą. Najmniej, bo zaledwie 0,5% (wzrost o 0,1 p.p.), pytanych krajanów w ogóle nie chciała robić zakupów świątecznych.
Podczas badania Polacy odpowiadali też na pytanie – mogąc wybrać maksymalnie 3 odpowiedzi – „Co w tym roku najbardziej wpłynie na Twoją decyzję o wyborze produktów spożywczych podczas świątecznych zakupów?”. Najwięcej, bo 58,3%, głosów (spadek o 15,8 p.p. w porównaniu do 2023 roku) zebrała „cena”, a kolejno „promocja” z 48,7% odpowiedzi (wzrost o 0,3 p.p.). Podium zamyka „jakość”, którą wybrało 41,2% ankietowanych krajanów (spadek o 12,1 p.p.). Trzy najrzadziej wskazywane odpowiedzi to „brak kolejek w sklepie” (4,3% odpowiedzi, wzrost o 1,9 p.p.), „reklama” (2,9% głosów, wzrost o 1 p.p.) oraz „możliwość negocjacji ceny” (0,7% wyników, spadek o 0,2 p.p.).
Jajko, czyli król Wielkanocy
Jajko to najważniejszy element Wielkanocy – króluje nie tylko na stołach, ale także w świątecznych koszyczkach. Jego ogromna rola wiąże się z symboliką: jest ściśle związane z koncepcją Zmartwychwstania Jezusa, oznaczając triumf życia nad śmiercią. Tak więc jajko jest nieodwołalnym królem Wielkanocy: można je spotkać na świątecznym stole w wersji faszerowanej, jako dodatek do żuru i innych potraw, znajdzie się też w koszyczku wielkanocnym – również w formie wielobarwnych pisanek – a nawet na sklepowych półkach pod postacią czekoladowych słodkości.
Z uwagi na zwiększone zainteresowanie jajkami w okresie wielkanocnym jest to jeden z produktów, którego nie może zabraknąć w żadnym sklepie spożywczym. Polacy chętnie sięgają po jajka nie tylko podczas Wielkanocy, ale również na co dzień. Niestety, z roku na rok ich cena idzie w górę i obecnie za jedną sztukę trzeba zapłacić 1-1,5 zł. Taka sytuacja z pewnością ma wpływ na zmniejszenie konsumpcji jaj w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Dokładne dane na ten temat znajdują się w raporcie „Polski rynek jaj 2024 a tranzycja do chowu bezklatkowego”, opracowanego przez międzynarodową organizację Compassion in World Farming we współpracy z Credit Agricole Bank Polska.
„Konsumpcja jaj na mieszkańca w Polsce od lat się obniża. Podczas gdy w 2011 r. w gospodarstwach domowych spożywało się na osobę jeszcze 150 jaj rocznie, o tyle w 2023 roku było to już tylko 131 jaj rocznie” – czytamy w raporcie. Oznacza to, że statystyczny Polak zjada średnio 3 jajka tygodniowo. Z raportu można dowiedzieć się również, co – zdaniem ekspertów – stoi za wzrostem cen jajek. Takich powodów jest kilka, a pierwszy z nich to ptasia grypa, która pojawiła się jesienią 2024 roku, a pod jego koniec można było zaobserwować wyraźny wzrost dynamiki zakażeń w Europie Południowo-Wschodniej i Centralnej, również w Polsce. Taka sytuacja spowodowała spadek liczby młodych kur wprowadzanych na rynek – a tym samym zmniejszenie produkcji jaj. Kolejnym czynnikiem, który w niemałym stopniu wpłynął na wzrost ceny produktu, były rosnące koszty pasz dla zwierząt – to zaś przekłada się na wzrost cen produktu finalnego.
Mimo że Polacy nie należą do przodowników w zakresie konsumpcji jaj, to jednak zaliczają się do ich czołowych, europejskich producentów. Z wyżej przytoczonego raportu wynika, że w 2023 r. wyprodukowaliśmy 8,2% ogólnej liczby jaj w UE, zajmując przy tym 5. miejsce w Europie. Oprócz tego Polska jest jednym z głównych eksporterów jaj w Unii Europejskiej i w 2023 roku zajęła drugie miejsce, stanowiąc 15,2% całego eksportu. Mówiąc o produkcji jaj w Polsce, warto również wspomnieć o systemie chowu klatkowego.
