Z raportu „Life in Communities” Ingka Centres1 wynika, że ponad 1/3 badanych spędza czas na świeżym powietrzu razem z bliskimi – to trzecia najczęściej wskazywana odpowiedź. Poza tym wspólnie z innymi osobami robi się zakupy oraz chodzi do restauracji, barów i kawiarni. Ponadto ponad 1/3 respondentów uważa, że idealne miejsce spotkania to takie, które oferuje dobre jedzenie i picie. Trwający już sezon pozwala połączyć te dwie rzeczy – przebywanie w naturze ze smacznymi potrawami, przekąskami i napojami.
Wystarczy 17 minut dziennie
Spędzanie czasu na świeżym powietrzu przynosi wiele korzyści dla zdrowia. Z badania opublikowanego w czasopiśmie „Scientific Reports”2 wynika, że około dwugodzinny kontakt z naturą w tygodniu przyczynia się do poprawy kondycji fizycznej i psychicznej. Badani, którzy przebywali około 120 minut w ciągu 7 dni w parkach, lasach, na plażach itp., mieli lepsze samopoczucie niż osoby, które inaczej spędzały czas wolny.
Autorzy badania zwrócili uwagę na dwie istotne kwestie. Pierwszą z nich było stwierdzenie, że 2 godziny w tygodniu to kluczowy czynnik. Badani, którzy spędzali w naturze 60 czy 90 minut tygodniowo, nie zauważyli znaczących zmian w zdrowiu i samopoczuciu. Drugą kwestią był fakt, że takie same wyniki odnotowano w niemal wszystkich badanych grupach, tj. wśród kobiet i mężczyzn, mieszkańców miast i wsi, a także osób z chorobami przewlekłymi i niepełnosprawnościami. Wynika z tego, że wystarczy spędzić kilkanaście minut dziennie na świeżym powietrzu, aby czerpać z tego przyjemność i korzyści zdrowotne.
Z kolei na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej czytamy o zaletach aktywności fizycznej na świeżym powietrzu. Pozwala ona redukować stres i napięcie, a tym samym stanowi sposób na relaks i odprężenie. Poza tym wzmacnia odporność i poprawia koncentrację. Nie można też zapominać, że ekspozycja na słońce przyczynia się do produkcji witaminy D, niezbędnej do utrzymania zdrowia.
Jak widać, nie trzeba intensywnie ćwiczyć ani uprawiać sportów, aby przebywanie w naturze przynosiło korzyści zdrowotne. Pikniki, wycieczki rowerowe połączone z biwakami czy grille w ogródkach w towarzystwie smacznych przekąsek i napojów również pozytywnie wpływają na samopoczucie.
Słodkie czy słone?
Nieodłącznym elementem pikników, biwaków i grilli są przekąski – zarówno słodkie, jak i słone. Mogą zaspokoić niewielki głód, urozmaicić czas spędzany na świeżym powietrzu oraz stanowić dodatek do innych potraw i napojów.
Z raportu „Narodowy Test Żywienia Polaków 2023”, zrealizowanego przez Medonet we współpracy z agencją badawczą ARC Rynek i Opinia, wynika, że Polacy najczęściej między posiłkami podjadają słodycze, takie jak cukierki, ciastka, ciasta, batony, drożdżówki i wafle – tak odpowiedziało 44% ankietowanych. Nieco mniej, bo 43% badanych, wybiera owoce i warzywa. Podium zamykają orzechy, nasiona i pestki z wynikiem 28%. Jogurty, serki i desery mleczne zajęły kolejne miejsce w rankingu najczęściej wybieranych przekąsek – wskazało je 27% badanych. 20% respondentów wybrało produkty solone, tj. krakersy, paluszki i chipsy, a soki warzywne i owocowe – 13%.
W zależności od wieku różnią się preferencje polskich konsumentów. Młodzi (18-24 lata) najczęściej podjadają słodkie produkty (63%) oraz jogurty, serki i desery mleczne (42%), a najrzadziej wybierają soki warzywne i owocowe (22%). Z kolei osoby po 65. roku życia preferują warzywa i owoce (49%) oraz słodkości (31%), zdecydowanie unikając słonych przegryzek (4%).
Z danych NielsenIQ wynika, że od kwietnia 2023 r. do marca 2024 r. rynek przekąsek osiągnął wartość 27,1 mld zł. W badanym okresie Polacy najwięcej wydali na chipsy i chrupki (5 mld zł), ciastka i herbatniki paczkowane (3,9 mld zł), praliny (2,9 mld zł) oraz tabliczki czekoladowe (2,8 mld zł).
„Niemal wszystkie kategorie wchodzące w skład rynku przekąsek odnotowały dynamiczny, dwucyfrowy wzrost wartości sprzedaży w ostatnich dwunastu miesiącach. Największym wzrostem wartości wyróżniały się batony musli, słone wypieki oraz chipsy i chrupki. Każda z tych kategorii urosła o ponad 20%” – dodaje Wojciech Rydzewski z NielsenIQ.
Dominującym kanałem sprzedaży dla kategorii przekąsek są dyskonty, które odpowiadają za 42,5% wolumenu i blisko 52% wartości sprzedaży przekąsek w Polsce. „Na całym rynku przekąsek, spośród kanałów najbardziej dynamiczny wzrost wartości sprzedaży odnotowały supermarkety i dyskonty – odpowiednio +21,2% oraz +19%. Jedynie w tych dwóch kanałach zaobserwowaliśmy też wzrost wolumenu – w supermarketach +4,1%, a w dyskontach +2,7%” – wskazuje analityk NielsenIQ.
