Z memorandum kancelarii Kochański & Partners sp. k. dla Polskiej Izby Handlu i sieci handlowych:
Na przedsiębiorcach prowadzącym jednostki handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży powyżej 200 mkw, ciąży publicznoprawny obowiązek zawarcia umowy z każdym podmiotem reprezentującym, który się do nich zgłosi. Jest to obowiązek administracyjnoprawny, bezwarunkowy, a jego niewypełnienie skutkuje naruszeniem przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U.2025.870 t.j.), (dalej także jako „u.g.o.o.o.” lub „Ustawa opakowaniowa”), pod rygorem sankcji administracyjnej kary pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 50 000 zł.
Należy jednak podkreślić, że bezwzględny charakter tego obowiązku nie oznacza, iż jednostki handlowe są zobowiązane do akceptowania warunków umownych, które naruszają prawo lub prowadzą do nieuzasadnionych strat finansowych.
Zgodnie z art. 40i ust. 1 pkt 6 Ustawy opakowaniowej, na podmiocie reprezentującym ciąży ustawowy obowiązek zapewnienia finansowania kosztów zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych przez jednostki handlowe. Oznacza to, że przeniesienie przez podmioty reprezentujące obowiązku finansowania systemu kaucyjnego na jednostki handlowe – w drodze ww. umów zawieranych w ramach przymusu ustawowego – może stanowić naruszenie prawa. Jest to fundamentalna zasada systemu kaucyjnego, zgodnie z którą ciężar finansowy spoczywa na wprowadzających produkty w opakowaniach, a nie na podmiotach zbierających. Wszelkie próby przerzucenia tych kosztów na jednostki handlowe, wynikające z zapisów proponowanych umów, są jawnym obejściem przepisów Ustawy opakowaniowej.
W naszej ocenie, mimo literalnego brzmienia art. 44 ust. 6 u.g.o.o.o., w zakresie obowiązku zawarcia umowy z operatorem, jednostki handlowe w celu ochrony swoich praw, mogą podejmować działania mające na celu wykazanie, że proponowane przez operatorów warunki umów naruszają przepisy Ustawy opakowaniowej, oraz warunki określone w zezwoleniach. Propozycja przykładowych działań oraz ewentualnych argumentów w tym zakresie została opisana w pkt 1.3. Memorandum.
1. Działania rekomendowane dla jednostek
1.1. Protokół rozbieżności
Protokół rozbieżności sporządzony w związku z podpisywaniem umowy może być wykorzystany jako środek dowodowy w ewentualnym sporze z operatorem lub w postępowaniu w sprawie kary przed organem nadzoru. W protokole należy wskazać zastrzeżenia i odmienne stanowiska co do określonych postanowień umownych, wzmacniając argumentację, że zawarcie umowy nastąpiło z uwagi na przymus ustawowy (44 ust. 6 u.g.o.o.o.), a jednostka handlowa nie godzi się z warunkami naruszającymi Ustawę opakowaniową (tj. dot. wysokości opłat lub brakiem pełnej rekompensaty kosztów).
Protokół ten, stanowiący jednoznaczne potwierdzenie braku dobrowolności w akceptacji niekorzystnych postanowień, będzie kluczowym elementem materiału dowodowego w każdym przyszłym sporze sądowym lub postępowaniu administracyjnym. Działa on również prewencyjnie, sygnalizując operatorowi gotowość jednostki handlowej do aktywnej obrony swoich interesów i egzekwowania praw. Należy pamiętać, że protokół rozbieżności, choć istotny dowodowo, może nie być wystarczającym środkiem zabezpieczającym interes jednostki handlowej i nie uchyli obiektywnej odpowiedzialności administracyjnej za brak zawarcia umowy, ale może wpłynąć na złagodzenie sankcji.
1.2. Zawiadomienie Ministra Klimatu i Środowiska oraz WIOŚ:
Jeśli projekt umowy nie będzie zapewniał finansowania kosztów ponoszonych przez jednostki handlowe, to może to stanowić naruszenie art. 40i ust. 1 pkt 6 u.g.o.o.o. Jednostka handlowa może zatem argumentować, że nie może zaakceptować umowy niezgodnej z prawem, oraz wskazywać, że warunkiem jej zawarcia jest uwzględnienie pełnego pokrycia kosztów finansowania systemu.
