Jeszcze kilka lat temu, aby kupić żywność zdrową, np. ekologiczną, trzeba było z mozołem poszukiwać placówek oferujących tego typu produkty. Ich jakość nie budziła zastrzeżeń, natomiast cena powodowała, że tylko nieliczni mogli pozwolić sobie na takie rarytasy, jak m.in. żywność ze znakiem jakości. W chwili obecnej produkty te są szerzej dostępne, zarówno te pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego, owszem, nadal są droższe, jednak ich cena jest przystępna dla szerszego już grona konsumentów.
W swojej ofercie produkty takie posiadają sieci handlowe, jak np. Carrefour, Auchan czy E.Leclerc, hurtownie, jak chociażby Makro Cash & Carry oraz sklepy detaliczne – te mniejsze i większe. Jednak nadal wiele trzeba zrobić jeżeli chodzi o edukację konsumentów, aby na co dzień sięgali po produkty z certyfikatem. Tu olbrzymia rola spoczywa na detalistach – to Państwo, bezpośrednio w swoich sklepach możecie, do czego zachęcam, przekonywać klientów do kupna produktów ze znakami jakości.
Certyfikaty są gwarancją najwyższej jakości produktów. I tak system jakości QAFP stworzony został przez naukowców z wiodących ośrodków akademickich – warszawskiej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, krakowskiego Instytutu Zootechniki oraz olsztyńskiego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. System ten obejmuje normy dla elementów mięsa wieprzowego – szynki, schabu, karkówki oraz mięsa drobiowego – piersi kurczaka i indyka, mięsa młodej polskiej gęsi owsianej i wędlin. Mięso z certyfikatem QAFP nie jest nastrzykiwane, nie są do niego dodawane żadne posypki i substancje dodatkowe i co równie istotne – proces jego pozyskiwania jest pod stałym nadzorem, a sam produkt spełnia szereg restrykcyjnych wymogów od samego początku produkcji – czyli od hodowli zwierząt, które mają zapewnione właściwe warunki bytowe, określone zasady żywienia, nie wolno do paszy dodawać antybiotykowych stymulatorów wzrostu oraz hormonów. Producent musi zapewnić również ubój minimalizujący stres i cierpienia zwierząt.
Aby przystąpić do Systemu PQS i posługiwać się jego znakiem, trzeba bezwzględnie spełniać wymagania wynikające z obowiązujących standardów określających szczegółowo zasady bezpieczeństwa oraz normy obowiązujące na poszczególnych etapach produkcji certyfikowanej wieprzowiny, począwszy od dobrostanu hodowanych świń (ściśle wybranych ras) i sposobu ich żywienia, aż do uboju. Oczywiście wieprzowina ze znakiem jakości PQS spełnia również obowiązujące wymogi prawa w zakresie ochrony zdrowia ludzi i dobrostanu zwierząt oraz dbałości o środowisko naturalne. System zapewniający jakość mięsa wołowego to QMP, również określający nie tylko najwyższe standardy wołowiny, jak np. kruchość, soczystość, ale i proces produkcji poczynając od hodowli zwierząt w dobrych warunkach, w tym chów wolno stanowiskowy, poprzez zapewnienie najwyższej jakości paszy czy właściwy transport. System ten składa się z czterech kategorii: produkcja żywca wołowego, przetwórstwo pasz, transport zwierząt, przetwórstwo mięsa. Każda kategoria podlega certyfikacji na zgodność z odpowiednimi wymogami zawartymi w aktualnych standardach QMP-bydło, QMP-pasze, QMP-transport, QMP-mięso.
O wysokiej jakości artykułów żywnościowych informuje m.in. znak Poznaj Dobrą Żywność przyznawany tylko tym wyrobom, które spełniają kryteria, opracowane przez Kolegium Naukowe ds. jakości produktów żywnościowych przy Ministrze Rolnictwa i Rozwoju Wsi do spraw jakości produktów żywnościowych. W skład Kolegium wchodzą profesorowie i doktorzy z dziedziny żywienia, hodowli roślin, hodowli zwierząt. Znak przyznawany jest wyrobom, które spełniają najwyższe kryteria, dzięki czemu producenci zwiększają prestiż swoich wyrobów i nadają im większą rangę. To również wyróżnienie produktów na sklepowej półce. Informuje on konsumentów o wysokiej jakości produktów, jest gwarancją ich wiarygodności. Co istotne – znak daje szansę promocji artykułów zarówno w kraju, jaki i za granicą. Jest on przyznawany na okres trzech lat, a nadawany produktowi po raz kolejny na okres do 5 lat. W chwili obecnej ponad czterysta produktów (od około dziewięćdziesięciu producentów) może się nim pochwalić, w tym m.in. takich firm jak: Spółdzielnia Dostawców Mleka w Wieluniu, SM Lazur, SM Bieluch, Vinpol, Wipasz, Bracia Urbanek, Browar Amber, WSP „Społem” czy Śląska Wytwórnia Wódek Gatunkowych „Polmos” w Bielsku Białej.
