W związku z wejściem w życie systemu kaucyjnego oraz otwartą dyskusją na temat Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta przedstawiamy relacje między przepisami środowiskowymi, które najsilniej oddziałują dzisiaj na handel detaliczny. Mamy nadzieję, że będzie to dla Państwa przystępny poradnik porządkujący najważniejsze pojęcia.
Wzajemne powiązania PPWR, ROP i systemu kaucyjnego
PPWR i ROP to skróty odnoszące do regulacji unijnych, wskazujących dwa różne podejścia, ale mające wspólny cel.
PPWR to rozporządzenie UE, które nakłada na państwa członkowskie obowiązki dotyczące projektowania opakowań, ich zbierania, recyklingu oraz minimalizacji odpadów. W Polsce implementacja tych wymogów odbywa się poprzez system ROP – Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Zgodnie z nową ustawą, producenci będą odpowiedzialni za finansowanie kosztów zbiórki, transportu i recyklingu odpadów opakowaniowych. To oznacza, że ROP stanowi krajową realizację celów PPWR, dostosowaną do specyfiki polskiego rynku.
Uzupełnienie ROP-u jest system kaucyjny. Ten, uruchomiony w Polsce 1 października 2025 r., jest mechanizmem mającym na celu zwiększenie efektywności zbiórki i recyklingu napojów w opakowaniach jednorazowych. Obowiązek przyjmowania zwróconych opakowań dotyczy sklepów o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m², podczas gdy mniejsze sklepy mogą uczestniczyć w nim dobrowolnie. System ten jest częścią krajowej polityki gospodarki obiegu zamkniętego i działa równolegle z ROP, nie zastępując go, lecz uzupełniając.
PPWR koncentruje się na ogólnych zasadach dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych, takich jak projektowanie opakowań pod kątem recyklingu czy cele dotyczące zawartości materiałów z recyklingu. Nie ingeruje więc bezpośrednio w krajowe mechanizmy takie jak system kaucyjny. Cele PPWR mogą jednak wpływać na kształtowanie polityki krajowej, w tym na rozwój i ewaluację systemu kaucyjnego.
Wpływ na handel detaliczny
Z perspektywy sklepów detalicznych to przede wszystkim nowe obowiązki. Placówki handlowe o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m² są zobowiązane do uczestnictwa w systemie kaucyjnym, co obejmuje przyjmowanie zwróconych opakowań i zwracanie kaucji. Mniejsze sklepy mogą dobrowolnie przystąpić do systemu. Dodatkowo wszystkie sklepy oferujące napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym muszą pobierać kaucję.
Obowiązki sklepów wynikające z systemu kaucyjnego są częścią szerzej rozumianego systemu ROP. Oznacza to, że sklepy muszą współpracować z organizacjami odzysku, które są odpowiedzialne za organizację zbiórki, transportu i recyklingu odpadów opakowaniowych. Integracja tych systemów wymaga od sklepów dostosowania procedur operacyjnych, takich jak ewidencja przyjętych opakowań czy współpraca z operatorami systemu kaucyjnego.
Wprowadzenie systemu kaucyjnego wiąże się z koniecznością dostosowania infrastruktury sklepów, w tym instalacji automatów do przyjmowania opakowań i organizacji punktów zwrotu. To tylko początek wyzwań logistycznych i technologicznych, jakie stanęły przed sklepami. Sklepy muszą bowiem m.in. integrować swoje systemy informatyczne z centralnym systemem rozliczeń, co może wiązać się z dodatkowymi kosztami i wymaganiami technologicznymi.
Podsumujmy: PPWR określa ogólne zasady dotyczące opakowań i odpadów opakowaniowych w Unii Europejskiej. ROP jest krajową implementacją celów PPWR, nakładającą obowiązki na producentów dotyczące finansowania zbiórki i recyklingu odpadów opakowaniowych. System kaucyjny jest krajowym mechanizmem zwiększającym efektywność zbiórki napojów w opakowaniach jednorazowych i działa równolegle z ROP. Sklepy detaliczne są zobowiązane do uczestnictwa w systemie kaucyjnym, co wiąże się z dodatkowymi obowiązkami operacyjnymi i logistycznymi. Wszystkie te elementy współpracują ze sobą w ramach krajowej polityki gospodarki o obiegu zamkniętym, dążąc do osiągnięcia celów środowiskowych i efektywności w zarządzaniu odpadami.
Maciej Ptaszyński
Prezes Zarządu
Polskiej Izby Handlu