W przypadku naruszenia przepisów Ustawy opakowaniowej określających obowiązki podmiotu reprezentującego (w tym obowiązek zapewnienia finansowania systemu) lub warunków określonych w zezwoleniu, podmiot reprezentujący może być:
Wezwany przez Ministra Klimatu i Środowiska do niezwłocznego zaniechania naruszeń, przy jednoczesnym wyznaczeniu terminu usunięcia nieprawidłowości.
W przypadku dalszego prowadzenia systemu kaucyjnego w sposób, który narusza przepisy Ustawy opakowaniowej lub warunki określone w zezwoleniu, względem takiego podmiotu może zostać podjęta decyzja w sprawie cofnięcia zezwolenia. Zastosowanie tego środka powinno być celem priorytetowym dla Ministra Klimatu i Środowiska w sytuacji uporczywego naruszania prawa przez operatora. Fakt, iż cofnięcie zezwolenia jest obligatoryjne, stanowi potężny instrument presji, który powinien skutecznie zniechęcać podmioty reprezentujące do naruszania swoich obowiązków i warunków zezwolenia.
Jednostki handlowe mogą również złożyć informację/zawiadomienie w tym zakresie do właściwego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska (WIOŚ), który w pierwszym roku po uruchomieniu systemu kaucyjnego przeprowadza kontrole podmiotów reprezentujących w zakresie zgodności z zezwoleniem i przepisami ustawy. Składanie takich pism do Ministra Klimatu i Środowiska oraz WIOŚ ma znaczenie dowodowe, potwierdzając, że jednostki handlowe niezwłocznie reagowały i sygnalizowały wadliwość rozwiązań oraz działanie (lub zamiar działania) operatorów z naruszeniem prawa.
Maciej Ptaszyński
Prezes Zarządu Polskiej Izby Handlu
Na przedsiębiorcach prowadzącym jednostki handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży powyżej 200 mkw, ciąży publicznoprawny obowiązek zawarcia umowy z każdym podmiotem reprezentującym, który się do nich zgłosi. Jest to obowiązek administracyjnoprawny, bezwarunkowy, a jego niewypełnienie skutkuje naruszeniem przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U.2025.870 t.j.), (dalej także jako „u.g.o.o.o.” lub „Ustawa opakowaniowa”), pod rygorem sankcji administracyjnej kary pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 50 000 zł.
Należy jednak podkreślić, że bezwzględny charakter tego obowiązku nie oznacza, iż jednostki handlowe są zobowiązane do akceptowania warunków umownych, które naruszają prawo lub prowadzą do nieuzasadnionych strat finansowych.
Zgodnie z art. 40i ust. 1 pkt 6 Ustawy opakowaniowej, na podmiocie reprezentującym ciąży ustawowy obowiązek zapewnienia finansowania kosztów zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych przez jednostki handlowe. Oznacza to, że przeniesienie przez podmioty reprezentujące obowiązku finansowania systemu kaucyjnego na jednostki handlowe – w drodze ww. umów zawieranych w ramach przymusu ustawowego – może stanowić naruszenie prawa. Jest to fundamentalna zasada systemu kaucyjnego, zgodnie z którą ciężar finansowy spoczywa na wprowadzających produkty w opakowaniach, a nie na podmiotach zbierających. Wszelkie próby przerzucenia tych kosztów na jednostki handlowe, wynikające z zapisów proponowanych umów, są jawnym obejściem przepisów Ustawy opakowaniowej.
W naszej ocenie, mimo literalnego brzmienia art. 44 ust. 6 u.g.o.o.o., w zakresie obowiązku zawarcia umowy z operatorem, jednostki handlowe w celu ochrony swoich praw, mogą podejmować działania mające na celu wykazanie, że proponowane przez operatorów warunki umów naruszają przepisy Ustawy opakowaniowej, oraz warunki określone w zezwoleniach. Propozycja przykładowych działań oraz ewentualnych argumentów w tym zakresie została opisana w pkt 1.3. Memorandum.