Zamiennik posiłków
Konsumenci coraz częściej wybierają przekąski jako zamiennik mniejszych posiłków, a trwający sezon na pikniki i biwaki jest tego doskonałym przykładem – zamiast przyrządzać obiad, podwieczorek czy kolację, decydują się na przekąski jedzone na świeżym powietrzu, których nie trzeba wcześniej przygotowywać, są poręczne i równie smaczne.
Według firmy analitycznej Euromonitor International zastępowanie codziennych posiłków przekąskami staje się coraz bardziej popularne wśród konsumentów na całym świecie, nie tylko w okresie wiosenno-letnim. Wynika to z wygody i intensywnego stylu życia, w którym brakuje czasu na przygotowywanie pracochłonnych dań.
Według ekspertów konsumenci będą dostrzegać coraz więcej powodów, dla których warto sięgać po przekąski, a producenci będą oferować ich coraz szerszy wachlarz. Dlatego trend „snacks as meals” będzie się w nadchodzących latach rozwijał, a konsumenci coraz częściej będą wybierać proste i wygodne przekąski zamiast tradycyjnych posiłków.
Wygoda i aspekt przyjemnościowy to jednak nie wszystko. Wielu konsumentów poszukuje także benefitów zdrowotnych. „45% polskich konsumentów stara się sięgać po przekąski, które mieszczą się w określonym zakresie kalorycznym (100/250 kalorii). Dodatkowo 66% osób jedzących przekąski podejmuje wysiłek, aby wybierać przekąski z określonymi korzyściami zdrowotnymi (np. wspieranie trawienia lub zdolności kognitywnych). Roślinne przekąski to również ciekawy obszar dla innowacji – 64% respondentów w Polsce zgadza się ze stwierdzeniem, że tego typu przekąski są dobre dla zdrowia” – wskazuje Honorata Jarocka, Associate Director w Mintel.
Ekspertka dodaje, że ważnym elementem pozostaje równowaga. Według 1/3 polskich konsumentów mniej zdrowe przekąski, np. z dużą zawartością cukru czy soli, mogą być elementem zbilansowanej diety. W tym przypadku kluczowy jest umiar.
Przekąski mogą nie tylko zastąpić posiłek, ale też łączyć ludzi. Z raportu „State of Snacking” przygotowanego przez firmę analityczną Harris Poll i Mondelez w 2024 roku wynika, że wspólne sięganie po przekąski ułatwia nawiązywanie kontaktów i zbliża do siebie ludzi. Takiego zdania jest 64% globalnych ankietowanych.
Autorzy opracowania porównali wyniki poszczególnych grup wiekowych. Najczęściej ze stwierdzeniem, że wspólne sięganie po przekąski poprawia kontakty społeczne, zgadzali się Milenialsi (77%). Ponad 60% badanych z pokolenia X i Z również wyraziło taką opinię. Jedynie 1/3 starszych respondentów była tego samego zdania.
Co na piknik i grilla?
Podczas spotkań na świeżym powietrzu najlepiej sprawdzają się produkty wygodne, poręczne i łatwe do podania, takie jak chipsy, prażynki, paluszki, orzeszki czy popcorn. Jak wskazuje Monika Magryta z CMR, sprzedaż słonych przekąsek zwykle lekko rośnie w ciepłych miesiącach, sprzyjających wyjściom z domu.
Największą kategorią słonych przekąsek są chipsy. W 2024 roku odpowiadały za ponad 50% obrotów tej grupy produktów. Konsumenci najczęściej kupują je w placówkach małego formatu – kanał ten odpowiada za ponad 40% liczby transakcji. Drugą najczęściej kupowaną kategorią słonych przekąsek w sklepach małoformatowych są chrupki – pojawiają się na prawie 2% paragonów.
Dla tych, którzy lubią kuchnię meksykańską, z pewnością sprawdzą się nachosy z dodatkiem dipów serowych lub salsy. Takie połączenie to idealna propozycja na piknik czy urozmaicenie stołu podczas wieczornego grilla. Dobrym wyborem na takie okazje będą również deski serów z dodatkiem konfitur, wędliny, hummus oraz przekąski rybne.
Warto również pomyśleć o słodkich wariantach. Batony, wafelki, ciastka, rogaliki i sezamki to tylko niektóre z podkategorii, po które konsumenci chętnie sięgają, gdy najdzie ich ochota na coś słodkiego. Najszerszy wybór dotyczy ciastek – w sklepach małoformatowych dostępnych jest ponad 50 różnych rodzajów, a w supermarketach ich liczba jest trzykrotnie większa. Duży wybór charakteryzuje również batony czekoladowe i wafelki impulsowe – w sklepach małego formatu jest to odpowiednio 25 i 18 wariantów, a w supermarketach – 50 i 40.
Jak wskazuje Przemysław Bojanowski z CMR, różnice w szerokości półki nie wpływają jednak na dynamikę sprzedaży, ponieważ wartość poszczególnych podkategorii rosła w zbliżonym tempie w okresie od kwietnia 2023 r. do marca 2024 roku, w porównaniu do wcześniejszego, analogicznego okresu.
„Największym wzrostem charakteryzują się rogaliki, w supermarketach wyniósł on 16%. 13% dynamika wzrostu dotyczy ciastek, batonów i wafelków. Wzrost wartości sprzedaży sezamek jest nieco mniejszy i wynosi 11%. Wzrost wartości spowodowany jest przede wszystkim wyższymi cenami” – dodaje analityk.
Podczas jednej transakcji konsument kupuje najczęściej 1,7 opakowania ciastek – tyle samo co rogalików. Batony nabywane są średnio w prawie 2 sztukach. Najwięcej opakowań na pojedynczą transakcję przypada na sezamki i wafelki impulsowe – odpowiednio 2,3 i 2,5 sztuki.