Tyle w teorii. A jak w praktyce wygląda dostępność produktów ze znakami jakości? „W sieci Makro dostępna jest szeroka gama produktów ze znakiem jakości QMP (polska wołowina) oraz drób posiadający certyfikat jakości QAFP” – mówi Magdalena Figurna, Rzecznik Prasowy MAKRO Cash & Carry i dodaje, że certyfikowana wołowina dostępna jest w halach od 2009 roku. Jej dostawcą jest Elkopol, Spółka która od wielu lat zajmuje się dystrybucją najwyższej jakości wołowiny. Znak QAFP można znaleźć na wybranym asortymencie Indykpolu.
„Dzięki poszerzeniu naszej oferty o produkty z certyfikatem jakości dajemy naszym klientom gwarancję najwyższej jakości mięsa, wysokiego standardu produkcji, które obowiązują od gospodarstwa rolnego, przez transport, ubojnię i rozbiór mięsa, jak również zwracają uwagę na dobrostan zwierząt. W najbliższych miesiącach będziemy dalej rozwijać ofertę mięsa certyfikowanego, nie zapominając o edukacji konsumentów na temat atrybutów tych produktów” – dodaje Magdalena Figurna.
Nad poszerzeniem oferty o mięsne produkty z certyfikatem jakości zastanawia się Mateusz Rafał Pająk, detalista z Serocka, miejscowości położonej nad Jeziorem Zegrzyńskim, naprzeciw ujścia Bugu do Narwi. Sklep ogólnospożywczy Astip, należący do sieci Top Market, zlokalizowany przy ul. Pułtuskiej 53D, działa od 2004 roku, od początku jego właścicielem jest ojciec pana Mateusza, mój rozmówca jego współwłaścicielem jest od 2007 roku. Zatrudnienie znajduje tutaj około 10 osób, powierzchnia hali sprzedaży wynosi 300 mkw.
„O produktach ze znakami jakości słyszałem, ale muszę przyznać, że moja wiedza w tym temacie jest ograniczona. Ze strony producentów i organizacji branżowych powinno być więcej edukacji, treści informatycznych skierowanych do nas, do właścicieli sklepów. Wiem, że Centrum Mięsne Makton jest dystrybutorem mięsa PQS” – mówi Mateusz Rafał Pająk i dodaje, że jeśli tylko ze strony klientów pojawi się zainteresowanie produktami ze znakami jakości, to ofertę poszerzy o takie mięso i wędliny. Na chwilę obecną w sklepie można kupić produkty eko, na które wzrasta, co prawda powoli, ale jednak wzrasta zainteresowanie. Są to chipsy, musli i wafle ryżowe Bio Aveny, ciastka z pieca API-EKO, muffinki i gruchy F.P.H. Ania, makaron firmy La Bio Idea, sok z brzozy z oferty Herbafit oraz soki Bio Food.
Produktami ze znakami jakości zainteresowała się również Barbara Hipsz, detalistka z dwudziestoletnim stażem. Sklep wielobranżowy Skrzat, zlokalizowany przy ul. Nasielskiej 13, działa nieprzerwanie od 1992 roku, we wsi Borowa Góra. Jej nazwa pochodzi od borowiny rosnącej niegdyś na terenach obecnych lasów. Mąż pani Barbary, Andrzej Hipsz jest właścicielem Gospodarstwa Ekologicznego z certyfikatem, podlegającego regularnej kontroli Agro Bio Test. Nic więc dziwnego, że w sklepie Skrzat można kupić pyszne owoce pochodzące z upraw ekologicznych, w tym różne odmiany jabłek, zarówno tych słodkich, jak i kwaśnych, w sezonie czereśnie, czy śliwki.
„Owocami z certyfikatem handluję trzy lata. Mam kilku klientów, którzy specjalnie przyjeżdżają po nie, pozostali po prostu je kupują, ale są bardzo zadowoleni gdy im mówię, iż owoce są wolne od środków chemicznych” – mówi z uśmiechem pani Barbara, która w asortymencie posiadała również soki organiczne, jak np. Organiczny Sok z buraków kwaszony, Organiczny Sok pomarańczowy oraz Organiczny Nektar czarna porzeczka.
„Były to produkty w buteleczkach o pojemności 0,3 l. wyprodukowane przez firmę Żywność Ekologiczna Bio Food z Ciechocina, również kontrolowaną przez Agro Bio Test. Niestety cena odstraszała moich klientów. W smaku pierwszorzędne, ale mała buteleczka kosztowała więcej, aniżeli 2 l nektar w kartonie. Ale zainspirowała mnie rozmowa z panią na temat produktów ze znakami jakości i ponownie wprowadzę te artykuły na półki. Widocznie jak we wszystkim, tak i w tym temacie trzeba cierpliwości” – z całym przekonaniem mówi Barbara Hipsz i dodaje, że również asortyment wędlin poszerzy o te z certyfikatem jakości, zwróci również uwagę na produkty ze znakiem Poznaj Dobrą Żywność.