„W ostatniej dekadzie wśród konsumentów wzrosła świadomość dotycząca żywności i jej pochodzenia ze względu na troskę o dobrostan zwierząt, zdrowie ludzi i środowisko. Wobec rosnącej potrzeby poprawy dobrostanu zwierząt i częstszego wybierania przez konsumentów zrównoważonej żywności, firmy coraz więcej inwestują w humanitarne traktowanie zwierząt hodowlanych. Jednocześnie zauważamy wzrost liczby firm, które zarówno podejmują zobowiązania dotyczące chowu bezklatkowego, jak i faktycznie je wypełniają” – czytamy w raporcie.
System klatkowy wciąż jest najbardziej rozpowszechnionym, jednak optymistyczny jest fakt, że odsetek kur trzymanych w klatkach stopniowo maleje – w 2023 roku wynosił on 70%, jednak jeszcze trzy lata wcześniej – to jest w 2020 roku – utrzymywał się na poziomie 81%. Inne systemy hodowli kur to chów ściółkowy (jaja oznaczone kodem 2), wolnowybiegowy (kod 1) oraz ekologiczny (kod 0). Zauważalny jest także zwiększony udział jaj z systemu bezklatkowego w strukturze sprzedaży – w 2020 roku stanowił on 23% całkowitej sprzedaży jaj, natomiast w 2023 roku wzrósł do 59%.
Nierozerwalne trio: żurek, kiełbasa i chrzan
Jak już zostało wspomniane, podczas Wielkanocy pierwsze skrzypce grają jaja w najróżniejszej postaci. Potwierdzają to badania Barometru Providenta, z których wynika, że największa liczba badanych Polaków – to znaczy 84,6% – nie wyobraża sobie bez nich świąt. Drugie miejsce w rankingu obowiązkowych pozycji wielkanocnych zajęła biała kiełbasa, którą wskazało 56,9% ankietowanych. Na trzecim miejscu uplasował się żurek z 53% głosów, a cały ranking najbardziej symbolicznych, wytrawnych potraw zamykają różnego rodzaju wędliny, na które wskazało 49% respondentów.
Aby powstał aromatyczny, gęsty i pyszny żurek, nie może w nim zabraknąć chrzanu. Warto przy tym dodać, że jest on nie tylko niezbędnym składnikiem tej tradycyjnej zupy, ale również elementem wielkanocnego koszyczka – to symbol pokonania męki Jezusa i zwycięstwa nad żalem. Chrzan jest jednym z głównych symboli Wielkanocy – nic więc dziwnego, że wraz ze zbliżającymi się świętami jego dostępność rośnie.
„Chrzan jest dostępny średnio niemal w 80% sklepów małoformatowych do 300 mkw., natomiast w okresie świątecznym zwiększa się dostępność do poziomu nawet 9/10 sklepów małoformatowych. Średnio w tych sklepach występują jego dwa warianty i tak jak w przypadku dystrybucji w okresie świąt wielkanocnych liczba ta wzrasta do 3 wariantów. Ilość sprzedanych opakowań w marcu oraz kwietniu odpowiada łącznie za ponad 1/3 całkowitej ilości sprzedanych opakowań w ciągu całego roku. Drugim okresem o wysokich udziałach jest grudzień, gdzie udział w ilości sprzedanych opakowań wyniósł około 15% całorocznej sprzedaży” – mówi Łukasz Macheta, analityk danych w CMR.
Z danych opracowanych przez instytut wynika też, że – w porównaniu do 2023 roku – średnia cena chrzanu w 2024 roku wzrosła o około 5%. Towarzyszył temu spadek liczby sprzedanych opakowań i transakcji na poziomie – 8%. Największymi producentami chrzanu w omawianym okresie były firmy: Polonaise, której udział w liczbie sprzedanych opakowań w sklepach małoformatowych do 300 mkw. utrzymał się na poziomie 26%, Maspex z wynikiem 24% oraz Prymat – 11%.