Orzeźwienie i smak
Podczas spotkań na świeżym powietrzu nie może zabraknąć napojów bezalkoholowych, które gaszą pragnienie, stanowią dodatek do przekąsek i są nieodłącznym elementem towarzyskich spotkań. Niezależnie od miejsca, każdy sięga po napój z butelki, szklanki, puszki czy kartonika.
Do najważniejszych kategorii należą: napoje gazowane, woda, soki, napoje i nektary, a także napoje energetyczne i izotoniczne. Konsumenci najwięcej wydają na napoje gazowane i wodę, jednak pod względem sprzedaży wolumenowej zdecydowanym liderem pozostaje woda. Według danych NielsenIQ3, w 2024 r. Polacy kupili 4,3 mld litrów wody, a napojów gazowanych blisko trzykrotnie mniej – 1,5 mld litrów.
Dr Dariusz Lizak, prezes Krajowej Izby Gospodarczej Przemysł Rozlewniczy, wskazuje, że wyniki sprzedaży napojów bezalkoholowych w 2024 roku były relatywnie bardziej stabilne niż w poprzednich latach. Mimo tej stabilizacji i wzrostu sprzedaży, przedsiębiorcy coraz częściej wyrażają obawy związane z nadchodzącymi regulacjami. „Mimo pozytywnych trendów branża stoi przed wyzwaniami związanymi z wdrożeniem systemu kaucyjnego, reformą Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP), rozporządzeniem PPWR oraz rosnącymi kosztami operacyjnymi” – wskazuje prezes KIGPR.
Wiodącym kanałem sprzedaży napojów gazowanych oraz soków, nektarów i napojów niegazowanych w Polsce są sklepy małoformatowe. Jak wynika z danych CMR, odpowiadają one za 44% obrotów detalicznych tej kategorii. Dyskonty za 38%, a super- i hipermarkety – odpowiednio za 12% i 6%.
Powyższe dane dotyczą całej kategorii. Inaczej kształtuje się sprzedaż, gdy weźmie się pod uwagę poszczególne grupy produktów. Sklepy małoformatowe do 300 mkw. mają największy udział w wartości sprzedaży napojów energetyzujących (66%), napojów funkcjonalnych (61%) oraz izotonicznych (57%). Są jednak produkty, w przypadku których dominującą rolę w sprzedaży odgrywają dyskonty. Należą do nich syropy, woda czysta oraz soki, nektary i napoje niegazowane – ich sprzedaż wartościowo przewyższa sprzedaż w sklepach małego formatu.
Środowisko czy cena?
Zgodnie z danymi NielsenIQ w 2024 roku konsumenci kupili 1 mld litrów soków, napojów i nektarów, wydając na nie 4,9 mld zł. Dr Dariusz Lizak, prezes Krajowej Izby Gospodarczej Przemysł Rozlewniczy, powołując się na dane NielsenIQ, dodaje, że w 2024 r. kategoria ta urosła o 1,2%, ale sprzedaż wolumenowa spadła o ponad 5,5%. Na wolumienie sprzedaży straciły wszystkie rodzaje opakowań – z wyjątkiem szkła.
Z danych Krajowej Unii Producentów Soków wynika, że ulubionymi smakami polskich konsumentów są pomarańczowy, multiwitamina oraz jabłkowy. Co około piąty Polak docenia także walory soku pomidorowego i marchewkowego, a co około dziesiąty – warzywnego i buraczanego.
Naturalność i prostota są z definicji wpisane w charakterystykę tej kategorii. A czym jeszcze kierują się konsumenci przy zakupie tych produktów? Coraz większe znaczenie mają kwestie środowiskowe, co jest związane z rosnącą świadomością. Z analizy Mintel wynika, że 54% konsumentów soków, napojów i smoothie deklaruje, że warto zapłacić więcej za produkty wyprodukowane w sposób zrównoważony. Tyle samo osób wskazuje, że produkty posiadające etyczne lub środowiskowe oznaczenia są bardziej preferowane od tych, które takich oznaczeń nie mają.
Choć przyjazność środowisku odgrywa ważną rolę, kluczowym kryterium pozostaje cena. „Połowa polskich respondentów z kategorii soków, napojów i smoothie wskazuje, że cena jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na decyzję o zakupie soków owocowych. Marki własne doskonale odpowiadają na potrzebę konsumentów związaną z przystępnością cenową – aż 66% konsumentów uważa, że soki owocowe pod marką własną są równie dobre jak produkty markowe” – wskazuje Honorata Jarocka, Associate Director w Mintel.
Na silną konkurencję marek własnych wobec produktów markowych na rynkach europejskich wskazuje również dr Barbara Groele, sekretarz generalny Krajowej Unii Producentów Soków. Dodaje jednak, że Polska wyróżnia się na tle Europy, ponieważ soki markowe stanowią aż 86% całego rynku, a w ostatnich latach ten wskaźnik systematycznie rósł.
Spoza półki napojowej
Na wszelkiego rodzaju spotkaniach na świeżym powietrzu sprawdzą się także inne napoje. Alkohole 0%, herbaty czy woda z dodatkiem owocowych syropów to popularne wybory w okresie wiosenno-letnim.
W ostatnich latach na znaczeniu zyskują alkohole 0%, a w sezonie grillów, pikników i biwaków szczególną popularnością cieszą się bezalkoholowe piwa. To doskonały wybór dla pełnoletnich konsumentów, którzy chcą się orzeźwić, nawodnić i czerpać przyjemność z wyjątkowych smaków.