1. Działania rekomendowane dla jednostek
1.1. Protokół rozbieżności
Protokół rozbieżności sporządzony w związku z podpisywaniem umowy może być wykorzystany jako środek dowodowy w ewentualnym sporze z operatorem lub w postępowaniu w sprawie kary przed organem nadzoru. W protokole należy wskazać zastrzeżenia i odmienne stanowiska co do określonych postanowień umownych, wzmacniając argumentację, że zawarcie umowy nastąpiło z uwagi na przymus ustawowy (44 ust. 6 u.g.o.o.o.), a jednostka handlowa nie godzi się z warunkami naruszającymi Ustawę opakowaniową (tj. dot. wysokości opłat lub brakiem pełnej rekompensaty kosztów).
Protokół ten, stanowiący jednoznaczne potwierdzenie braku dobrowolności w akceptacji niekorzystnych postanowień, będzie kluczowym elementem materiału dowodowego w każdym przyszłym sporze sądowym lub postępowaniu administracyjnym. Działa on również prewencyjnie, sygnalizując operatorowi gotowość jednostki handlowej do aktywnej obrony swoich interesów i egzekwowania praw. Należy pamiętać, że protokół rozbieżności, choć istotny dowodowo, może nie być wystarczającym środkiem zabezpieczającym interes jednostki handlowej i nie uchyli obiektywnej odpowiedzialności administracyjnej za brak zawarcia umowy, ale może wpłynąć na złagodzenie sankcji.
1.2. Zawiadomienie Ministra Klimatu i Środowiska oraz WIOŚ:
Jeśli projekt umowy nie będzie zapewniał finansowania kosztów ponoszonych przez jednostki handlowe, to może to stanowić naruszenie art. 40i ust. 1 pkt 6 u.g.o.o.o. Jednostka handlowa może zatem argumentować, że nie może zaakceptować umowy niezgodnej z prawem, oraz wskazywać, że warunkiem jej zawarcia jest uwzględnienie pełnego pokrycia kosztów finansowania systemu.
W przypadku naruszenia przepisów Ustawy opakowaniowej określających obowiązki podmiotu reprezentującego (w tym obowiązek zapewnienia finansowania systemu) lub warunków określonych w zezwoleniu, podmiot reprezentujący może być:
Wezwany przez Ministra Klimatu i Środowiska do niezwłocznego zaniechania naruszeń, przy jednoczesnym wyznaczeniu terminu usunięcia nieprawidłowości.
W przypadku dalszego prowadzenia systemu kaucyjnego w sposób, który narusza przepisy Ustawy opakowaniowej lub warunki określone w zezwoleniu, względem takiego podmiotu może zostać podjęta decyzja w sprawie cofnięcia zezwolenia. Zastosowanie tego środka powinno być celem priorytetowym dla Ministra Klimatu i Środowiska w sytuacji uporczywego naruszania prawa przez operatora. Fakt, iż cofnięcie zezwolenia jest obligatoryjne, stanowi potężny instrument presji, który powinien skutecznie zniechęcać podmioty reprezentujące do naruszania swoich obowiązków i warunków zezwolenia.
Jednostki handlowe mogą również złożyć informację/zawiadomienie w tym zakresie do właściwego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska (WIOŚ), który w pierwszym roku po uruchomieniu systemu kaucyjnego przeprowadza kontrole podmiotów reprezentujących w zakresie zgodności z zezwoleniem i przepisami ustawy. Składanie takich pism do Ministra Klimatu i Środowiska oraz WIOŚ ma znaczenie dowodowe, potwierdzając, że jednostki handlowe niezwłocznie reagowały i sygnalizowały wadliwość rozwiązań oraz działanie (lub zamiar działania) operatorów z naruszeniem prawa.
Maciej Ptaszyński
Prezes Zarządu Polskiej Izby Handlu