Kluczowym elementem żurku jest też kiełbasa – zarówno biała, jak i zwykła. Bogata wkładka mięsna nie jest bez znaczenia: zupa symbolizuje bowiem zakończenie postu. W okresie poprzedzającym Wielkanoc sprzedaż kiełbas naturalnie więc wzrasta. Jak wynika z danych CMR, w 2023 roku udział wartości sprzedaży kiełbasy w supermarketach wzrósł o 20%, natomiast w sklepach małoformatowych do 300 mkw. o 9%. Nie można ukryć, że sprawcą takiej sytuacji był również wzrost cen.
„W sklepach małoformatowych za kilogram kiełbasy paczkowanej należało w 2023 roku zapłacić już ponad 33,60 zł – o 20% więcej niż rok wcześniej. Najbardziej w tym kanale zdrożały kiełbasy paczkowane białe (o 29%), a najmniej – kiełbasy podwawelskie (o 11%). Z kolei w supermarketach średnia cena za kilogram kiełbas paczkowanych wzrosła o 15% do poziomu 28,60 zł. Tu również najmocniej zdrożały warianty białe (o 27%), najwolniej rosły zaś ceny kiełbas cienkich – w 2023 r. były o 15% droższe niż w 2022 r.” – precyzuje Nikodem Pankowiak, analityk danych w CMR.
Konsumenci kiełbasy paczkowane znajdą w 4 na 10 sklepów małego formatu i w każdym supermarkecie. Problemy z dostępnością dotyczą paczkowanych kiełbas białych – klienci mogą je znaleźć w lodówkach co trzeciego supermarketu i zaledwie jednego na 25 sklepów małoformatowych do 300 mkw. Osiągalność tego rodzaju kiełbas naturalnie wzrasta w okresie świąt wielkanocnych.
Przygotowania do Wielkanocy czas zacząć! Marzec to najwyższa pora, aby zatowarować sklepowe półki świątecznymi niezbędnikami – zarówno daniami gotowymi, jak i komponentami niezastąpionymi w przygotowywaniu wielkanocnych smakołyków. Nieodłącznym elementem świątecznego posiłku są też desery, do których przygotowania niezbędne będą twarogi, śmietany czy kakao. Nie można też zapomnieć o kawie i herbacie, które są zwieńczeniem wspaniałego posiłku. Wielu Polaków świąteczne zakupy rozpoczyna z dużym wyprzedzeniem, dlatego warto zadbać o to, aby konsumenci mieli szeroki wybór wszystkiego, co niezbędne.
Katarzyna Jastrzębska
Redaktor
1 źródło: Barometr Providenta – badanie zostało zrealizowane przez Danae sp. z o.o. metodą CAWI na próbie N=1008 dorosłych Polaków, w lutym 2024 r.
2 źródło: Badanie przeprowadzone przez UCE Research i Grupę Offerista w dniach 13-14.03.2024 roku metodą CAWI (Computer Assisted Web Interview) na próbie 1007 dorosłych Polaków (PAP).
3 źródło: Raport „Plany zakupowe Polaków na Wielkanoc 2024” Blix i UCE Research.
Wielkanoc to obok Bożego Narodzenia jeden z najważniejszych okresów sprzedażowych produktów z najróżniejszych kategorii – przygotowanie tradycyjnych, smakowitych potraw i ugoszczenie przy świątecznym stole rodziny i bliskich wymaga dużych zakupów, do których Polacy najczęściej przygotowują się z wyprzedzeniem. Czego nie może zabraknąć na wielkanocnych stołach i ile krajanie wydają na zakupy w tym okresie?