O wzroście zainteresowanie tego typu wyrobami świadczą dane NielsenIQ4. Eksperci instytutu wskazują, że sprzedaż wolumenowa tradycyjnego piwa spada: „W sezonie grillowym 2024 sprzedało się o 2,3% mniej niż w sezonie w roku poprzednim i aż 5,6% mniej niż w sezonie sprzed dwóch lat”. Z drugiej strony rośnie wolumen sprzedaży wersji 0% – w 2024 roku sprzedało się ich o 13,6% więcej w porównaniu z sezonem 2023, a wzrost odnotowano we wszystkich kanałach sprzedaży.
Dobrym pomysłem będą również napary z herbat i ziół – zarówno w wersji na ciepło, jak i na zimno. Do ich przygotowania można wykorzystać miętę, pokrzywę, koper włoski czy rumianek. Każda z tych roślin, poza przyjemnym smakiem, wykazuje właściwości korzystnie wpływające na organizm. Mięta i rumianek wspomagają układ pokarmowy, pokrzywa działa oczyszczająco, a koper włoski pobudza trawienie, dlatego zaleca się pić go po obfitych i ciężkostrawnych posiłkach.
Podstawy grilla
Wraz z nadejściem ciepłych dni rozpoczął się sezon grillowy. Polacy tłumnie ruszyli na podwórka, do parków i nad jeziora, aby grillować na świeżym powietrzu swoje ulubione produkty. W tym czasie tradycyjnie rośnie sprzedaż m.in. kiełbas, przypraw do grilla czy piwa.
Oczywiście najpopularniejszym produktem na grilla pozostaje mięso. Z raportu Listonic ads „Raport z branży FMCG: sezon grillowy w Polsce”5 wynika, że Polacy – podobnie jak przez cały rok – najchętniej sięgają w sezonie grillowym po kurczaka i mięso wieprzowe. Poza tym szczególny wzrost popularności w tym czasie notują karkówka i kaszanka.
Z kolei eksperci NielsenIQ wskazują, że w przypadku kiełbas sezonowość sprzedaży zaczyna się już w marcu i trwa do września, a szczyt przypada na czerwiec. „Głównym kanałem wzrostu sprzedaży wolumenowej w sezonie są dyskonty (które sprzedały o 10,3% więcej wolumenu niż w sezonie w roku poprzednim), ale segment odnotowywał też wzrosty sprzedaży w średnich (+22,6%) i dużych (+11,9%) sklepach spożywczych. Dyskonty były też największym udziałowo kanałem sprzedaży w sezonie, odpowiedzialnym za aż 85,6% sprzedaży wolumenowej całego rynku” – dodaje Michalina Czerkawska, Insight Analyst w NielsenIQ.
Niezbędne dodatki
Sosy, dressingi i marynaty to nieodłączne elementy biesiad na świeżym powietrzu. Te ostatnie stanowią istotny składnik grilla oraz przyrządzanych na nim mięs i warzyw. Do przygotowania marynat często wykorzystuje się orientalne składniki, takie jak sos sojowy, sos słodkie chili, teriyaki, płatki chili, imbir czy kolendrę. Mięsa i warzywa powinny marynować się w takich mieszankach przez co najmniej kilka godzin w lodówce, aby nabrały odpowiedniego smaku i aromatu.
Z kolei sosy i dressingi pomagają w pełni wydobyć smak przygotowanych potraw. Można je przyrządzić samodzielnie lub skorzystać z gotowych propozycji oferowanych przez producentów. Jak wynika z raportu Listonic ads, w sezonie piknikowo-grillowym największym zainteresowaniem cieszą się klasyczne propozycje, takie jak ketchup, musztarda i majonez. Analiza wskazuje, że w 2023 r. ich sprzedaż pozostawała na stabilnym poziomie przez cały rok. Natomiast w maju i czerwcu zaobserwowano wzrost liczby dodań do list zakupowych sosów i dipów.
Wiosna i lato to okres, na który czeka wiele osób. W ciepłe dni wraca energia i chęć do spędzania czasu w gronie najbliższych – najlepiej na świeżym powietrzu. Ten czas umilają przekąski, potrawy i napoje, którymi można się dzielić i wspólnie cieszyć chwilą.
Katarzyna Jurkitewicz
Redaktor
1 źródło: Life in Communities Report, Ingka Centres, 2024 r. Raport opiera się na wynikach badań ilościowych obejmujących ponad 5 tys. wywiadów przeprowadzonych w Szwecji, Polsce, Hiszpanii, Chinach i Stanach Zjednoczonych.
2 źródło: „Spending at least 120 minutes a week in nature is associated with good health and wellbeing”, Scientific Reports, 2019 r. Badanie przeprowadzono na grupie ok. 20 000 mieszkańców Anglii.
3 źródło: NielsenIQ, Panel Handlu Detalicznego, Cała Polska (Food), kategoria napojów gazowanych, wody, soków napojów i nektarów, napoi energetycznych i izotonicznych, herbaty mrożonej, kawy mrożonej, certyfikowanych soczków dla dzieci, sprzedaż wartościowa oraz sprzedaż wolumenowa w okresie rocznym kończącym się na 28 kwietnia 2024 oraz zmiana vs. analogiczny okres rok wcześniej.
4 źródło: NIQ, Panel Handlu Detalicznego, Cała Polska, wolumenowa (w kg/l), udział w sprzedaży wolumenowej w okresach skumulowanych: Pełny rok 2024 obejmujący Tydzień 1 2024 - Tydzień 52 2025 (52 tygodnie kończące się na okresie 29/12/24) oraz sezony obejmujące skumulowane okresy: Tydzień 14’2024 – Tydzień 39’2024 w porównaniu do analogicznych okresów rok i 2 lata wcześniej; Kategorie: Wędliny stałowagowe, Sery białe/miękkie, Ketchupy, Przyprawy, Piwo.
