Otwierając debatę, Prezydent Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej dr Andrzej Malinowski podkreślił, że konieczność dyskusji o warunkach zatrudniania osób niepełnosprawnych świadczy o tym, iż odpowiedzialne za to instytucje dalej nie radzą sobie z tym fundamentalnym problemem społecznym. Dla przeważającej liczby osób niepełnosprawnych praca jest ciągle niedosięgłym luksusem. „To z pewnością po części wina obowiązującego prawa, jak i wyraz obaw pracodawców przed wzięciem na siebie nadmiernej odpowiedzialności” – dodał Prezydent Malinowski.
„Nie ma nic dziwnego w tym, że przedsiębiorcy z nieufnością podchodzą do zatrudniania osób niepełnosprawnych. Strach to jedna z największych barier. Celem naszego działania jest to, by na przyjmowaniu do pracy przedstawicieli tej grupy społecznej skorzystały obie strony” – powiedział Michael Evans, konsultant ds. zatrudniania osób niepełnosprawnych, były Prezydent Europejskiej Unii Zatrudnienia Wspieranego „UESE”.
O strachu przed niepełnosprawnością wspomniał też Jan Zając, Prezes Zarządu Krajowego Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych. „Proszę jednak pamiętać, że ten strach jest po obu stronach” – powiedział Zając. – „Niepełnosprawni boją się skonfrontować z rzeczywistością, z otwartym rynkiem pracy; pracodawcy z kolei boją się, że taki pracownik nie będzie w pełni wydajny. Trzeba uciekać od tego typu stereotypów.”
Evans podkreślił, że konieczne jest wspieranie nie tylko osób szukających pracy. „Koncentrujemy się na osobach niepełnosprawnych, często zapominając o potrzebach pracodawców. A wbrew pozorom im też trzeba pomóc” – powiedział Evans. Jedną z możliwości jest proces wspomagania zatrudnienia osób niepełnosprawnych – od zdiagnozowania ich umiejętności społecznych, przez moderowanie spotkań z pracodawcą, po utrzymywanie stałego kontaktu już po rozpoczęciu pracy przez osobę niepełnosprawną. – „Wielką przewagą osób niepełnosprawnych na rynku pracy jest ich niezwykła motywacja – zauważył Evans.”
Obecny podczas debaty poseł Marek Plura podkreślił fakt, iż w Polsce ciągle jeszcze impulsem do zatrudniania osób niepełnosprawnych są kwestie finansowe, a nie ich przydatność. W jego opinii jednym z powodów tego stanu rzeczy jest archaiczna ustawa o rehabilitacji osób niepełnosprawnych, z której wynika leżący po stronie państwa obowiązek „kupowania” miejsc pracy dla tej grupy społecznej. Zapowiedział, że pod koniec przyszłego roku można się spodziewać rządowego projektu wsparcia dla osób niepełnosprawnych na rynku pracy. „Cieszy mnie fakt rosnącego wskaźnika rejestracji tych osób w urzędach pracy. To pierwszy krok do tego, by wyszły one z socjalnej, rentowej pułapki. Jestem przekonany, że wcześniej czy później kwestie finansowe zejdą na drugi plan, a ważniejsze staną się: jakość pracy, wizerunek firmy, przywiązanie niepełnosprawnych do miejsca pracy i ich zaangażowanie” – powiedział Marek Plura.
Jednym z najlepszych wzorców do naśladowania, jeśli chodzi o zatrudnianie osób niepełnosprawnych, jest z pewnością firma Carrefour, która w 2006 roku jako pierwsza firma handlowa zaczęła przyjmować do pracy głuchoniemych kasjerów. „To była prawdziwa rewolucja – wspomina Dyrektor HR firmy Carrefour Justyna Orzeł. Jak z perspektywy czasu ocenia podjęcie tej decyzji? – Okazało się to strzałem w dziesiątkę. Zresztą już po pierwszych kilku tygodniach wiedzieliśmy, że ten eksperyment będzie niezwykle udany. Jesteśmy dumni, że także dzięki nam niepełnosprawność przestała być tematem tabu” – powiedziała Justyna Orzeł. Dziś niepełnosprawni pracownicy stanowią ponad 5% całej załogi Carrefoura w Polsce – w sumie ok. 850 pracowników – co jest znakomitym wynikiem.
Carrefour od lat ściśle współpracuje ze Stowarzyszeniem „Niepełnosprawni dla Środowiska EKON”, którego przedstawicielem podczas debaty była jego Przewodnicząca Elżbieta Gołębiewska. „Od chwili powstania zajmujemy się osobami wykluczonymi – takimi, którym trudno przystosować się do rynku pracy. Dzięki zatrudnianiu ich przy segregacji odpadów nawiązali niesamowite relacje z mieszkańcami, a co najważniejsze – przestali się bać do nich wychodzić. Chcieliśmy, by zrobili drugi krok – by spróbowali swych sił na otwartym rynku. Stąd nasza współpraca z Carrefourem” – powiedziała Elżbieta Gołębiewska.
Grzegorz Żymła z ON Consulting, ekspert ds. zatrudniania osób niepełnosprawnych, przypomniał, że ciągle bardzo mały odsetek niepełnosprawnych zarejestrowany jest w Powiatowych Urzędach Pracy. „Bierze się to zarówno z tego, że ich pewność siebie jest na bardzo niskim poziomie, jak i z tego, że często, mając zaświadczenie z ZUS o niezdolności do podjęcia pracy, nie wierzą, że mogą ją dostać. Tymczasem takie zaświadczenie absolutnie nie jest przeszkodą do podjęcia zatrudnienia” – powiedział Żymła.
W interesie całego społeczeństwa leży to, by wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem było jak najmniej. Osoby niepełnosprawne to niewykorzystany potencjał rynku pracy, a dla nich samych praca to nie tylko szansa na niezależność ekonomiczną, lecz także możliwość integracji i rozwoju. Dlatego tak ważna jest promocja zatrudniania wspieranego, dzięki któremu wykluczeni mają ułatwiony dostęp do płatnego zatrudnienia na otwartym rynku pracy i które pomaga utrzymać to miejsce pracy. Projekty na rzecz aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych sprzyjają integracji społecznej poprzez popularyzowanie idei równych szans dla ludzi, którym są one dawane niezwykle rzadko.