Wielkanocne wydatki Polaków
Choć szalejąca od kilku lat inflacja powoli zaczyna hamować, to Polacy zdążyli odczuć jej skutki w swoich portfelach. Nic więc dziwnego, że starają się ograniczyć koszty nie tylko codziennych wydatków, ale także tych wielkanocnych. Z Barometru Providenta1 wynika, że w 2024 roku krajanie planowali wydać na zakupy wielkanocne średnio 568,8 zł, czyli o 30 zł mniej niż w 2023 roku. Jednak zamiary to jedno, a rzeczywistość drugie – niemal połowa ankietowanych twierdziła, że na święta wielkanocne wyda mniej więcej tyle samo, co na te rok wcześniej, a ponad 25% przewidywała, że Wielkanoc 2024 będzie jeszcze kosztowniejsza niż poprzednia.
Przeszło 82% osób, które zakładały, że na święta wielkanocne wydadzą więcej, zadeklarowało, że głównym powodem takiej sytuacji jest inflacja oraz podwyżka cen produktów. Z kolei ci, którzy prognozowali podobne lub niższe wydatki związane z Wielkanocą w porównaniu do tych wcześniejszych, twierdzili, że jest to zasługa odpowiedniego zarządzania budżetem.
Z danych przedstawionych w Barometrze Providenta wynika, że 56,3% respondentów planowało utrzymać wydatki związane z Wielkanocą na podobnym poziomie, co w poprzednich latach. Z tej grupy 31,4% osób zamierzało zaoszczędzić, nabywając tańsze zamienniki produktów, 32% zadecydowało, że nie kupi wszystkich potrzebnych do przygotowania Wielkanocy produktów, zaś 30% planowało skorzystać z promocji. Niemal 20% respondentów zamierzało ograniczyć wydatki, celebrując święta w mniejszym gronie.
A ile dokładnie Polacy planowali wydać na zorganizowanie Wielkanocy w 2024 roku? Na to pytanie odpowiada badanie przeprowadzone przez UCE Research i Grupę Offerista2. Wynika z niego, że najwięcej, bo 17,3%, badanych na żywnościowe produkty wielkanocne zamierzało wydać 200-300 zł w przeliczeniu na jedną osobę. Autorzy badania zauważyli też, że taką kwotę deklarowali przede wszystkim mężczyźni z wyższym wykształceniem w wieku 75-80 lat, których dochody netto utrzymywały się na poziomie 3000-4999 zł.
13,9% respondentów deklarowało, że na spożywcze zakupy wielkanocne wyda ponad 500 zł w przeliczeniu na jedną osobę – była to najwyższa ze wskazanych kwot. 13,4% badanych przyznało, że nie wie jeszcze dokładnie, ile wyda na zakupy żywnościowe z okazji Wielkanocy 2024 roku. 12,5% badanych planowało przeznaczyć 150-200 zł w przeliczeniu na jedną osobę, 10,7% 300-400 zł, niecałe 10% ankietowanych wskazało kwotę 400-500 zł, a ponad 17% zamierzało przeznaczyć na zakupy spożywcze związane ze świętami wielkanocnymi nie więcej niż 150 zł na osobę.
Jak Wielkanoc to tylko do...
... Lidla, Biedronki czy jeszcze gdzieś indziej? Odpowiedzi na to pytanie udziela raport „Plany zakupowe Polaków na Wielkanoc 2024”3. Wzięli w nim udział respondenci, którzy odpowiadają za codzienne zakupy w swoich gospodarstwach domowych, korzystając przy tym z gazetek promocyjnych na smartfonach. Wynika z niego, że zakupów wielkanocnych dokonują w różnych kanałach sprzedaży, jednak najwięcej z nich wybiera dyskonty. W odpowiedzi na zawarte w raporcie pytanie: „W jakiego typu placówkach stacjonarnych głównie planujesz zrobić świąteczne zakupy?”, mogąc wybrać maksymalnie trzy, 93,6% badanych wskazało dyskonty typu Lidl, Biedronka, Aldi czy Netto – jest to spadek o 1,2 p.p. w porównaniu do 2023 roku.
Drugą najczęściej wskazywaną odpowiedzią były supermarkety (np. POLOmarket, Dino czy Lewiatan), które osiągnęły wynik 22,4%, notując przy tym wzrost o 3,5 p.p. Podium najczęściej wybieranych placówek stacjonarnych zamykają hipermarkety (np. Auchan, Kaufland czy Carrefour) z wynikiem 14,8%, co oznacza spadek o 7,2 p.p. w stosunku do 2023 roku. Więcej osób, to znaczy 14,5% (wzrost o 0,7 p.p.), planowało dokonać wielkanocnych zakupów na targowiskach lub bazarach.