Bardzo cieszy tak pozytywne nastawienie do powiększenia oferty o produkty z certyfikatem jakości, podobne podejście mają również sieci handlowe. „W sklepach Biedronka nie oferujemy na razie żywności ze znakami jakości QAFP, PQS, QMP, nie wykluczamy jednak, że takie produkty pojawią się w naszych placówkach w przyszłości. Oferując przede wszystkim polskie produkty, reagujemy na oczekiwania naszych klientów. W przypadku produktów z naszej oferty posiadających certyfikat jakości lub pochodzenia, informacja ta jest umieszczana przez producenta na etykiecie (na przykład certyfikat potwierdzający chronioną nazwę pochodzenia ma ser Gorgonzola dostępnej w naszych sklepach marki Sottile Gusto)” – zapewnia Anna Papka, Menedżer ds. Relacji Zewnętrznych Jeronimo Martins Polska S.A.
Nasi Czytelnicy chwalą rolę prasy handlowej w dostarczaniu informacji m.in. właśnie na temat produktów ze znakami jakości. Krzysztof Adamski, detalista z Grójca, podkreśla, że produkty ze znakami jakości odgrywają ważną rolę w codziennym handlu i informacje, zarówno o nich, jak i o certyfikatach powinny być jeszcze bardziej rozpropagowane, uwidocznione w hurtowniach i na folderach reklamowych, w gazetkach promocyjnych i szeroko promowane i opisywane w prasie handlowej.
„Zauważyłem, że klient zaczyna coraz bardziej interesować się dobrą żywnością. Woli zapłacić troszeczkę więcej, ale produkt musi być dobry. Godzinę temu rozmawiałem właśnie z małżeństwem na temat wędlin. Poruszyli kwestię jakości produktów i tego, że wolą kupić trochę mniej, ale mieć gwarancję jakości, wolą zapłacić, ale zjeść lepiej. I dlatego w moim sklepie takich artykułów nie może zabraknąć” – mówi pan Krzysztof i dodaje, że o produkty ze znakami jakości pytają osoby zarówno starsze, jak i młodsze.
„To jest z obustronną korzyścią – klienci mają lepszy produkt do wyboru, a my detaliści wiemy co sprzedajemy. Oferowanie produktów ze znakiem jakości to wiarygodność sklepu dbania o klientów. Do takiej palcówki konsument z całą pewnością powróci!” – podkreśla detalista i dodaje, że produkty takie powinny być w stałej ofercie w hurtowniach.
Jolanta Kuleszko, właścicielka sklepu w Rembertowie koło Tarczyna podkreśla, że nie tylko tani produkt jest poszukiwany, powoli rośnie w społeczeństwie świadomość ich jakości. „Ale jesteśmy nieufni, zatem na artykule musi być znak potwierdzający jego jakość. Ja sama zwracam na to uwagę, dlatego i moim klientom chcę dać możliwość wyboru zakupu z zagwarantowaną jakością” – mówi pani Jolanta i dodaje, że hurtownie potrafią zaniedbywać ten asortyment, dlatego potrzebna jest jak najszersza edukacja nie tylko wśród konsumentów, ale wśród wszystkich graczy handlu – i sprzedawców, i kierowników sklepów, właścicieli, pracowników hurtowni.
„Taką wiedzę ja na przykład czerpię z prasy handlowej, zwracam uwagę na reklamy, np. o znaku jakości QAFP, PQS czy QMP dowiedziałam się z miesięcznika Hurt & Detal” – mówi moja rozmówczyni i dodaje, że znak jakości to dla niej nie tylko sam produkt, ale gwarancja lepszych warunków chowu zwierząt, co jest zagadnieniem niezwykle istotnym i wszyscy producenci powinni szczególną uwagę zwracać na warunki w jakich żyją zwierzęta.
Czy informacje w prasie branżowej są również ważne dla ekspedientek? Beata Bąk, która od czterech lat pracuje w podwarszawskich delikatesach prowadzonych przez Monikę Lenart z chęcią sięga do magazynów specjalistycznych. „O znakach jakości dowiedziałam się z prasy branżowej, m.in. o tym, że są produkty ze znakiem Poznaj Dobrą Żywność. Takich wiadomości, informacji, prezentacji powinno być jak najwięcej, ponieważ klienci pytają się o taką żywność i chciałbym wiedzieć, jakie konkretnie produkty im polecać. Wtedy będą zadowoleni i chętnie wrócą do sklepu” – mówi pani Beata i dodaje, że w hurtowniach przydałoby się miejsce, stanowiska, w których wyodrębnione byłyby produkty ze znakami jakości.
Z całą pewnością produkty ze znakiem jakości na stałe wpiszą się w sklepowy asortyment. Warto więc już zacząć o nich myśleć komponując półkę, bowiem coraz szersze grono konsumentów stawia na jakość, a nie na ilość. Warto również duży nacisk położyć na edukację detalistów w tym zakresie, w czym mam nadzieję i my się przyczynimy.
Maja Święcka
