Detaliści powinni już teraz rozpocząć przygotowania do nadchodzących świąt. Warto odpowiednio wcześniej zatowarować sklep, aby klienci mogli znaleźć wszystkie potrzebne produkty. Należy pamiętać, że część osób planuje przygotowania z dużym wyprzedzeniem, a pozostali zostawiają je na ostatnią chwilę.
Ranking ciast
Ciasta goszczą na wielkanocnych stołach większości Polaków. Z sondażu przeprowadzonego przez Centrum Badawczo-Rozwojowe Biostat na zlecenie marki Kasia w 2024 roku1 wynika, że słodkie wypieki pojawiają się u 97,4% badanych i oczywiście zazwyczaj nie kończy się na jednym rodzaju. Ponad połowa ankietowanych wskazała, że są to co najmniej 3 propozycje. A jakie?
Wśród wielkanocnych ciast zmieniła się pozycja lidera. Jeszcze niedawno większość Polaków nie mogła wyobrazić sobie tych świąt przede wszystkim bez mazurka. Jednak ostatnie badania Biostat wykazały, że preferencje konsumentów uległy zmianie. W ubiegłym roku za ulubiony wypiek Polacy uznali sernik – wskazało tak 31% badanych. Wspomniany mazurek znalazł się dopiero na trzeciej pozycji z blisko 22% poparciem. Wiceliderem zestawienia została natomiast babka. Rzadziej wybiera się takie ciasta, jak makowiec, keks czy pascha.
Sernik jest też wypiekiem docenianym na arenie międzynarodowej. W rankingu „Top 100 Cakes in the World”2, przygotowanym przez Taste Atlas w 2024 r., zajął zaszczytne, pierwsze miejsce. Autorzy zestawienia opisują go jako ciasto wywodzące się z tradycji chrześcijańskich i żydowskich. Uważa się, że pierwszy sernik w Polsce powstał w XVII wieku, kiedy to król Jan III Sobieski przywiózł przepis po zwycięstwie w bitwie pod Wiedniem. Dlatego sernik, który zagościł w Polsce, określono mianem wiedeńskiego. Później mieszkańcy Krakowa dodali do niego charakterystyczną, kratkową polewę i dzięki temu stworzyli swoją wersję sernika krakowskiego.
Tradycyjnie ciasto to składa się wyłącznie z mielonego twarogu i dużej ilości bakalii. Piecze się je bez spodu, tylko z masą serową i dodatkami. Istnieje jednak wiele odmian sernika – zarówno pieczonych, jak i niepieczonych. Niektóre składają się z kruchego ciasta lub biszkoptu, inne są pokryte galaretką i owocami lub czekoladą. Ciasto może mieć też różnorodne dodatki – często są to skórka pomarańczowa lub cytrynowa.
To, co najbardziej dzieli fanów sernika, to rodzynki. Część osób uważa, że wersja z suszonymi winogronami jest o wiele lepsza niż ta bez nich. Po przeciwnej stronie stoją ci, którzy wypieku z tym dodatkiem nawet nie chcą spróbować. Sernik z rodzynkami czy bez? Zdania z pewnością pozostaną podzielone, ale warto jednak zauważyć, że tradycyjny przepis zakłada dodatek tych bakalii.
Wróćmy jednak do zestawienia Taste Atlas, bo znalazły się w nim jeszcze inne polskie wypieki. 7. miejsce zajął jabłecznik. Choć to ciasto nie kojarzy się ze świętami wielkanocnymi, to jednak są domy, w których przyrządza się je na tę okazję. W rankingu znalazły się także: podlaski marcinek, karpatka, sękacz, kołocz śląski, piernik i kremówka.
„Jeszcze jeden serniczek”
Tradycyjne ciasta na Wielkanoc bez wątpienia są bardzo smaczne, ale też wyjątkowo kaloryczne. A dodatkowo rzadko kiedy przy świątecznym stole próbuje się tylko jednego rodzaju czy sięga po pojedynczy kawałek swojego ulubionego wypieku. Istnieją jednak sposoby na to, aby słodkie ciasta były i smaczne, i nieco zdrowsze, bo jak wynika z danych Mintel, odpowiednie odżywianie to priorytet znacznej części Polaków.