Badani konsumenci udzielili też odpowiedzi na pytanie, kiedy zamierzają dokonywać zakupów świątecznych. Największa część z nich – 29,7% (spadek o 0,4 p.p w porównaniu do 2023 roku) – odpowiedziała, że planuje je zrobić na tydzień przed Wielkanocą. 22,7% badanych Polaków (spadek o 3,9 p.p.) zamierzała zacząć zakupy dwa tygodnie przed świętami, a 21,8% (spadek o 0,8 p.p.) na kilka dni przed Wielkanocą. Najmniej, bo zaledwie 0,5% (wzrost o 0,1 p.p.), pytanych krajanów w ogóle nie chciała robić zakupów świątecznych.
Podczas badania Polacy odpowiadali też na pytanie – mogąc wybrać maksymalnie 3 odpowiedzi – „Co w tym roku najbardziej wpłynie na Twoją decyzję o wyborze produktów spożywczych podczas świątecznych zakupów?”. Najwięcej, bo 58,3%, głosów (spadek o 15,8 p.p. w porównaniu do 2023 roku) zebrała „cena”, a kolejno „promocja” z 48,7% odpowiedzi (wzrost o 0,3 p.p.). Podium zamyka „jakość”, którą wybrało 41,2% ankietowanych krajanów (spadek o 12,1 p.p.). Trzy najrzadziej wskazywane odpowiedzi to „brak kolejek w sklepie” (4,3% odpowiedzi, wzrost o 1,9 p.p.), „reklama” (2,9% głosów, wzrost o 1 p.p.) oraz „możliwość negocjacji ceny” (0,7% wyników, spadek o 0,2 p.p.).
Jajko, czyli król Wielkanocy
Jajko to najważniejszy element Wielkanocy – króluje nie tylko na stołach, ale także w świątecznych koszyczkach. Jego ogromna rola wiąże się z symboliką: jest ściśle związane z koncepcją Zmartwychwstania Jezusa, oznaczając triumf życia nad śmiercią. Tak więc jajko jest nieodwołalnym królem Wielkanocy: można je spotkać na świątecznym stole w wersji faszerowanej, jako dodatek do żuru i innych potraw, znajdzie się też w koszyczku wielkanocnym – również w formie wielobarwnych pisanek – a nawet na sklepowych półkach pod postacią czekoladowych słodkości.
Z uwagi na zwiększone zainteresowanie jajkami w okresie wielkanocnym jest to jeden z produktów, którego nie może zabraknąć w żadnym sklepie spożywczym. Polacy chętnie sięgają po jajka nie tylko podczas Wielkanocy, ale również na co dzień. Niestety, z roku na rok ich cena idzie w górę i obecnie za jedną sztukę trzeba zapłacić 1-1,5 zł. Taka sytuacja z pewnością ma wpływ na zmniejszenie konsumpcji jaj w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Dokładne dane na ten temat znajdują się w raporcie „Polski rynek jaj 2024 a tranzycja do chowu bezklatkowego”, opracowanego przez międzynarodową organizację Compassion in World Farming we współpracy z Credit Agricole Bank Polska.
„Konsumpcja jaj na mieszkańca w Polsce od lat się obniża. Podczas gdy w 2011 r. w gospodarstwach domowych spożywało się na osobę jeszcze 150 jaj rocznie, o tyle w 2023 roku było to już tylko 131 jaj rocznie” – czytamy w raporcie. Oznacza to, że statystyczny Polak zjada średnio 3 jajka tygodniowo. Z raportu można dowiedzieć się również, co – zdaniem ekspertów – stoi za wzrostem cen jajek. Takich powodów jest kilka, a pierwszy z nich to ptasia grypa, która pojawiła się jesienią 2024 roku, a pod jego koniec można było zaobserwować wyraźny wzrost dynamiki zakażeń w Europie Południowo-Wschodniej i Centralnej, również w Polsce. Taka sytuacja spowodowała spadek liczby młodych kur wprowadzanych na rynek – a tym samym zmniejszenie produkcji jaj. Kolejnym czynnikiem, który w niemałym stopniu wpłynął na wzrost ceny produktu, były rosnące koszty pasz dla zwierząt – to zaś przekłada się na wzrost cen produktu finalnego.