5 źródło: Raport z branży FMCG: sezon grillowy w Polsce, Listonic ads, 2024 r.
Wystarczy 17 minut dziennie
Spędzanie czasu na świeżym powietrzu przynosi wiele korzyści dla zdrowia. Z badania opublikowanego w czasopiśmie „Scientific Reports”2 wynika, że około dwugodzinny kontakt z naturą w tygodniu przyczynia się do poprawy kondycji fizycznej i psychicznej. Badani, którzy przebywali około 120 minut w ciągu 7 dni w parkach, lasach, na plażach itp., mieli lepsze samopoczucie niż osoby, które inaczej spędzały czas wolny.
Autorzy badania zwrócili uwagę na dwie istotne kwestie. Pierwszą z nich było stwierdzenie, że 2 godziny w tygodniu to kluczowy czynnik. Badani, którzy spędzali w naturze 60 czy 90 minut tygodniowo, nie zauważyli znaczących zmian w zdrowiu i samopoczuciu. Drugą kwestią był fakt, że takie same wyniki odnotowano w niemal wszystkich badanych grupach, tj. wśród kobiet i mężczyzn, mieszkańców miast i wsi, a także osób z chorobami przewlekłymi i niepełnosprawnościami. Wynika z tego, że wystarczy spędzić kilkanaście minut dziennie na świeżym powietrzu, aby czerpać z tego przyjemność i korzyści zdrowotne.
Z kolei na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej czytamy o zaletach aktywności fizycznej na świeżym powietrzu. Pozwala ona redukować stres i napięcie, a tym samym stanowi sposób na relaks i odprężenie. Poza tym wzmacnia odporność i poprawia koncentrację. Nie można też zapominać, że ekspozycja na słońce przyczynia się do produkcji witaminy D, niezbędnej do utrzymania zdrowia.
Jak widać, nie trzeba intensywnie ćwiczyć ani uprawiać sportów, aby przebywanie w naturze przynosiło korzyści zdrowotne. Pikniki, wycieczki rowerowe połączone z biwakami czy grille w ogródkach w towarzystwie smacznych przekąsek i napojów również pozytywnie wpływają na samopoczucie.
Słodkie czy słone?
Nieodłącznym elementem pikników, biwaków i grilli są przekąski – zarówno słodkie, jak i słone. Mogą zaspokoić niewielki głód, urozmaicić czas spędzany na świeżym powietrzu oraz stanowić dodatek do innych potraw i napojów.
Z raportu „Narodowy Test Żywienia Polaków 2023”, zrealizowanego przez Medonet we współpracy z agencją badawczą ARC Rynek i Opinia, wynika, że Polacy najczęściej między posiłkami podjadają słodycze, takie jak cukierki, ciastka, ciasta, batony, drożdżówki i wafle – tak odpowiedziało 44% ankietowanych. Nieco mniej, bo 43% badanych, wybiera owoce i warzywa. Podium zamykają orzechy, nasiona i pestki z wynikiem 28%. Jogurty, serki i desery mleczne zajęły kolejne miejsce w rankingu najczęściej wybieranych przekąsek – wskazało je 27% badanych. 20% respondentów wybrało produkty solone, tj. krakersy, paluszki i chipsy, a soki warzywne i owocowe – 13%.
W zależności od wieku różnią się preferencje polskich konsumentów. Młodzi (18-24 lata) najczęściej podjadają słodkie produkty (63%) oraz jogurty, serki i desery mleczne (42%), a najrzadziej wybierają soki warzywne i owocowe (22%). Z kolei osoby po 65. roku życia preferują warzywa i owoce (49%) oraz słodkości (31%), zdecydowanie unikając słonych przegryzek (4%).
Z danych NielsenIQ wynika, że od kwietnia 2023 r. do marca 2024 r. rynek przekąsek osiągnął wartość 27,1 mld zł. W badanym okresie Polacy najwięcej wydali na chipsy i chrupki (5 mld zł), ciastka i herbatniki paczkowane (3,9 mld zł), praliny (2,9 mld zł) oraz tabliczki czekoladowe (2,8 mld zł).
„Niemal wszystkie kategorie wchodzące w skład rynku przekąsek odnotowały dynamiczny, dwucyfrowy wzrost wartości sprzedaży w ostatnich dwunastu miesiącach. Największym wzrostem wartości wyróżniały się batony musli, słone wypieki oraz chipsy i chrupki. Każda z tych kategorii urosła o ponad 20%” – dodaje Wojciech Rydzewski z NielsenIQ.
Dominującym kanałem sprzedaży dla kategorii przekąsek są dyskonty, które odpowiadają za 42,5% wolumenu i blisko 52% wartości sprzedaży przekąsek w Polsce. „Na całym rynku przekąsek, spośród kanałów najbardziej dynamiczny wzrost wartości sprzedaży odnotowały supermarkety i dyskonty – odpowiednio +21,2% oraz +19%. Jedynie w tych dwóch kanałach zaobserwowaliśmy też wzrost wolumenu – w supermarketach +4,1%, a w dyskontach +2,7%” – wskazuje analityk NielsenIQ.
Zamiennik posiłków
Konsumenci coraz częściej wybierają przekąski jako zamiennik mniejszych posiłków, a trwający sezon na pikniki i biwaki jest tego doskonałym przykładem – zamiast przyrządzać obiad, podwieczorek czy kolację, decydują się na przekąski jedzone na świeżym powietrzu, których nie trzeba wcześniej przygotowywać, są poręczne i równie smaczne.