„Zdrowy styl życia i odżywiania pozostaje w centrum zainteresowań znacznej grupy konsumentów. Dane Mintel wskazują, że dwie trzecie respondentów w Polsce deklaruje, że stara się jeść zdrowo przez większość czasu lub cały czas” – komentuje Honorata Jarocka, Associate Director w Mintel.
Aby mieć pełną kontrolę nad tym, co i w jakich ilościach trafia do wypieków, najlepiej przyrządzić je samodzielnie. I właśnie taki sposób wybiera większość Polaków. Zgodnie z badaniami Biostat3 w ubiegłym roku blisko 42% badanych planowało podać na Wielkanoc wyłącznie samodzielnie upieczone ciasta. Takiej odpowiedzi najczęściej udzielali mieszkańcy małopolskiego, lubuskiego i warmińsko-mazurskiego. 30% ankietowanych deklarowało, że część upiecze sama, ale niektóre kupi w sklepach. Co 5. badany chciał wszystkie wypieki nabyć w różnych placówkach handlowych.
Przygotowując ciasta własnoręcznie, można je nieco „odchudzić” – dodając mniejszą ilość cukru, słodkiej masy czy masła. Niektóre składniki można także zastąpić innymi – cukier wymienić na słodzik, np. ksylitol, a białą mąkę na tę pełnoziarnistą. A jak wygląda kaloryczność wielkanocnych ciast?
Mazurek bardzo często pojawia się na świątecznych stołach Polaków. To wypiek, który najczęściej składa się z warstwy ciasta i słodkiej masy, np. kajmakowej lub orzechowej, przyozdobionej polewami i dużą ilością bakalii. To te ostatnie sprawiają, że mazurek zyskuje zdrowy element. Poza tym to prawdziwa bomba kaloryczna, najprawdopodobniej największa wśród wielkanocnych ciast. Przyjmuje się, że porcja 100 g zapewnia 450-475 kcal.
Z kolei sernik, choć zazwyczaj tłusty, zawiera także sporo składników, które po zjedzeniu kilku porcji tłumią wyrzuty sumienia. Deser ten zapewnia sporo białka i wapnia, ponadto dostarcza związków mineralnych z dodanych bakalii. Szacuje się, że 100 g takiego przysmaku bez innych dodatków dostarcza 330-360 kcal.
Najlepiej pod względem kaloryczności prezentują się wypieki drożdżowe, takie jak babka, keks i makowiec. Oczywiście, jeśli doda się do nich dużą ilość orzechów, wartość ta wzrośnie. Babka zawiera najmniej zdrowych elementów, z kolei masa makowa i bakalie, składające się na keks i makowiec, to najzdrowsze składniki omawianych ciast.
Słodkie elementy wielkanocnego koszyka
Polacy są przywiązani do wielu okołoświątecznych zwyczajów. A jakie są słodkie tradycje związane z Wielkanocą?
Z tym świętem kojarzy się przede wszystkim koszyczek ze święconką. Tradycyjnie wykłada się go białą serwetką i przyozdabia gałązkami bukszpanu, który symbolizuje wieczne życie, ponieważ zachowuje na zimę zielone liście. Wkłada się do niego m.in. jajka, chleb, sól, wędlinę oraz słodkie elementy, tj. baranka i babkę wielkanocną czy czekoladowe zające.
Kiedyś baranki wykonywało się głównie z masła lub ciasta. Obecnie najczęściej spotyka się wersje z białej czekolady lub cukru. Ten element święconki symbolizuje Chrystusa – łagodnego, pokornego i złożonego w ofierze.
Z kolei babka wielkanocna symbolizuje dostatek, zaradność, talent i umiejętności, nie tylko te kulinarne. Ze względu na swoją symbolikę powinna być wykonana własnoręcznie. Dodatkowo słodycz ma wynagradzać przetrwanie Wielkiego Postu.
Czekoladowy zając to stosunkowo nowy element wielkanocnego koszyka. Jest symbolem płodności i sił witalnych, a tym samym nowego życia.