Mimo że Polacy nie należą do przodowników w zakresie konsumpcji jaj, to jednak zaliczają się do ich czołowych, europejskich producentów. Z wyżej przytoczonego raportu wynika, że w 2023 r. wyprodukowaliśmy 8,2% ogólnej liczby jaj w UE, zajmując przy tym 5. miejsce w Europie. Oprócz tego Polska jest jednym z głównych eksporterów jaj w Unii Europejskiej i w 2023 roku zajęła drugie miejsce, stanowiąc 15,2% całego eksportu. Mówiąc o produkcji jaj w Polsce, warto również wspomnieć o systemie chowu klatkowego.
„W ostatniej dekadzie wśród konsumentów wzrosła świadomość dotycząca żywności i jej pochodzenia ze względu na troskę o dobrostan zwierząt, zdrowie ludzi i środowisko. Wobec rosnącej potrzeby poprawy dobrostanu zwierząt i częstszego wybierania przez konsumentów zrównoważonej żywności, firmy coraz więcej inwestują w humanitarne traktowanie zwierząt hodowlanych. Jednocześnie zauważamy wzrost liczby firm, które zarówno podejmują zobowiązania dotyczące chowu bezklatkowego, jak i faktycznie je wypełniają” – czytamy w raporcie.
System klatkowy wciąż jest najbardziej rozpowszechnionym, jednak optymistyczny jest fakt, że odsetek kur trzymanych w klatkach stopniowo maleje – w 2023 roku wynosił on 70%, jednak jeszcze trzy lata wcześniej – to jest w 2020 roku – utrzymywał się na poziomie 81%. Inne systemy hodowli kur to chów ściółkowy (jaja oznaczone kodem 2), wolnowybiegowy (kod 1) oraz ekologiczny (kod 0). Zauważalny jest także zwiększony udział jaj z systemu bezklatkowego w strukturze sprzedaży – w 2020 roku stanowił on 23% całkowitej sprzedaży jaj, natomiast w 2023 roku wzrósł do 59%.
Nierozerwalne trio: żurek, kiełbasa i chrzan
Jak już zostało wspomniane, podczas Wielkanocy pierwsze skrzypce grają jaja w najróżniejszej postaci. Potwierdzają to badania Barometru Providenta, z których wynika, że największa liczba badanych Polaków – to znaczy 84,6% – nie wyobraża sobie bez nich świąt. Drugie miejsce w rankingu obowiązkowych pozycji wielkanocnych zajęła biała kiełbasa, którą wskazało 56,9% ankietowanych. Na trzecim miejscu uplasował się żurek z 53% głosów, a cały ranking najbardziej symbolicznych, wytrawnych potraw zamykają różnego rodzaju wędliny, na które wskazało 49% respondentów.
Aby powstał aromatyczny, gęsty i pyszny żurek, nie może w nim zabraknąć chrzanu. Warto przy tym dodać, że jest on nie tylko niezbędnym składnikiem tej tradycyjnej zupy, ale również elementem wielkanocnego koszyczka – to symbol pokonania męki Jezusa i zwycięstwa nad żalem. Chrzan jest jednym z głównych symboli Wielkanocy – nic więc dziwnego, że wraz ze zbliżającymi się świętami jego dostępność rośnie.