Według firmy analitycznej Euromonitor International zastępowanie codziennych posiłków przekąskami staje się coraz bardziej popularne wśród konsumentów na całym świecie, nie tylko w okresie wiosenno-letnim. Wynika to z wygody i intensywnego stylu życia, w którym brakuje czasu na przygotowywanie pracochłonnych dań.
Według ekspertów konsumenci będą dostrzegać coraz więcej powodów, dla których warto sięgać po przekąski, a producenci będą oferować ich coraz szerszy wachlarz. Dlatego trend „snacks as meals” będzie się w nadchodzących latach rozwijał, a konsumenci coraz częściej będą wybierać proste i wygodne przekąski zamiast tradycyjnych posiłków.
Wygoda i aspekt przyjemnościowy to jednak nie wszystko. Wielu konsumentów poszukuje także benefitów zdrowotnych. „45% polskich konsumentów stara się sięgać po przekąski, które mieszczą się w określonym zakresie kalorycznym (100/250 kalorii). Dodatkowo 66% osób jedzących przekąski podejmuje wysiłek, aby wybierać przekąski z określonymi korzyściami zdrowotnymi (np. wspieranie trawienia lub zdolności kognitywnych). Roślinne przekąski to również ciekawy obszar dla innowacji – 64% respondentów w Polsce zgadza się ze stwierdzeniem, że tego typu przekąski są dobre dla zdrowia” – wskazuje Honorata Jarocka, Associate Director w Mintel.
Ekspertka dodaje, że ważnym elementem pozostaje równowaga. Według 1/3 polskich konsumentów mniej zdrowe przekąski, np. z dużą zawartością cukru czy soli, mogą być elementem zbilansowanej diety. W tym przypadku kluczowy jest umiar.
Przekąski mogą nie tylko zastąpić posiłek, ale też łączyć ludzi. Z raportu „State of Snacking” przygotowanego przez firmę analityczną Harris Poll i Mondelez w 2024 roku wynika, że wspólne sięganie po przekąski ułatwia nawiązywanie kontaktów i zbliża do siebie ludzi. Takiego zdania jest 64% globalnych ankietowanych.
Autorzy opracowania porównali wyniki poszczególnych grup wiekowych. Najczęściej ze stwierdzeniem, że wspólne sięganie po przekąski poprawia kontakty społeczne, zgadzali się Milenialsi (77%). Ponad 60% badanych z pokolenia X i Z również wyraziło taką opinię. Jedynie 1/3 starszych respondentów była tego samego zdania.
Co na piknik i grilla?
Podczas spotkań na świeżym powietrzu najlepiej sprawdzają się produkty wygodne, poręczne i łatwe do podania, takie jak chipsy, prażynki, paluszki, orzeszki czy popcorn. Jak wskazuje Monika Magryta z CMR, sprzedaż słonych przekąsek zwykle lekko rośnie w ciepłych miesiącach, sprzyjających wyjściom z domu.
Największą kategorią słonych przekąsek są chipsy. W 2024 roku odpowiadały za ponad 50% obrotów tej grupy produktów. Konsumenci najczęściej kupują je w placówkach małego formatu – kanał ten odpowiada za ponad 40% liczby transakcji. Drugą najczęściej kupowaną kategorią słonych przekąsek w sklepach małoformatowych są chrupki – pojawiają się na prawie 2% paragonów.
Dla tych, którzy lubią kuchnię meksykańską, z pewnością sprawdzą się nachosy z dodatkiem dipów serowych lub salsy. Takie połączenie to idealna propozycja na piknik czy urozmaicenie stołu podczas wieczornego grilla. Dobrym wyborem na takie okazje będą również deski serów z dodatkiem konfitur, wędliny, hummus oraz przekąski rybne.
Warto również pomyśleć o słodkich wariantach. Batony, wafelki, ciastka, rogaliki i sezamki to tylko niektóre z podkategorii, po które konsumenci chętnie sięgają, gdy najdzie ich ochota na coś słodkiego. Najszerszy wybór dotyczy ciastek – w sklepach małoformatowych dostępnych jest ponad 50 różnych rodzajów, a w supermarketach ich liczba jest trzykrotnie większa. Duży wybór charakteryzuje również batony czekoladowe i wafelki impulsowe – w sklepach małego formatu jest to odpowiednio 25 i 18 wariantów, a w supermarketach – 50 i 40.
Jak wskazuje Przemysław Bojanowski z CMR, różnice w szerokości półki nie wpływają jednak na dynamikę sprzedaży, ponieważ wartość poszczególnych podkategorii rosła w zbliżonym tempie w okresie od kwietnia 2023 r. do marca 2024 roku, w porównaniu do wcześniejszego, analogicznego okresu.
„Największym wzrostem charakteryzują się rogaliki, w supermarketach wyniósł on 16%. 13% dynamika wzrostu dotyczy ciastek, batonów i wafelków. Wzrost wartości sprzedaży sezamek jest nieco mniejszy i wynosi 11%. Wzrost wartości spowodowany jest przede wszystkim wyższymi cenami” – dodaje analityk.
Podczas jednej transakcji konsument kupuje najczęściej 1,7 opakowania ciastek – tyle samo co rogalików. Batony nabywane są średnio w prawie 2 sztukach. Najwięcej opakowań na pojedynczą transakcję przypada na sezamki i wafelki impulsowe – odpowiednio 2,3 i 2,5 sztuki.
Orzeźwienie i smak
Podczas spotkań na świeżym powietrzu nie może zabraknąć napojów bezalkoholowych, które gaszą pragnienie, stanowią dodatek do przekąsek i są nieodłącznym elementem towarzyskich spotkań. Niezależnie od miejsca, każdy sięga po napój z butelki, szklanki, puszki czy kartonika.