Prezent na zajączka
Wielkanoc to także czas na przygotowanie drobnych upominków. W wielu regionach Polski przyjęło się, że przynosi je zajączek i chowa je w różnych miejscach. Dlatego, zgodnie z tradycją, tuż po wielkanocnym śniadaniu dzieci wyruszają na poszukiwania prezentów ukrytych w domu lub ogrodzie. Według innego zwyczaju zajączek zostawia podarunki pod poduszką, podobnie jak 6 grudnia robi to św. Mikołaj.
A dlaczego przyjęło się, że to zajączek przynosi upominki? Ma to swoje źródło w tradycjach pogańskich, kiedy zając uznawany był za symbol odradzającej się przyrody. To dlatego, że w przedwiośniu zwierzęta te są wyjątkowo aktywne i można je często zobaczyć na polach czy łąkach. Widok ten skojarzono właśnie z Wielkanocą. Także w kulturze anglosaskiej i germańskiej bogini wiosny Eostre przyjmowała postać zająca. To właśnie od jej imienia powstała nazwa tego święta – angielska nazwa Wielkanocy to Easter.
Zwyczaj wręczania prezentów w Polsce pojawił się początkowo głównie na Śląsku i w Wielkopolsce, a z czasem rozprzestrzenił się na cały kraj. Choć z pewnością nie jest tak popularny, jak ten bożonarodzeniowy, to z biegiem lat zyskuje na znaczeniu.
Zajączek, podobnie jak św. Mikołaj, ma swoje miasteczko. Ostereistedt, po polsku „Pisankowe miasteczko”, mieści się w Dolnej Saksonii i to tam dzieci z całego świata mogą pisać listy do wielkanocnego zwierzęcia z prośbą o wymarzony prezent. Podobno wymaganiem jest odręczne pismo i nadanie tradycyjną pocztą.
Tymi drobnymi upominkami, które ukrywa się w domu lub w ogrodzie, są najczęściej czekoladowe słodkości – jajka, baranki czy kurczaczki. W okresie okołowielkanocnym w niemal każdym sklepie można znaleźć słodycze w świątecznej oprawie – z motywami bazi, kolorowych pisanek, łąk czy samych zajączków. Poza łakociami można schować także np. niewielkie zabawki lub świąteczne ozdoby, takie jak styropianowe jajka, które później można własnoręcznie pomalować i ozdobić nimi wielkanocny stół.
Jednak nie tylko dzieci otrzymują tego dnia podarunki. Wymieniają się nimi także dorośli – wręczają je swoim rodzicom, dziadkom czy znajomym. Często są to również słodycze czekoladowe w świątecznych formach.
Popularność prezentów „na zajączka” w Polsce sprawdzono na zlecenie PayPo4. Z badania wynika, że w ubiegłym roku przed Wielkanocą 37% ankietowanych planowało kupić upominki z okazji świąt. 51% nie zakładało tego, a 12% jeszcze nie podjęło decyzji. Najczęściej kupowanymi prezentami były właśnie słodycze i czekoladki – takiej odpowiedzi udzieliło 67% pytanych.
Czekolada w świątecznej odsłonie
W związku z tym, że większość słodyczy z motywem świątecznym zawiera czekoladę, warto bliżej przyjrzeć się tej kategorii. W tym czasie wyroby te mogą przybierać kształty zajączków, jajek, baranków czy kurczaków w pękniętej skorupce. Producenci chętnie korzystają z tego rozwiązania. Innym pomysłem jest ozdabianie opakowań wielkanocnymi motywami. Popularne są odcienie zieleni i żółci, które przywołują na myśl nadejście wiosny, czy elementy kwiatów, takich jak tulipany i żonkile. Do tego oczywiście grafiki z palmami, pisankami i zającami. Dzięki takiej oprawie każdy klient z pewnością zwróci uwagę na okolicznościowy słodycz na sklepowej półce.
Konsumenci wybierają wyroby czekoladowe w różnych celach – chcą podarować drobne słodkości najbliższym, postawić na świątecznym stole jako ozdobę czy wykorzystać jako dodatek do słodkich wypieków. Jak widać, sprawdzą się w wielu sytuacjach, dlatego to tak chętnie wybierane produkty. Propozycji producentów także jest wiele – wyroby w formie batonów, tabliczek czy pralin.