„Chrzan jest dostępny średnio niemal w 80% sklepów małoformatowych do 300 mkw., natomiast w okresie świątecznym zwiększa się dostępność do poziomu nawet 9/10 sklepów małoformatowych. Średnio w tych sklepach występują jego dwa warianty i tak jak w przypadku dystrybucji w okresie świąt wielkanocnych liczba ta wzrasta do 3 wariantów. Ilość sprzedanych opakowań w marcu oraz kwietniu odpowiada łącznie za ponad 1/3 całkowitej ilości sprzedanych opakowań w ciągu całego roku. Drugim okresem o wysokich udziałach jest grudzień, gdzie udział w ilości sprzedanych opakowań wyniósł około 15% całorocznej sprzedaży” – mówi Łukasz Macheta, analityk danych w CMR.
Z danych opracowanych przez instytut wynika też, że – w porównaniu do 2023 roku – średnia cena chrzanu w 2024 roku wzrosła o około 5%. Towarzyszył temu spadek liczby sprzedanych opakowań i transakcji na poziomie – 8%. Największymi producentami chrzanu w omawianym okresie były firmy: Polonaise, której udział w liczbie sprzedanych opakowań w sklepach małoformatowych do 300 mkw. utrzymał się na poziomie 26%, Maspex z wynikiem 24% oraz Prymat – 11%.
Kluczowym elementem żurku jest też kiełbasa – zarówno biała, jak i zwykła. Bogata wkładka mięsna nie jest bez znaczenia: zupa symbolizuje bowiem zakończenie postu. W okresie poprzedzającym Wielkanoc sprzedaż kiełbas naturalnie więc wzrasta. Jak wynika z danych CMR, w 2023 roku udział wartości sprzedaży kiełbasy w supermarketach wzrósł o 20%, natomiast w sklepach małoformatowych do 300 mkw. o 9%. Nie można ukryć, że sprawcą takiej sytuacji był również wzrost cen.
„W sklepach małoformatowych za kilogram kiełbasy paczkowanej należało w 2023 roku zapłacić już ponad 33,60 zł – o 20% więcej niż rok wcześniej. Najbardziej w tym kanale zdrożały kiełbasy paczkowane białe (o 29%), a najmniej – kiełbasy podwawelskie (o 11%). Z kolei w supermarketach średnia cena za kilogram kiełbas paczkowanych wzrosła o 15% do poziomu 28,60 zł. Tu również najmocniej zdrożały warianty białe (o 27%), najwolniej rosły zaś ceny kiełbas cienkich – w 2023 r. były o 15% droższe niż w 2022 r.” – precyzuje Nikodem Pankowiak, analityk danych w CMR.
Konsumenci kiełbasy paczkowane znajdą w 4 na 10 sklepów małego formatu i w każdym supermarkecie. Problemy z dostępnością dotyczą paczkowanych kiełbas białych – klienci mogą je znaleźć w lodówkach co trzeciego supermarketu i zaledwie jednego na 25 sklepów małoformatowych do 300 mkw. Osiągalność tego rodzaju kiełbas naturalnie wzrasta w okresie świąt wielkanocnych.
Przygotowania do Wielkanocy czas zacząć! Marzec to najwyższa pora, aby zatowarować sklepowe półki świątecznymi niezbędnikami – zarówno daniami gotowymi, jak i komponentami niezastąpionymi w przygotowywaniu wielkanocnych smakołyków. Nieodłącznym elementem świątecznego posiłku są też desery, do których przygotowania niezbędne będą twarogi, śmietany czy kakao. Nie można też zapomnieć o kawie i herbacie, które są zwieńczeniem wspaniałego posiłku. Wielu Polaków świąteczne zakupy rozpoczyna z dużym wyprzedzeniem, dlatego warto zadbać o to, aby konsumenci mieli szeroki wybór wszystkiego, co niezbędne.
Katarzyna Jastrzębska
Redaktor
1 źródło: Barometr Providenta – badanie zostało zrealizowane przez Danae sp. z o.o. metodą CAWI na próbie N=1008 dorosłych Polaków, w lutym 2024 r.
2 źródło: Badanie przeprowadzone przez UCE Research i Grupę Offerista w dniach 13-14.03.2024 roku metodą CAWI (Computer Assisted Web Interview) na próbie 1007 dorosłych Polaków (PAP).
3 źródło: Raport „Plany zakupowe Polaków na Wielkanoc 2024” Blix i UCE Research.