Do najważniejszych kategorii należą: napoje gazowane, woda, soki, napoje i nektary, a także napoje energetyczne i izotoniczne. Konsumenci najwięcej wydają na napoje gazowane i wodę, jednak pod względem sprzedaży wolumenowej zdecydowanym liderem pozostaje woda. Według danych NielsenIQ3, w 2024 r. Polacy kupili 4,3 mld litrów wody, a napojów gazowanych blisko trzykrotnie mniej – 1,5 mld litrów.
Dr Dariusz Lizak, prezes Krajowej Izby Gospodarczej Przemysł Rozlewniczy, wskazuje, że wyniki sprzedaży napojów bezalkoholowych w 2024 roku były relatywnie bardziej stabilne niż w poprzednich latach. Mimo tej stabilizacji i wzrostu sprzedaży, przedsiębiorcy coraz częściej wyrażają obawy związane z nadchodzącymi regulacjami. „Mimo pozytywnych trendów branża stoi przed wyzwaniami związanymi z wdrożeniem systemu kaucyjnego, reformą Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP), rozporządzeniem PPWR oraz rosnącymi kosztami operacyjnymi” – wskazuje prezes KIGPR.
Wiodącym kanałem sprzedaży napojów gazowanych oraz soków, nektarów i napojów niegazowanych w Polsce są sklepy małoformatowe. Jak wynika z danych CMR, odpowiadają one za 44% obrotów detalicznych tej kategorii. Dyskonty za 38%, a super- i hipermarkety – odpowiednio za 12% i 6%.
Powyższe dane dotyczą całej kategorii. Inaczej kształtuje się sprzedaż, gdy weźmie się pod uwagę poszczególne grupy produktów. Sklepy małoformatowe do 300 mkw. mają największy udział w wartości sprzedaży napojów energetyzujących (66%), napojów funkcjonalnych (61%) oraz izotonicznych (57%). Są jednak produkty, w przypadku których dominującą rolę w sprzedaży odgrywają dyskonty. Należą do nich syropy, woda czysta oraz soki, nektary i napoje niegazowane – ich sprzedaż wartościowo przewyższa sprzedaż w sklepach małego formatu.
Środowisko czy cena?
Zgodnie z danymi NielsenIQ w 2024 roku konsumenci kupili 1 mld litrów soków, napojów i nektarów, wydając na nie 4,9 mld zł. Dr Dariusz Lizak, prezes Krajowej Izby Gospodarczej Przemysł Rozlewniczy, powołując się na dane NielsenIQ, dodaje, że w 2024 r. kategoria ta urosła o 1,2%, ale sprzedaż wolumenowa spadła o ponad 5,5%. Na wolumienie sprzedaży straciły wszystkie rodzaje opakowań – z wyjątkiem szkła.
Z danych Krajowej Unii Producentów Soków wynika, że ulubionymi smakami polskich konsumentów są pomarańczowy, multiwitamina oraz jabłkowy. Co około piąty Polak docenia także walory soku pomidorowego i marchewkowego, a co około dziesiąty – warzywnego i buraczanego.
Naturalność i prostota są z definicji wpisane w charakterystykę tej kategorii. A czym jeszcze kierują się konsumenci przy zakupie tych produktów? Coraz większe znaczenie mają kwestie środowiskowe, co jest związane z rosnącą świadomością. Z analizy Mintel wynika, że 54% konsumentów soków, napojów i smoothie deklaruje, że warto zapłacić więcej za produkty wyprodukowane w sposób zrównoważony. Tyle samo osób wskazuje, że produkty posiadające etyczne lub środowiskowe oznaczenia są bardziej preferowane od tych, które takich oznaczeń nie mają.
Choć przyjazność środowisku odgrywa ważną rolę, kluczowym kryterium pozostaje cena. „Połowa polskich respondentów z kategorii soków, napojów i smoothie wskazuje, że cena jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na decyzję o zakupie soków owocowych. Marki własne doskonale odpowiadają na potrzebę konsumentów związaną z przystępnością cenową – aż 66% konsumentów uważa, że soki owocowe pod marką własną są równie dobre jak produkty markowe” – wskazuje Honorata Jarocka, Associate Director w Mintel.
Na silną konkurencję marek własnych wobec produktów markowych na rynkach europejskich wskazuje również dr Barbara Groele, sekretarz generalny Krajowej Unii Producentów Soków. Dodaje jednak, że Polska wyróżnia się na tle Europy, ponieważ soki markowe stanowią aż 86% całego rynku, a w ostatnich latach ten wskaźnik systematycznie rósł.
Spoza półki napojowej
Na wszelkiego rodzaju spotkaniach na świeżym powietrzu sprawdzą się także inne napoje. Alkohole 0%, herbaty czy woda z dodatkiem owocowych syropów to popularne wybory w okresie wiosenno-letnim.
W ostatnich latach na znaczeniu zyskują alkohole 0%, a w sezonie grillów, pikników i biwaków szczególną popularnością cieszą się bezalkoholowe piwa. To doskonały wybór dla pełnoletnich konsumentów, którzy chcą się orzeźwić, nawodnić i czerpać przyjemność z wyjątkowych smaków.
O wzroście zainteresowanie tego typu wyrobami świadczą dane NielsenIQ4. Eksperci instytutu wskazują, że sprzedaż wolumenowa tradycyjnego piwa spada: „W sezonie grillowym 2024 sprzedało się o 2,3% mniej niż w sezonie w roku poprzednim i aż 5,6% mniej niż w sezonie sprzed dwóch lat”. Z drugiej strony rośnie wolumen sprzedaży wersji 0% – w 2024 roku sprzedało się ich o 13,6% więcej w porównaniu z sezonem 2023, a wzrost odnotowano we wszystkich kanałach sprzedaży.