O tym, że czekolada jest popularnym produktem w okresie wielkanocnym, świadczą analizy Listonic ads z 2024 roku5. Z list zakupowych aplikacji wynika, że popyt na ten wyrób zauważalnie rośnie w dwóch okresach w roku – w grudniu, co związane jest ze świętami Bożego Narodzenia, oraz na przełomie marca i kwietnia, czyli w okresie Wielkanocy.
Sprzedaż czekolady zwiększa się nie tylko w świątecznych okresach roku. Wartość sprzedaży systematycznie rośne także na przestrzeni lat. Z raportu „Światowy i polski rynek słodyczy czekoladowych” zrealizowanego przez E.Wedel wynika, że wzrosła ona o 7,9% porównując okres wrzesień 2023-sierpień 2024 r. z wcześniejszym, analogicznym czasem. Według ostatnich danych rynek słodyczy czekoladowych wart jest 11,36 mld zł. Poprzednio było to 10,52 mld zł.
Z drugiej strony obserwuje się spadek wolumenu sprzedaży – obniżył się o 1%, porównując dane od września 2023 r. do sierpnia 2024 r. (209,4 tys. ton) z poprzednim, analogicznym okresem (211,5 tys. ton)6. Zmniejszenie konsumpcji wyrobów czekoladowych wynika z kilku czynników, w tym z rosnących cen omawianych produktów.
Słodycze w innych formach
Choć czekolada jest bardzo popularna w okresie świąt wielkanocnych, to nie można zapomnieć o innych rodzajach słodyczy, które także często pojawiają się na świątecznych stołach. Wybór na sklepowych półkach jest ogromny – biszkopty, wafle, ciastka, cukierki czy galaretki. Podobnie jak czekolada mogą stanowić samodzielny deser lub tworzyć element słodkiego wypieku – np. biszkopty często wykorzystuje się jako spód do serników.
Poza tym takie wyroby są doskonałym wyborem dla tych, którzy nie mieli czasu samodzielnie upiec ciast, a chcą, aby na wielkanocnym stole pojawiły się słodkości. Producenci oferują większe opakowania, które wystarczą dla całej rodziny, m.in. kruchych ciastek, chałwy czy wafelków.
Jak podaje NielsenIQ, w całym 2024 roku Polacy wydali najwięcej pieniędzy na ciastka i herbatniki paczkowane – 3,9 mld złotych. Na kolejnych pozycjach znalazły się ex aequo praliny i tabliczki czekoladowe. Wartość ich sprzedaży wyniosła po 3 mld zł. W badanym okresie niemal wszystkie kategorie słodyczy odnotowały wzrost wartości sprzedaży. Największa zanotowały gumy do żucia, batony musli i tabliczki czekoladowe.
Z danych instytutu wynika, że dominującą pozycję na rynku posiadają dyskonty, które odpowiadają za niemal 44% wartości i blisko 54% wolumenu sprzedaży słodkich przekąsek w Polsce.
Aromatyczny dodatek
Trudno wyobrazić sobie wielkanocne śniadanie czy świąteczny obiad bez słodkiego zakończenia w postaci słodyczy lub wypieków. A do nich najlepiej pasują ciepłe napoje, takie jak kawa. Często też wręcza się ją bliskim w ramach drobnego, świątecznego prezentu.
Dlatego okres świąt to czas, w którym warto dobrze zaopatrzyć sklepowe półki w te produkty. Co więcej, z danych Listonic ads7 wynika, że zainteresowanie zakupem kawy ziarnistej wyraźnie wzrasta w marcu i stopniowo maleje do lipca, kiedy następuje kolejny wzrost, choć już nie tak znaczący. Z kolei popyt na kawę rozpuszczalną utrzymuje się na stosunkowo stałym poziomie przez cały rok.
Święta wielkanocne to doskonały czas, aby w gronie rodziny delektować się wyjątkowymi słodkościami i wypiekami. Budząca się do życia przyroda zachęca do sięgnięcia po słodycze w opakowaniach z wiosennymi motywami i kolorami. Warto już teraz odpowiednio zaopatrzyć sklep, w słodycze i produkty do świątecznych wypieków.
Dla tych, którzy nie mają czasu lub nie chcą piec samodzielnie, producenci również przygotowali rozwiązania. Na rynku dostępnych jest wiele gotowych wersji ciast, także tych typowo wielkanocnych. Dlatego każdy znajdzie coś odpowiedniego dla siebie.
Katarzyna Jurkitewicz
Redaktor
Ranking ciast
Ciasta goszczą na wielkanocnych stołach większości Polaków. Z sondażu przeprowadzonego przez Centrum Badawczo-Rozwojowe Biostat na zlecenie marki Kasia w 2024 roku1 wynika, że słodkie wypieki pojawiają się u 97,4% badanych i oczywiście zazwyczaj nie kończy się na jednym rodzaju. Ponad połowa ankietowanych wskazała, że są to co najmniej 3 propozycje. A jakie?
Wśród wielkanocnych ciast zmieniła się pozycja lidera. Jeszcze niedawno większość Polaków nie mogła wyobrazić sobie tych świąt przede wszystkim bez mazurka. Jednak ostatnie badania Biostat wykazały, że preferencje konsumentów uległy zmianie. W ubiegłym roku za ulubiony wypiek Polacy uznali sernik – wskazało tak 31% badanych. Wspomniany mazurek znalazł się dopiero na trzeciej pozycji z blisko 22% poparciem. Wiceliderem zestawienia została natomiast babka. Rzadziej wybiera się takie ciasta, jak makowiec, keks czy pascha.
Sernik jest też wypiekiem docenianym na arenie międzynarodowej. W rankingu „Top 100 Cakes in the World”2, przygotowanym przez Taste Atlas w 2024 r., zajął zaszczytne, pierwsze miejsce. Autorzy zestawienia opisują go jako ciasto wywodzące się z tradycji chrześcijańskich i żydowskich. Uważa się, że pierwszy sernik w Polsce powstał w XVII wieku, kiedy to król Jan III Sobieski przywiózł przepis po zwycięstwie w bitwie pod Wiedniem. Dlatego sernik, który zagościł w Polsce, określono mianem wiedeńskiego. Później mieszkańcy Krakowa dodali do niego charakterystyczną, kratkową polewę i dzięki temu stworzyli swoją wersję sernika krakowskiego.
Tradycyjnie ciasto to składa się wyłącznie z mielonego twarogu i dużej ilości bakalii. Piecze się je bez spodu, tylko z masą serową i dodatkami. Istnieje jednak wiele odmian sernika – zarówno pieczonych, jak i niepieczonych. Niektóre składają się z kruchego ciasta lub biszkoptu, inne są pokryte galaretką i owocami lub czekoladą. Ciasto może mieć też różnorodne dodatki – często są to skórka pomarańczowa lub cytrynowa.
To, co najbardziej dzieli fanów sernika, to rodzynki. Część osób uważa, że wersja z suszonymi winogronami jest o wiele lepsza niż ta bez nich. Po przeciwnej stronie stoją ci, którzy wypieku z tym dodatkiem nawet nie chcą spróbować. Sernik z rodzynkami czy bez? Zdania z pewnością pozostaną podzielone, ale warto jednak zauważyć, że tradycyjny przepis zakłada dodatek tych bakalii.
Wróćmy jednak do zestawienia Taste Atlas, bo znalazły się w nim jeszcze inne polskie wypieki. 7. miejsce zajął jabłecznik. Choć to ciasto nie kojarzy się ze świętami wielkanocnymi, to jednak są domy, w których przyrządza się je na tę okazję. W rankingu znalazły się także: podlaski marcinek, karpatka, sękacz, kołocz śląski, piernik i kremówka.
„Jeszcze jeden serniczek”
Tradycyjne ciasta na Wielkanoc bez wątpienia są bardzo smaczne, ale też wyjątkowo kaloryczne. A dodatkowo rzadko kiedy przy świątecznym stole próbuje się tylko jednego rodzaju czy sięga po pojedynczy kawałek swojego ulubionego wypieku. Istnieją jednak sposoby na to, aby słodkie ciasta były i smaczne, i nieco zdrowsze, bo jak wynika z danych Mintel, odpowiednie odżywianie to priorytet znacznej części Polaków.
„Zdrowy styl życia i odżywiania pozostaje w centrum zainteresowań znacznej grupy konsumentów. Dane Mintel wskazują, że dwie trzecie respondentów w Polsce deklaruje, że stara się jeść zdrowo przez większość czasu lub cały czas” – komentuje Honorata Jarocka, Associate Director w Mintel.