Dobrym pomysłem będą również napary z herbat i ziół – zarówno w wersji na ciepło, jak i na zimno. Do ich przygotowania można wykorzystać miętę, pokrzywę, koper włoski czy rumianek. Każda z tych roślin, poza przyjemnym smakiem, wykazuje właściwości korzystnie wpływające na organizm. Mięta i rumianek wspomagają układ pokarmowy, pokrzywa działa oczyszczająco, a koper włoski pobudza trawienie, dlatego zaleca się pić go po obfitych i ciężkostrawnych posiłkach.
Podstawy grilla
Wraz z nadejściem ciepłych dni rozpoczął się sezon grillowy. Polacy tłumnie ruszyli na podwórka, do parków i nad jeziora, aby grillować na świeżym powietrzu swoje ulubione produkty. W tym czasie tradycyjnie rośnie sprzedaż m.in. kiełbas, przypraw do grilla czy piwa.
Oczywiście najpopularniejszym produktem na grilla pozostaje mięso. Z raportu Listonic ads „Raport z branży FMCG: sezon grillowy w Polsce”5 wynika, że Polacy – podobnie jak przez cały rok – najchętniej sięgają w sezonie grillowym po kurczaka i mięso wieprzowe. Poza tym szczególny wzrost popularności w tym czasie notują karkówka i kaszanka.
Z kolei eksperci NielsenIQ wskazują, że w przypadku kiełbas sezonowość sprzedaży zaczyna się już w marcu i trwa do września, a szczyt przypada na czerwiec. „Głównym kanałem wzrostu sprzedaży wolumenowej w sezonie są dyskonty (które sprzedały o 10,3% więcej wolumenu niż w sezonie w roku poprzednim), ale segment odnotowywał też wzrosty sprzedaży w średnich (+22,6%) i dużych (+11,9%) sklepach spożywczych. Dyskonty były też największym udziałowo kanałem sprzedaży w sezonie, odpowiedzialnym za aż 85,6% sprzedaży wolumenowej całego rynku” – dodaje Michalina Czerkawska, Insight Analyst w NielsenIQ.
Niezbędne dodatki
Sosy, dressingi i marynaty to nieodłączne elementy biesiad na świeżym powietrzu. Te ostatnie stanowią istotny składnik grilla oraz przyrządzanych na nim mięs i warzyw. Do przygotowania marynat często wykorzystuje się orientalne składniki, takie jak sos sojowy, sos słodkie chili, teriyaki, płatki chili, imbir czy kolendrę. Mięsa i warzywa powinny marynować się w takich mieszankach przez co najmniej kilka godzin w lodówce, aby nabrały odpowiedniego smaku i aromatu.
Z kolei sosy i dressingi pomagają w pełni wydobyć smak przygotowanych potraw. Można je przyrządzić samodzielnie lub skorzystać z gotowych propozycji oferowanych przez producentów. Jak wynika z raportu Listonic ads, w sezonie piknikowo-grillowym największym zainteresowaniem cieszą się klasyczne propozycje, takie jak ketchup, musztarda i majonez. Analiza wskazuje, że w 2023 r. ich sprzedaż pozostawała na stabilnym poziomie przez cały rok. Natomiast w maju i czerwcu zaobserwowano wzrost liczby dodań do list zakupowych sosów i dipów.
Wiosna i lato to okres, na który czeka wiele osób. W ciepłe dni wraca energia i chęć do spędzania czasu w gronie najbliższych – najlepiej na świeżym powietrzu. Ten czas umilają przekąski, potrawy i napoje, którymi można się dzielić i wspólnie cieszyć chwilą.
Katarzyna Jurkitewicz
Redaktor
1 źródło: Life in Communities Report, Ingka Centres, 2024 r. Raport opiera się na wynikach badań ilościowych obejmujących ponad 5 tys. wywiadów przeprowadzonych w Szwecji, Polsce, Hiszpanii, Chinach i Stanach Zjednoczonych.
2 źródło: „Spending at least 120 minutes a week in nature is associated with good health and wellbeing”, Scientific Reports, 2019 r. Badanie przeprowadzono na grupie ok. 20 000 mieszkańców Anglii.
3 źródło: NielsenIQ, Panel Handlu Detalicznego, Cała Polska (Food), kategoria napojów gazowanych, wody, soków napojów i nektarów, napoi energetycznych i izotonicznych, herbaty mrożonej, kawy mrożonej, certyfikowanych soczków dla dzieci, sprzedaż wartościowa oraz sprzedaż wolumenowa w okresie rocznym kończącym się na 28 kwietnia 2024 oraz zmiana vs. analogiczny okres rok wcześniej.
4 źródło: NIQ, Panel Handlu Detalicznego, Cała Polska, wolumenowa (w kg/l), udział w sprzedaży wolumenowej w okresach skumulowanych: Pełny rok 2024 obejmujący Tydzień 1 2024 - Tydzień 52 2025 (52 tygodnie kończące się na okresie 29/12/24) oraz sezony obejmujące skumulowane okresy: Tydzień 14’2024 – Tydzień 39’2024 w porównaniu do analogicznych okresów rok i 2 lata wcześniej; Kategorie: Wędliny stałowagowe, Sery białe/miękkie, Ketchupy, Przyprawy, Piwo.
5 źródło: Raport z branży FMCG: sezon grillowy w Polsce, Listonic ads, 2024 r.