Aby mieć pełną kontrolę nad tym, co i w jakich ilościach trafia do wypieków, najlepiej przyrządzić je samodzielnie. I właśnie taki sposób wybiera większość Polaków. Zgodnie z badaniami Biostat3 w ubiegłym roku blisko 42% badanych planowało podać na Wielkanoc wyłącznie samodzielnie upieczone ciasta. Takiej odpowiedzi najczęściej udzielali mieszkańcy małopolskiego, lubuskiego i warmińsko-mazurskiego. 30% ankietowanych deklarowało, że część upiecze sama, ale niektóre kupi w sklepach. Co 5. badany chciał wszystkie wypieki nabyć w różnych placówkach handlowych.
Przygotowując ciasta własnoręcznie, można je nieco „odchudzić” – dodając mniejszą ilość cukru, słodkiej masy czy masła. Niektóre składniki można także zastąpić innymi – cukier wymienić na słodzik, np. ksylitol, a białą mąkę na tę pełnoziarnistą. A jak wygląda kaloryczność wielkanocnych ciast?
Mazurek bardzo często pojawia się na świątecznych stołach Polaków. To wypiek, który najczęściej składa się z warstwy ciasta i słodkiej masy, np. kajmakowej lub orzechowej, przyozdobionej polewami i dużą ilością bakalii. To te ostatnie sprawiają, że mazurek zyskuje zdrowy element. Poza tym to prawdziwa bomba kaloryczna, najprawdopodobniej największa wśród wielkanocnych ciast. Przyjmuje się, że porcja 100 g zapewnia 450-475 kcal.
Z kolei sernik, choć zazwyczaj tłusty, zawiera także sporo składników, które po zjedzeniu kilku porcji tłumią wyrzuty sumienia. Deser ten zapewnia sporo białka i wapnia, ponadto dostarcza związków mineralnych z dodanych bakalii. Szacuje się, że 100 g takiego przysmaku bez innych dodatków dostarcza 330-360 kcal.
Najlepiej pod względem kaloryczności prezentują się wypieki drożdżowe, takie jak babka, keks i makowiec. Oczywiście, jeśli doda się do nich dużą ilość orzechów, wartość ta wzrośnie. Babka zawiera najmniej zdrowych elementów, z kolei masa makowa i bakalie, składające się na keks i makowiec, to najzdrowsze składniki omawianych ciast.
Słodkie elementy wielkanocnego koszyka
Polacy są przywiązani do wielu okołoświątecznych zwyczajów. A jakie są słodkie tradycje związane z Wielkanocą?
Z tym świętem kojarzy się przede wszystkim koszyczek ze święconką. Tradycyjnie wykłada się go białą serwetką i przyozdabia gałązkami bukszpanu, który symbolizuje wieczne życie, ponieważ zachowuje na zimę zielone liście. Wkłada się do niego m.in. jajka, chleb, sól, wędlinę oraz słodkie elementy, tj. baranka i babkę wielkanocną czy czekoladowe zające.
Kiedyś baranki wykonywało się głównie z masła lub ciasta. Obecnie najczęściej spotyka się wersje z białej czekolady lub cukru. Ten element święconki symbolizuje Chrystusa – łagodnego, pokornego i złożonego w ofierze.
Z kolei babka wielkanocna symbolizuje dostatek, zaradność, talent i umiejętności, nie tylko te kulinarne. Ze względu na swoją symbolikę powinna być wykonana własnoręcznie. Dodatkowo słodycz ma wynagradzać przetrwanie Wielkiego Postu.
Czekoladowy zając to stosunkowo nowy element wielkanocnego koszyka. Jest symbolem płodności i sił witalnych, a tym samym nowego życia.
Prezent na zajączka
Wielkanoc to także czas na przygotowanie drobnych upominków. W wielu regionach Polski przyjęło się, że przynosi je zajączek i chowa je w różnych miejscach. Dlatego, zgodnie z tradycją, tuż po wielkanocnym śniadaniu dzieci wyruszają na poszukiwania prezentów ukrytych w domu lub ogrodzie. Według innego zwyczaju zajączek zostawia podarunki pod poduszką, podobnie jak 6 grudnia robi to św. Mikołaj.
A dlaczego przyjęło się, że to zajączek przynosi upominki? Ma to swoje źródło w tradycjach pogańskich, kiedy zając uznawany był za symbol odradzającej się przyrody. To dlatego, że w przedwiośniu zwierzęta te są wyjątkowo aktywne i można je często zobaczyć na polach czy łąkach. Widok ten skojarzono właśnie z Wielkanocą. Także w kulturze anglosaskiej i germańskiej bogini wiosny Eostre przyjmowała postać zająca. To właśnie od jej imienia powstała nazwa tego święta – angielska nazwa Wielkanocy to Easter.
Zwyczaj wręczania prezentów w Polsce pojawił się początkowo głównie na Śląsku i w Wielkopolsce, a z czasem rozprzestrzenił się na cały kraj. Choć z pewnością nie jest tak popularny, jak ten bożonarodzeniowy, to z biegiem lat zyskuje na znaczeniu.
Zajączek, podobnie jak św. Mikołaj, ma swoje miasteczko. Ostereistedt, po polsku „Pisankowe miasteczko”, mieści się w Dolnej Saksonii i to tam dzieci z całego świata mogą pisać listy do wielkanocnego zwierzęcia z prośbą o wymarzony prezent. Podobno wymaganiem jest odręczne pismo i nadanie tradycyjną pocztą.
Tymi drobnymi upominkami, które ukrywa się w domu lub w ogrodzie, są najczęściej czekoladowe słodkości – jajka, baranki czy kurczaczki. W okresie okołowielkanocnym w niemal każdym sklepie można znaleźć słodycze w świątecznej oprawie – z motywami bazi, kolorowych pisanek, łąk czy samych zajączków. Poza łakociami można schować także np. niewielkie zabawki lub świąteczne ozdoby, takie jak styropianowe jajka, które później można własnoręcznie pomalować i ozdobić nimi wielkanocny stół.
Jednak nie tylko dzieci otrzymują tego dnia podarunki. Wymieniają się nimi także dorośli – wręczają je swoim rodzicom, dziadkom czy znajomym. Często są to również słodycze czekoladowe w świątecznych formach.
Popularność prezentów „na zajączka” w Polsce sprawdzono na zlecenie PayPo4. Z badania wynika, że w ubiegłym roku przed Wielkanocą 37% ankietowanych planowało kupić upominki z okazji świąt. 51% nie zakładało tego, a 12% jeszcze nie podjęło decyzji. Najczęściej kupowanymi prezentami były właśnie słodycze i czekoladki – takiej odpowiedzi udzieliło 67% pytanych.
Czekolada w świątecznej odsłonie
W związku z tym, że większość słodyczy z motywem świątecznym zawiera czekoladę, warto bliżej przyjrzeć się tej kategorii. W tym czasie wyroby te mogą przybierać kształty zajączków, jajek, baranków czy kurczaków w pękniętej skorupce. Producenci chętnie korzystają z tego rozwiązania. Innym pomysłem jest ozdabianie opakowań wielkanocnymi motywami. Popularne są odcienie zieleni i żółci, które przywołują na myśl nadejście wiosny, czy elementy kwiatów, takich jak tulipany i żonkile. Do tego oczywiście grafiki z palmami, pisankami i zającami. Dzięki takiej oprawie każdy klient z pewnością zwróci uwagę na okolicznościowy słodycz na sklepowej półce.
Konsumenci wybierają wyroby czekoladowe w różnych celach – chcą podarować drobne słodkości najbliższym, postawić na świątecznym stole jako ozdobę czy wykorzystać jako dodatek do słodkich wypieków. Jak widać, sprawdzą się w wielu sytuacjach, dlatego to tak chętnie wybierane produkty. Propozycji producentów także jest wiele – wyroby w formie batonów, tabliczek czy pralin.
O tym, że czekolada jest popularnym produktem w okresie wielkanocnym, świadczą analizy Listonic ads z 2024 roku5. Z list zakupowych aplikacji wynika, że popyt na ten wyrób zauważalnie rośnie w dwóch okresach w roku – w grudniu, co związane jest ze świętami Bożego Narodzenia, oraz na przełomie marca i kwietnia, czyli w okresie Wielkanocy.
Sprzedaż czekolady zwiększa się nie tylko w świątecznych okresach roku. Wartość sprzedaży systematycznie rośne także na przestrzeni lat. Z raportu „Światowy i polski rynek słodyczy czekoladowych” zrealizowanego przez E.Wedel wynika, że wzrosła ona o 7,9% porównując okres wrzesień 2023-sierpień 2024 r. z wcześniejszym, analogicznym czasem. Według ostatnich danych rynek słodyczy czekoladowych wart jest 11,36 mld zł. Poprzednio było to 10,52 mld zł.
Z drugiej strony obserwuje się spadek wolumenu sprzedaży – obniżył się o 1%, porównując dane od września 2023 r. do sierpnia 2024 r. (209,4 tys. ton) z poprzednim, analogicznym okresem (211,5 tys. ton)6. Zmniejszenie konsumpcji wyrobów czekoladowych wynika z kilku czynników, w tym z rosnących cen omawianych produktów.
Słodycze w innych formach
Choć czekolada jest bardzo popularna w okresie świąt wielkanocnych, to nie można zapomnieć o innych rodzajach słodyczy, które także często pojawiają się na świątecznych stołach. Wybór na sklepowych półkach jest ogromny – biszkopty, wafle, ciastka, cukierki czy galaretki. Podobnie jak czekolada mogą stanowić samodzielny deser lub tworzyć element słodkiego wypieku – np. biszkopty często wykorzystuje się jako spód do serników.
Poza tym takie wyroby są doskonałym wyborem dla tych, którzy nie mieli czasu samodzielnie upiec ciast, a chcą, aby na wielkanocnym stole pojawiły się słodkości. Producenci oferują większe opakowania, które wystarczą dla całej rodziny, m.in. kruchych ciastek, chałwy czy wafelków.
Jak podaje NielsenIQ, w całym 2024 roku Polacy wydali najwięcej pieniędzy na ciastka i herbatniki paczkowane – 3,9 mld złotych. Na kolejnych pozycjach znalazły się ex aequo praliny i tabliczki czekoladowe. Wartość ich sprzedaży wyniosła po 3 mld zł. W badanym okresie niemal wszystkie kategorie słodyczy odnotowały wzrost wartości sprzedaży. Największa zanotowały gumy do żucia, batony musli i tabliczki czekoladowe.
Z danych instytutu wynika, że dominującą pozycję na rynku posiadają dyskonty, które odpowiadają za niemal 44% wartości i blisko 54% wolumenu sprzedaży słodkich przekąsek w Polsce.
Aromatyczny dodatek
Trudno wyobrazić sobie wielkanocne śniadanie czy świąteczny obiad bez słodkiego zakończenia w postaci słodyczy lub wypieków. A do nich najlepiej pasują ciepłe napoje, takie jak kawa. Często też wręcza się ją bliskim w ramach drobnego, świątecznego prezentu.
Dlatego okres świąt to czas, w którym warto dobrze zaopatrzyć sklepowe półki w te produkty. Co więcej, z danych Listonic ads7 wynika, że zainteresowanie zakupem kawy ziarnistej wyraźnie wzrasta w marcu i stopniowo maleje do lipca, kiedy następuje kolejny wzrost, choć już nie tak znaczący. Z kolei popyt na kawę rozpuszczalną utrzymuje się na stosunkowo stałym poziomie przez cały rok.
Święta wielkanocne to doskonały czas, aby w gronie rodziny delektować się wyjątkowymi słodkościami i wypiekami. Budząca się do życia przyroda zachęca do sięgnięcia po słodycze w opakowaniach z wiosennymi motywami i kolorami. Warto już teraz odpowiednio zaopatrzyć sklep, w słodycze i produkty do świątecznych wypieków.
Dla tych, którzy nie mają czasu lub nie chcą piec samodzielnie, producenci również przygotowali rozwiązania. Na rynku dostępnych jest wiele gotowych wersji ciast, także tych typowo wielkanocnych. Dlatego każdy znajdzie coś odpowiedniego dla siebie.
Katarzyna Jurkitewicz
Redaktor
